Thanh khoản hệ thống liên ngân hàng đang dư thừa

Thông tin trên được Công ty Chứng khoán SSI đưa ra trong báo cáo thị trường doanh nghiệp quý 3/2021.

SSI đánh giá, mặt bằng lãi suất ở mức thấp là động lực chính khiến các doanh nghiệp tích cực phát hành trái phiếu doanh nghiệp để có thể huy động vốn được nhanh chóng và giảm áp lực lên chi phí tài chính, khi mặt bằng lãi suất cho vay từ ngân hàng không có mức giảm tương ứng.

Cụ thể, trong 9 tháng năm 2021, trái phiếu doanh nghiệp phát hành đã tăng 18,6% so với cùng kỳ năm 2020, đạt 443,1 nghìn tỷ đồng.

Đứng đầu về lượng phát hành là các doanh nghiệp bất động sản với 201,9 nghìn tỷ đồng, chiếm 45,5%.

Đứng thứ hai là các ngân hàng với 136,4 nghìn tỷ đồng, chiếm 30,8%. Tiếp theo là doanh nghiệp lĩnh vực năng lượng và khoáng sản với 21,9 nghìn tỷ, chiếm 5,0%.

Các định chế tài chính phi ngân hàng phát hành 20,9 nghìn tỷ đồng, chiếm 4,7%. Doanh nghiệp phát triển hạ tầng phát hành 17,5 nghìn tỷ, chiếm 3,9%...

Lãi suất phát hành bình quân của các trái phiếu doanh nghiệp, trừ trái phiếu ngân hàng trong quý 3/2021 là 9,3%, giảm 1,1% so với cuối năm 2020.

Trong khi đó mặt bằng lãi suất cho vay chỉ giảm khoảng 0,6 – 0,7% trong cùng giai đoạn nên việc huy động vốn từ thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang hấp dẫn hơn thị trường tín dụng.

Riêng lĩnh vực ngân hàng, trong quý 3/2021, khối lượng trái phiếu ngân hàng phát hành thành công đạt 65,2 nghìn tỷ đồng, giảm 6,8% so với quý 2/2021 nhưng tăng tới 37,9% so với cùng kỳ năm 2020.

Tính chung 9 tháng năm 2021 có 20 ngân hàng thương mại phát hành 136,4 nghìn tỷ đồng, tăng 42,6% so với cùng kỳ. Trái phiếu ngân hàng phát hành có kỳ hạn bình quân 4,13 năm và lãi suất bình quân 4,5%/năm.

Báo cáo của SSI nhận định, các ngân hàng thương mại đang có nhu cầu tăng vốn cấp 2 nhằm đáp ứng Basel 2. Bên cạnh đó, quy định về tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung hạn đã có hiệu lực nên các ngân hàng thương mại cần bổ sung nguồn vốn trung hạn trong thời gian qua.

Những lí do này đã giúp thị trường trái phiếu ngân hàng sôi động.

Một lí do khiến thị trường trái phiếu ngân hàng sôi động thời gian qua là việc Ngân hàng Nhà nước cho phép các tổ chức tín dụng được mua trái phiếu phát hành trên thị trường sơ cấp của các tổ chức tín dụng khác.

Quy định này đã đẩy một lượng lớn trái phiếu ngân hàng này phát hành tìm đến các ngân hàng khác và ngược lại.

Theo thống kê của SSI, trong 9 tháng qua nhà đầu tư mua trái phiếu ngân hàng là các ngân hàng với trị giá 37,5 nghìn tỷ đồng, chiếm 27% lượng trái phiếu ngân hàng phát hành.

Công ty chứng khoán chi 66,7 nghìn tỷ đồng để mua trái phiếu ngân hàng, chiếm 48%.

Các tổ chức trong nước khác, trong đó chủ yếu là công ty bảo hiểm và các quỹ đầu tư chứng khoán chi 30,9 nghìn tỷ đồng mua trái phiếu ngân hàng, chiếm 22,3%.

Còn các nhà đầu tư cá nhân chi 3,4 nghìn tỷ đồng, chiếm 2,5% để mua trái phiếu ngân hàng.

SSI cho biết, các nhà đầu tư cá nhân thường chỉ mua các trái phiếu tăng vốn cấp 2 có kỳ hạn dài từ 7 đến 15 năm và hầu hết có lãi suất thả nổi với lãi suất năm đầu dao động từ 6,2% đến 7,9%/năm.

Các trái phiếu này thường kèm theo quyền mua lại trước hạn của tổ chức phát hành sau 2 đến 5 năm với trái phiếu kỳ hạn thấp hoặc 10 năm với trái phiếu 15 năm. Nếu ngân hàng phát hành không thực hiện thì phải chịu lãi suất các kỳ cuối cao.

SSI cũng cho biết, một số lượng lớn các ngân hàng và công ty chứng khoán mua trái phiếu ngân hàng có kỳ hạn 1 đến 3 năm có lãi suất cố định từ 2,6- 4,3%/năm, trả lãi hàng năm.

Như vậy, với việc quá nhiều trái phiếu doanh nghiệp được phát hành bởi các ngân hàng đang được sở hữu bởi các ngân hàng khác cho thấy sự dư thừa thanh khoản của hệ thống liên ngân hàng.