Tổng giám đốc DATX Việt Nam: Chứng khoán phái sinh đang giúp thị trường cơ sở đỡ giảm sâu trong những đợt biến động lớn

Nhận định về thị trường chứng khoán phái sinh của Việt Nam sau 6 năm ra đời, ông Nguyễn Quang Đạt, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần DATX Việt Nam, thị trường chứng khoán phái sinh đã có sự tăng trưởng khá nhanh, thể hiện qua số liệu như về tài khoản mở mới, tính tới hết tháng 10/2023, đã có 1,44 triệu tài khoản phái sinh được mở tại các các công ty chứng khoán; so với 7,445 triệu tài khoản được mở, chiếm tỷ lệ 19,35%. Về khối lượng giao dịch, tính trong giai đoạn từ 2018-2022, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 38,65%/năm.

Nói về quy mô, thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam còn rất non trẻ nếu so với các nước tiên tiến trên thế giới. Theo dữ liệu của DATX, hiện quy mô chỉ ở mức 0,1% so với vốn hóa thị trường niêm yết, trong khi con số này ở các nước như Úc (ra đời năm 2000) là 0,9% và Mỹ (ra đời năm 1982) là 13,6.

Sự non trẻ còn thể hiện ở tỷ lệ rất cao số hợp đồng giao dịch hàng ngày so với số hợp đồng nắm giữ qua đêm, lên đến 600%, trong khi con số này ở Úc là 14% và 40% ở Mỹ.

Theo ông Đạt, mục tiêu của thị trường phái sinh khi ra đời là công cụ phòng vệ rủi ro cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, tại thị trường Việt Nam, nơi nhà đầu tư cá nhân chiếm tỷ lệ lớn, khiến cho ý nghĩa về công cụ phòng ngừa rủi ro của sản phẩm phái sinh bị ảnh hưởng.

"Nếu theo số liệu VSD cung cấp cuối tháng 10/2023 thì có tới 99% số tài khoản chứng khoán là của nhà đầu tư cá nhân, điều này lại đi ngược lại với thị trường chứng khoán các nước phát triển khi có trên 80% nhà đầu tư tổ chức mang tính chuyên nghiệp như quỹ đầu tư chứng khoán, ngân hàng đầu tư… Việc nhà đầu tư cá nhân chưa thực sự hiểu rõ về thị trường chứng khoán phái sinh sẽ dẫn đến khả năng bị thua lỗ cao hơn cả khi đầu tư trên thị trường chứng khoán cơ sở", CEO DATX Việt Nam nói.

Về tác động giữa chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở, ông Đạt cho rằng, thị trường chứng khoán phái sinh có ảnh hưởng tới thị trường cơ sở, nhưng là theo hướng tích cực, thực tế chứng khoán phái sinh đang giúp thị trường cơ sở đỡ giảm sâu và giảm kéo dài trong những đợt biến động lớn.

Trước khi có chứng khoán phái sinh thì khi thị trường vào giai đoạn downtrend thường có hiện tượng dư bán sàn hàng loạt, do từ nhà đầu tư tổ chức hay cá nhân đều đổ ra bán cổ phiếu nên thị trường mất thanh khoản, còn như giai đoạn downtrend gần đây nhất là năm 2022 thì thay vì đi bán cổ phiếu, nhà đầu tư dùng phái sinh để phòng vệ đã giúp cho thị trường có thanh khoản và mức độ suy giảm sẽ ít hơn, thời gian ngắn hơn.

Theo DATX Việt Nam, để phát triển được thị trường chứng khoán nói chung thì các sản phẩm trên thị trường phái sinh cần đa dạng hơn nữa về hàng hoá để tăng quy mô, chất lượng.

Thứ nhất, cần sớm hiện đại hoá hệ thống giao dịch, đảm bảo hệ thống giao dịch minh bạch, thông suốt, có thể đáp ứng được khối lượng giao dịch lớn.

Thứ hai, cần đào tạo theo chiều rộng và chiều sâu để phát triển nhà đầu tư, giúp cho nhà đầu tư có thể sử dụng phái sinh như một công cụ để phòng ngừa rủi ro cho danh mục cơ sở, đúng như bản chất của thị trường phái sinh khi ra đời.

Cuối cùng là cần phát triển các sản phẩm theo hướng đa dạng hoá để gia tăng quy mô thì mới thu hút được sự quan tâm của các quỹ đầu tư lớn của nước ngoài. Các quỹ lớn cần có thêm nhiều sản phẩm cả về cơ sở, lẫn phái sinh như các rổ ETF khác nhau, như ETF chuyên về ngành ngân hàng, tài chính, bất động sản hay công nghệ,… đi kèm với đó là các sản phẩm phái sinh để khi thị trường có biến động họ có thể phòng ngừa rủi ro mà không cần phải bán cổ phiếu…