Hiệp ước Marakesh giúp người khuyết tật nâng cao cơ hội giáo dục và việc làm

Ngày 12/9, tại TP.HCM đã diễn ra Hội nghị tuyên truyền, phổ biến các nội dung cơ bản của Hiệp ước Marrakesh do Cục Bản quyền tác giả, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức.

Tính đến ngày 20/6, Hiệp ước Marrakesh có 93 thành viên, chính thức có hiệu lực tại Việt Nam từ ngày 6-3-2023. Luật Sửa đổi, bổ sung của Luật Sở hữu trí tuệ số 07/2022/QH15 đã có quy định ở Điều 25a, về các trường hợp ngoại lệ không xâm phạm Quyền Tác giả dành cho người khuyết tật.

Theo đó, người khuyết tật, người nuôi dưỡng, chăm sóc cho người khuyết tật, tổ chức đáp ứng điều kiện theo quy định của Chính phủ được thực hiện sao chép, phân phối, biểu diễn, truyền đạt tác phẩm xuyên biên giới dưới định dạng bản sao dễ tiếp cận bản gốc hoặc bản sao tác phẩm.

Phát biểu tại hội nghị, ông Trần Hoàng, Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả cho biết: “Ngay sau khi Việt Nam tham gia Công ước quốc tế về quyền của người khuyết tật (năm 2007), Chính phủ Việt Nam đã ban hành, triển khai nhiều chủ trương, chính sách, các hoạt động, nhằm trợ giúp người khuyết tật, tạo cơ hội bình đẳng, đáp ứng tốt hơn quyền lợi chính đáng, hợp pháp, động viên để người khuyết tật phát huy năng lực, vươn lên hòa nhập, đóng góp cho xã hội”.

ThS. Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam báo cáo kết quả nghiên cứu về thực trạng tiếp cận xuất bản chữ in của người khuyết tật tại Việt Nam, đồng thời đưa ra những con số đáng chú ý. Cụ thể: 58,7% người khuyết tật tham gia khảo sát không có khả năng đọc những văn bản in thông thường; 55% không có khả năng đọc chữ in khổ lớn; 64,2% có khả năng "rất dễ dàng" nghe, đọc, xem các bản ghi âm/sách nói và 44% có khả năng tương tự đối với sách/tài liệu bằng chữ nổi Braille.

Cùng với đó, 94,6% người khuyết tật có nhu cầu tiếp cận xuất bản phẩm ở định dạng ghi âm/sách nói; 86,9% ở định dạng chữ nổi Braille. Văn bản in thông thường và chữ in khổ lớn là hai định dạng mà người khuyết tật không có nhu cầu tiếp cận lớn nhất, lần lượt là 58% và 53,6%.

Tại Việt Nam, tình trạng thiếu sách đang là rào cản với người khuyết tật, đặc biệt là người khiếm thị - nhóm yếu thế với hơn 1 triệu người, trong việc tiếp cận về giáo dục, việc làm và phát triển bản thân.

Từ thực tế đó, bà Đinh Việt Anh cho rằng, việc triển khai Hiệp ước Marakesh tại Việt Nam sẽ tăng cường khả năng tiếp cận ấn phẩm cho những người không có khả năng đọc chữ in thông qua việc sử dụng các ngoại lệ về bản quyền. Hiệp ước Marakesh đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ các rào cản đối với người khuyết tật - những người không có khả năng đọc chữ in, từ đó giúp họ tăng khả năng tiếp cận thông tin bình đẳng và nâng cao cơ hội giáo dục, việc làm.