Đề xuất xây dựng Nghị định hướng dẫn Luật Đấu thầu riêng cho các gói thầu định giá, thẩm định giá đất

Công ty TNHH Thẩm định giá và Tư vấn tài chính Việt Nam (VFA VIETNAM ) vừa có văn bản tham gia góp ý dự thảo sửa đổi Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 ngày 23/6/2023, Luật số 57/2024/QH15 ngày 29/11/2024 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu và Thông tư 22/2024/TT- BKHĐT ngày 17/11/2024 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Theo đó, về dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Đấu thầu cho công tác thẩm định giá và công tác định giá đất, VFA VIETNAM đánh giá đây là những công tác, công việc đặc thù, quan trọng trong các lĩnh vực như mua sắm tài sản công; Vay vốn thế chấp ngân hàng; Tố tụng hình sự; Thanh lý, phát mại; Giao đất, cho thuê đất; ...

Do đó, VFA VIETNAM đề nghị có một Nghị định hướng dẫn Luật Đấu thầu riêng cho các Gói thầu liên quan đến Công tác thẩm định giá và Công tác định giá đất.

Kiến nghị chỉ định thầu không quá 100 triệu đồng

Đối với quy định tại điểm c khoản 7 Điều 4 Luật số 57/2024/QH15 ngày 29/11/2024 về việc chỉ định thầu Gói thầu thuộc dự toán mua sắm không hình thành dự án có giá gói thầu không quá 300 triệu đồng đối với dịch vụ thẩm định giá và định giá đất, VFA VIETNAM đánh giá là quá lớn.

Cụ thể, theo VFA VIETNAM, thực tế, chi phí cho dịch vụ thẩm định giá và định giá đất thường thấp, gói thầu trên 300 triệu đồng thực tế không nhiều, do đó, nếu quy định chỉ định thầu dưới 300 triệu đồng tạo cơ chế Xin -Cho.

Từ lập luận trên, VFA VIETNAM kiến nghị quy định theo hương “chỉ định thầu Gói thầu thuộc dự toán mua sắm không hình thành dự án có giá gói thầu không quá 100 triệu đồng”.

Đề xuất công khai giá gói thầu

Về giá gói thầu, VFA VIETNAM đánh giá, thực tế cho thấy, thời gian qua, một số đơn vị tại các địa phương có trường hợp cố tình hạ thấp giá Gói thầu nhằm Chỉ định thầu, không đấu thầu rộng rãi.

Do đó, VFA VIETNAM kiến nghị quy định theo hướng “Khi lập dự toán phải đúng theo định mức, đơn giá Nhà nước và thị trường. Dự toán lập phải được công khai để các Nhà thầu có thể kiểm tra, đối chiếu và yêu cầu lập lại dự toán nếu cố tình lập sai. Quy định bổ sung chế tài xử lý trường hợp lập sai nhằm răn đe, phòng ngừa vi phạm, hạn che cố tình làm sai trong hoạt động đấu thầu”.

Đăng tải công khai toàn bộ hồ sơ liên quan đến Gói thầu

Về hồ sơ mời thầu, theo VFA VIETNAM, thực tế trong công tác định giá đất cho thấy, hồ sơ tài liệu liên quan đến Gói thầu đôi khi không cung cấp đầy đủ, chỉ chung chung, không xác định rõ là công việc cần làm gì, khối lượng công việc ra sao,... dẫn đến xảy ra tình trạng phải làm rõ E-HSMT sau đó gây mất thời gian, công sức, kinh phí cùa nhà nước và các nhà thầu, thậm chí, đôi khi các nhà thầu tham gia thầu theo kiểu “tù mù”.

Từ lập luận nêu trên, VFA VIETNAM kiến nghị bổ sung quy định đăng tải trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia đầy đủ các hồ sơ, tài liệu pháp lý liên quan đến gói thầu.

Đảm bảo công bằng khi xử lý vi phạm trong đấu thầu

Theo VFA VIETNAM, hiện các quy định tại dự thảo đang xây dựng theo hướng thiên về bảo vệ chủ đầu tư, bên mời thầu, bên tư vấn lập, đánh giá, lựa chọn kết quả thầu.

VFA VIETNAM cho rằng trong thực tế có thể có một số đơn vị tư vấn lập, đánh giá, lựa chọn kết quả thầu khi triển khai thực hiện không thực sự công bằng, có sự thiên vị, tác động của chủ đầu tư, chấm thầu mang tính định tính, chủ quan cá nhân, không hiểu biết về ngành nghề, nội dung công việc của gói thầu,... những điều này có thể dẫn việc kết quả lựa chọn nhà thầu không đúng, gây mất thời gian, kinh phí, công sức của cả nhà nước và doanh nghiệp nhà thầu.

Bên cạnh đó, cũng theo VFA VIETNAM, thậm chí, có trường hợp một số chủ đầu tư đã cố tình có ý chỉ đạo sắp xếp về kết quả đánh giá, lựa chọn nhà thầu, dù doanh nghiệp nhà thầu đã có đơn chỉ ra việc tư vấn lập, đánh giá, lựa chọn kết quả thầu là “có vấn đề” nhưng kết quả lựa chọn nhà thầu vẫn không thay đổi.

Do đó, VFA VIETNAM đề xuất dự thảo cần được xem xét xây dựng theo hướng đảm bảo sự công bằng cho cả các nhà thầu với 3 trọng tâm chính.

Thứ nhất, cần có chế tài xử lý nặng, nghiêm minh đối với đơn vị tư vấn lập, đánh giá, lựa chọn kết quả thầu, chủ đầu tư cố tình làm sai, cố tình bóp méo kêt quả lựa chọn nhà thầu nhằm răn đe, phòng ngừa vi phạm.

Thứ hai, có thể nghiên cứu chế tài đền bù cho nhà thầu nếu cơ quan chức năng có kết luận đơn vị tư vấn lập, đánh giá, lựa chọn kết quả thầu và chủ đầu tư có vi phạm.

Thứ ba, xem xét bổ sung chế tài kiểm tra, xử lý nếu chủ đầu tư có quá nhiều đơn kiến nghị.

Bên cạnh đó, cũng theo VFA VIETNAM, hiện quy định về xử lý đối với trường hợp hủy kết quả lựa chọn nhà thầu theo Nghị định số 24/2024/NĐ-CP đang khiến các chủ đầu tư, đặc biệt là các địa phương lúng túng không biết hướng xử lý khi gặp phải.

Do đó, VFA VIETNAM kiến nghị cần xây dựng quy định theo hướng khi có kiến nghị đúng thì phải thay đổi kết quả lựa chọn nhà thầu và quy định rõ việc chủ đầu tư phải đền bù thiệt hại cho nhà thầu bị loại sai quy định nhằm “công bằng, minh bạch hóa” công tác đấu thầu.

Liên quan đến việc thành lập Hội đồng tư vấn giải quyết kiến nghị liên quan đến đấu thầu, theo VFA VIETNAM, quy định hiện hành và dự thảo sửa đổi Luật Đấu thầu hiện chỉ nêu phương án thành lập hội đồng cấp tỉnh. Tuy nhiên, VFA VIETNAM đánh giá, nếu chỉ thành lập hội đồng ở cấp tỉnh có thể phát sinh sự e dè, thậm chí bao che do có quan hệ cục bộ.

Do đó, VFA VIETNAM đề xuất thành lập Hội đồng tư vấn giải quyết kiến nghị cấp Trung ương do Bộ Tài chính chủ trì đế xem xét, giải quyết theo như quy định.

Công khai, minh bạch hồ sơ E-HSDT

Góp ý sửa đổi Thông tư 22/2024/TT-BKHĐT, VFA VIETNAM kiến nghị xem xét sửa đổi theo hướng cho đăng tải trên hệ thống mạng đấu thầu Quốc gia hồ sơ E-HSDT và làm rõ chi tiết cụ thể về mức điểm, đánh giá, nhận xét,... chi tiết cho từng danh mục tiêu chuẩn của các nhà thầu, để các nhà thầu có thể đối chiếu, kiểm tra về kết quả đánh giá E-HSĐXKT gói thầu, chi tiết về các hạng mục bị mất điểm, lý do cụ thể và mức điểm bị trừ.

Bên cạnh đó, cũng theo VFA VIETNAM, cần có cơ chế giải trình rõ ràng theo hướng cơ quan mời thầu cần giải trình và cung cấp thông tin chi tiết hơn khi nhà thầu yêu cầu hoặc khiếu nại cũng như cần có những quy định cụ thể và chặt chẽ hơn về mức độ công khai thông tin đánh giá hồ sơ dự thầu để đảm bảo quyền lợi của nhà thầu và tăng cường tính minh bạch của quy trình.

Đối với quy định về điều kiện hành nghề tư vấn thầu, lựa chọn kết quả thầu, VFA VIETNAM cho rằng đầu thầu là lĩnh vực đòi hỏi phải có sự hiểu biết, am hiểu về lĩnh vực, ngành nghề liên quan đến từng gói thầu, để từ đó có thể đánh giá, nhìn nhận một các khách quan, công bằng các hồ sơ dự thầu. Theo đó, mỗi lĩnh vực, ngành nghề thầu khi hành nghề tư vấn thầu, đánh giá, lựa chọn kết qua thầu cần phải quy định có điều kiện về việc cần có các Chứng chỉ/Chứng nhận cập nhật, bồi dưỡng, học qua các lớp của mỗi lĩnh vực, ngành nghề thầu liên quan.