Không dễ xác định giá đất theo thị trường

Thị trường đất đai của Việt Nam hiện nay đang tồn tại cơ chế 2 giá đất: Một giá đất theo khung Nhà nước ban hành, là cơ sở để tính tiền đóng thuế hay tính giá đất đền bù giải tỏa dự án. Giá đất thứ hai được gọi là giá trên thị trường, thường cao hơn gấp nhiều lần so với khung giá.

Thực tế cho thấy sự chênh lệch rất lớn giữa 2 loại giá này đã gây ra nhiều hệ lụy khác nhau như khiếu kiện, tham nhũng, khó khăn trong giải phóng mặt bằng…

Thực hiện theo yêu cầu Nghị quyết 18 của Trung ương về “bỏ khung giá đất”, dự thảo Luật Đất đai sửa đổi đã được ban hành và đang lấy ý kiến, trong đó bỏ quy định khung giá đất của Chính phủ, chuyển sang xác định giá đất phù hợp với giá phổ biến trên thị trường.

Tại cuộc họp báo về chương trình Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam năm 2022 vừa diễn ra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, việc xác định giá đất theo thị trường thế nào là vấn đề rất khó, bởi giá đất tác động tới nhiều đối tượng trong xã hội. Vì thế, khi bảng giá đất theo thị trường được ban hành có thể giải quyết được vấn đề của đối tượng này, nhưng lại ảnh hưởng tới chủ thể khác.

"Chúng tôi sẽ cùng các cơ quan liên quan xử lý hài hòa, chứ không thể nào đưa ra một giá đất thỏa mãn được mọi lợi ích của các đối tượng chịu tác động", ông Thanh nói.

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội dẫn chứng, khi Nhà nước thu hồi đất đai, hỗ trợ tái định cư, nếu giá đất theo thị trường người dân sẽ được lợi do được bồi thường cao hơn. Lúc đó việc khiếu kiện, khiếu nại liên quan đất đai sẽ giảm. Ngược lại, chi phí doanh nghiệp bỏ ra cho bồi thường, tái định cư... sẽ nhiều hơn.

Ngoài ra, bảng giá đất cũng là căn cứ để tính thuế sử dụng đất, thuế thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất nên các khoản chi phí này của doanh nghiệp cũng tăng theo.

Ông Thanh cũng nêu vấn đề về đất giáp ranh giữa hai địa phương khi bỏ khung giá đất. Trước đây khi Chính phủ có khung giá đất, thì 2 địa phương liền kề thường đưa ra bảng giá đất sát nhau. Bây giờ trao thẩm quyền cho HĐND các địa phương thì giá lại vênh nhau.

Còn Theo dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), UBND cấp tỉnh xây dựng và trình HĐND cùng cấp thông qua bảng giá đất, hệ số điều chỉnh biến động trước khi ban hành.

“Quy định này, có thể dẫn tới thực trạng, một con đường đi qua 2 tỉnh nhưng người dân ở địa phương có điều kiện kinh tế tốt hơn sẽ được hưởng giá đất cao hơn...”, ông Vũ Hồng Thanh nói.