Sức chống chịu và nguồn lực giảm sút sẽ ảnh hưởng đến thu ngân sách 2022

Theo Báo cáo của Bộ Tài chính tại Hội nghị, nhiệm vụ tài chính - ngân sách nhà nước năm 2021 được triển khai trong bối cảnh đất nước đứng trước nhiều khó khăn, thuận lợi đan xen, nhưng khó khăn, thách thức có phần nhiều hơn.

Trước bối cảnh đó, ngành tài chính đã bám sát tình hình thực tiễn, chủ động đề xuất và tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả các giải pháp chính sách tài khoá, quyết tâm phấn đấu hoàn thành cao nhất nhiệm vụ góp phần tích cực vào những kết quả đạt được trong việc thực hiện thắng lợi “nhiệm vụ kép”: vừa phòng, chống dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe nhân dân, vừa phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong trạng thái bình thường mới.

Thu ngân sách năm 2021 vượt dự toán

Về tổ chức thực hiện thu ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính cho biết, đã chỉ đạo quyết liệt công tác quản lý thu, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, phấn đấu tăng thu ở những địa bàn, lĩnh vực có điều kiện, quyết liệt xử lý thu hồi nợ đọng thuế.

Nhờ đà tăng trưởng của nền kinh tế từ những tháng cuối năm 2020 và một số ngành, lĩnh vực được hưởng lợi từ chính sách nới lỏng về tài khóa, tiền tệ đã tạo thêm nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Nhờ đó, với tổng số thu ngân sách nhà nước năm 2021 đạt 1.563,3 nghìn tỷ đồng, vượt 16,4% (219,9 nghìn tỷ đồng) so dự toán, tăng 3,7% so với thực hiện năm 2020. Mức thu này cao hơn so với dự toán.

Trong đó, chủ yếu tăng thu từ dầu thô, thu từ hoạt động xuất nhập khẩu và thu tiền sử dụng đất; thu thuế, phí nội địa từ hoạt động sản xuất – kinh doanh vượt 14,5% dự toán, tăng 11,3% so với thực hiện năm 2020.

Tỷ lệ động viên vào ngân sách nhà nước đạt 18,6%GDP ước thực hiện, vượt mục tiêu kế hoạch đề ra là 15,5%GDP.

Thu ngân sách trung ương ước đạt 106,7% dự toán và thu ngân sách địa phương ước đạt 128,2% dự toán...

Cũng theo Bộ Tài chính, đáng chú ý là kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam lần đầu tiên đã vượt mốc 668 tỷ USD, xuất siêu 4 tỷ USD giúp thu ngân sách trên 379,6 nghìn tỷ đồng, cao nhất từ trước đến nay, góp phần quan trọng vào cân đối ngân sách.

Điều tiết lại hợp lý các khoản chi ngân sách

Báo cáo về công tác chi ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính cho biết, trong năm 2021 đã triệt để tiết kiệm chi thường xuyên, tập trung ưu tiên nguồn lực cho phòng, chống dịch Covid-19, kiểm soát dịch bệnh và đảm bảo an sinh xã hội.

Cụ thể, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện cắt giảm tối thiểu 50% kinh phí hội nghị, công tác phí trong và ngoài nước và tiết kiệm thêm 10% chi thường xuyên khác còn lại của năm 2021.

Thực hiện thu hồi các khoản chi thường xuyên chưa thực sự cần thiết, chậm triển khai để bổ sung dự phòng ngân sách trung ương và địa phương. Thành lập Quỹ vaccine phòng Covid-19, với số tiền huy động đến hết ngày 31/12/2021 đạt 8.803 tỷ đồng.

Trong năm 2021, Bộ Tài chính đã trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội bố trí 12.100 tỷ đồng từ nguồn tiết kiệm chi ngân sách trung ương năm 2020 và 1.237 tỷ đồng kinh phí phòng chống dịch của Bộ Y tế năm 2020 chuyển sang năm 2021 để mua vaccine phòng Covid-19.

Trình Ủy ban thường vụ Quốc hội bổ sung 14.620 tỷ đồng dự phòng ngân sách trung ương từ nguồn cắt giảm, tiết kiện chi ngân sách trung ương năm 2021 để chi cho công tác phòng, chống dịch Covid-19.

Như vậy, nhiệm vụ chi ngân sách nhà nước năm 2021 đã cơ bản hoàn thành các mục tiêu đề ra.

Cụ thể, chi ngân sách nhà nước năm 2021 ước đạt 1.879 nghìn tỷ đồng, bằng 111,4% dự toán. Ưu tiên bố trí kinh phí cho công tác phòng, chống dịch Covid-19, ngân sách nhà nước đã chi 74 nghìn tỷ đồng cho phòng, chống dịch và hỗ trợ người dân gặp khó khăn do dịch Covid-19; xuất cấp 141,97 nghìn tấn gạo dự trữ quốc gia hỗ trợ cho người dân bị ảnh hưởng của dịch Covid-19 ở 33 địa phương.

Riêng tiến độ giải ngân vốn đầu tư phát triển chậm hơn năm trước, ước đến hết 31/12/2021 đạt 74,7% dự toán Quốc hội quyết định, đạt 77,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao thấp hơn tỷ lệ đạt được năm 2020 (82,66%).

Kiểm soát chặt chẽ nợ công

Báo cáo của Bộ Tài chính cho biết, năm 2021 Bộ đã chủ động điều hành, tăng cường quản lý nợ Chính phủ, nợ Chính phủ bảo lãnh và giám sát chặt chẽ nợ chính quyền địa phương, đảm bảo các chỉ tiêu an toàn nợ được kiểm soát chặt chẽ.

Theo đó, đến cuối năm 2021, dư nợ công khoảng 43,7% GDP, nợ Chính phủ khoảng 39,5% GDP, dư nợ vay nước ngoài quốc gia khoảng 39%GDP, nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ dưới 23% tổng thu ngân sách nhà nước, trong phạm vi giới hạn an toàn cho phép.

Bộ Tài chính cũng đã trình Thủ tướng Chính phủ cho phép thực hiện việc tổ chức tái cơ cấu danh mục nợ, hoán đổi trái phiếu Chính phủ kỳ hạn ngắn sang kỳ hạn dài. Kỳ hạn phát hành bình quân trái phiếu Chính phủ đạt mức 13,9 năm, cao hơn mục tiêu Quốc hội đề ra là từ 9 - 11 năm.

Việc trả nợ các khoản vay của Chính phủ được thực hiện chặt chẽ và đảm bảo đúng hạn, bao gồm cả nghĩa vụ nợ trực tiếp của Chính phủ và nghĩa vụ nợ dự phòng của Chính phủ, không để xảy ra tình trạng nợ quá hạn.

Thị trường tài chính có nhiều đột phá

Báo cáo của Bộ Tài chính nhấn mạnh đến những đột phá của thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2021.

Tính đến hết ngày 31/12/2021, chỉ số VN-Index đạt 1.498,28 điểm, tăng 35,7% so với cuối năm 2020; quy mô vốn hóa cổ phiếu trên thị trường đạt khoảng 7.729 nghìn tỷ đồng (trên 92% GDP ước thực hiện năm 2021), tăng 46% so với cuối năm 2020; giá trị bình quân giao dịch đạt trên 26 nghìn tỷ đồng/phiên.

Tuy nhiên, thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng nhanh bộc lộ một số rủi ro. Trước tình hình đó Bộ Tài chính đã chủ động đưa ra hàng loạt cảnh báo cho các chủ thể tham gia thị trường, chỉ đạo các đơn vị có liên quan triển khai các đoàn kiểm tra về tình hình phát hành, cung cấp các dịch vụ liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp tại một số doanh nghiệp phát hành và công ty chứng khoán nhằm phát hiện, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm.

Bộ Tài chính sẽ phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan tăng cường giám sát liên thông trên thị trường tài chính.

Báo cáo về thị trường bảo hiểm, Bộ Tài chính cho biết vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng khả quan với tổng doanh thu phí bảo hiểm năm 2021 ước đạt 214,9 nghìn tỷ đồng, tăng 15,59% so với năm 2020.

Tổng giá trị tài sản bảo hiểm đạt 710 nghìn tỷ đồng, tăng 23,86%. Đầu tư trở lại nền kinh tế ước đạt 577,1 nghìn tỷ đồng, tăng 22,24%. Chi trả quyền lợi bảo hiểm đạt 49,6 nghìn tỷ đồng, tăng 1,68% so năm 2020.

Năm 2022, tiếp tục cơ cấu lại ngân sách nhà nước

Báo cáo của Bộ Tài chính nhấn mạnh, năm 2011 dự báo tình hình quốc tế, trong nước tiếp tục có nhiều khó khăn, thách thức. Mặc dù kinh nghiệm, năng lực, khả năng ứng phó của cả nước và từng địa phương sau khi trải qua các đợt dịch thời gian qua đã được nâng lên, nhưng sức chống chịu và nguồn lực của doanh nghiệp và người dân đã giảm sút.

Điều này sẽ ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách nhà nước năm 2022. 

Do đó, Bộ Tài chính đã xác định mục tiêu, nhiệm vụ tài chính - ngân sách nhà nước năm 2022 là: Huy động, phân bổ và sử dụng hiệu quả các nguồn lực của Nhà nước để phòng, chống, kiểm soát dịch Covid-19, tận dụng tốt các cơ hội thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm quốc phòng, an ninh và an sinh xã hội.

Tiếp tục cơ cấu lại ngân sách nhà nước, quản lý nợ công, bảo đảm vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương, phát huy sự chủ động của các bộ, ngành, địa phương.

Đẩy mạnh cải cách hành chính, hiện đại hóa gắn liền với sắp xếp lại tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế, đổi mới khu vực sự nghiệp công lập, siết chặt kỷ luật, kỷ cương tài chính - ngân sách, triệt để tiết kiệm chi ngân sách nhà nước.