Bỗng dưng thành kẻ lừa đảo
Không phải ai cũng chủ đích trở thành một kẻ lừa đảo. Nhiều trong số họ là những nam nữ thanh niên đến từ Đông Nam Á, Trung Quốc, Ethiopia, Ấn Độ và các nước đang phát triển khác.
Hàng trăm nghìn người ứng tuyển vào những công việc đăng tải trên mạng mà bản thân tin là công việc văn phòng ổn định, làm digital marketing hay bán hàng trực tuyến. Nhưng thay vào đó, họ bị đưa đến các khu phức hợp lừa đảo kiên cố dọc biên giới Myanmar, Campuchia và Lào và ở Philippines, do các tổ chức tội phạm điều hành. Những trại này kiếm được khoảng 40 tỷ USD lợi nhuận mỗi năm.
Các nạn nhân người Indonesia kể lại rằng, họ tìm quảng cáo việc làm trên các mạng xã hội như Telegram, Facebook rồi bị đưa đến các trại lừa đảo ở các quốc gia Đông Nam Á. Ở đó, họ học cách sử dụng deepfake do AI tạo ra, bản sao giọng nói, mô hình AI và các công nghệ khác để lừa tiền nạn nhân ở khắp mọi nơi.
Những người này kể lại rằng hộ chiếu và điện thoại bị tịch thu, chỉ được trả lương thấp và không thể rời đi. Dưới sự giám sát chặt chẽ của các ông chủ, họ buộc phải ẩn núp trên các trang mạng xã hội và ứng dụng hẹn hò để tìm nạn nhân. Họ có các mục tiêu phải đạt được, nếu không, họ sẽ bị bán cho các trung tâm lừa đảo khác.
Một sinh viên tốt nghiệp ngành CNTT 26 tuổi đến từ Tây Sumatra đã rơi vào một khu phức hợp lừa đảo vào tháng 3/2024 sau một loạt những điều không may.
Anh từng làm front-end tự do nhưng không gặt hái được thành công trong ngành. Thất vọng, anh đã thử sức mình trong một doanh nghiệp phân phối trái cây, nhưng cũng thất bại.
Một ngày nọ, khi đang lướt Facebook, anh thấy một vị trí tuyển dụng chuyên gia SEO tại một công ty giao dịch chứng khoán có trụ sở tại Singapore. Sau cuộc phỏng vấn xin việc với nhà tuyển dụng trên Telegram, anh được đưa đến văn phòng vệ tinh của công ty tại Campuchia và được hứa hẹn mức lương 800 USD/tháng (khoảng 20 triệu).
Anh không biết mình đã bị lừa cho đến khi hộ chiếu bị tịch thu tại Campuchia, và bị đưa đến một khu nhà xa xôi được bảo vệ bởi lính canh có vũ trang. Anh làm việc ca 15 tiếng tại một tổng đài và phải lừa đảo được 40.000 USD/ tháng. Dẫu vậy, anh chỉ được trả ít hơn một nửa mức lương đã hứa.
Một trong những nạn nhân của anh là một phụ nữ Indonesia, một người đam mê thể dục, người mà anh đã dụ dỗ vào một mối quan hệ lãng mạn. Anh đã thuyết phục cô đặt cược 10.000 USD tại một sòng bạc ở Ma Cao.
Thích làm việc từ xa, dễ dính bẫy
Theo Bộ Ngoại giao Indonesia, hơn 6.700 người nước này đã bị lừa vào các công việc lừa đảo thông qua các trang mạng xã hội kể từ năm 2020.
Một đoạn tin nhắn tuyển việc trên Telegram.
Các tổ chức lừa đảo nhắm thường vào những người lao động trẻ tuổi, "những người mong muốn có một công việc từ xa và linh hoạt, sử dụng máy tính xách tay và áp dụng công nghệ", Wahyu Susilo, người đứng đầu nhóm bảo vệ người lao động di cư Migrant CARE, nói với Rest of World.
Dicky Wahyudin, 25 tuổi, sinh viên đại học đến từ Tây Java, thấy một bài đăng trên Telegram vào tháng 12 năm ngoái quảng cáo một công việc tiếp thị tại Lazada, một trong những công ty thương mại điện tử lớn nhất Đông Nam Á.
Anh được hứa hẹn mức lương 800 USD và cơ hội sống ở Bangkok. Wahyudin là một người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội và anh rất vui khi có cơ hội tạo ra nội dung từ nước ngoài.
"Tôi đã mang theo tất cả trang phục và giày dép để chuẩn bị sản xuất nội dung ở Thái Lan, nhưng sau đó, tôi bị mắc kẹt", anh nói.
Tại sân bay Bangkok, anh bị bắt cóc và đưa đến Myanmar, nơi có một khu phức hợp kiên cố chuyên lừa nạn nhân trên ứng dụng hẹn hò. Wahyudin phải đảm bảo chỉ tiêu lừa được 10.000 USD/tháng. Anh đã trốn thoát được vào tháng 1 và trở về nước tiếp tục công việc làm nội dung.
Alfons Tanujaya, một chuyên gia an ninh mạng tại Jakarta, cho biết các trung tâm lừa đảo hiện đại rất dễ thiết lập: "Chỉ cần một hoặc hai người là đủ thiết lập công nghệ trong một hoạt động lừa đảo".
Một sinh viên 32 tuổi tốt nghiệp ngành CNTT, người được giải cứu khỏi một tổ chức lừa đảo ở Myanmar vào tháng 3, chia sẻ rằng ngay cả những công nhân không có tay nghề cũng có thể học được quy trình làm việc chỉ trong một ngày.
Anh cho biết phần khó nhất của công việc không phải là công nghệ mà là xây dựng mối quan hệ đủ chặt chẽ với nạn nhân để có thể lợi dụng họ.
"Xây dựng lòng tin là khiến khách hàng sẵn sàng đầu tư và làm ăn với mình", người này nói. "Mỗi ngày, trong tám tháng, tôi đều lừa đảo mọi người. Tôi đang chờ nghiệp chướng đến với mình".
AI giúp lừa đảo ngày càng tinh vi
Judah Tana, giám đốc của tổ chức phi lợi nhuận Global Advance Projects, cho biết các mô hình AI như ChatGPT rất hữu ích cho việc xây dựng lòng tin giữa các nền văn hóa và ngôn ngữ.
"AI được sử dụng để mạo danh các nhân vật, đưa những nhân vật giả mạo vào cuộc sống. Trên mạng có thể là một phụ nữ Nga xinh đẹp sống ở Mỹ, nhưng thực tế đó có thể là một người đàn ông Ấn Độ", ông nói.
Tanujaya cho biết giọng nói cũng có thể dễ dàng được sao chép chỉ bằng 20 giây của một đoạn âm thanh và có thể được sử dụng để lừa đảo qua điện thoại.
Trong các cuộc gọi video, những kẻ lừa đảo sử dụng các công cụ AI thay thế khuôn mặt của chúng bằng khuôn mặt của người thực. Deepfake không thể phát hiện được.
"Nó đủ để lừa gạt nạn nhân. Không có dấu hiệu cảnh báo, không có sai sót", sinh viên CNTT trong câu chuyện ở trên nhớ lại.
Sau nhiều tháng không đạt được mục tiêu, anh chàng này bị bán cho các trại lừa đảo khác trước khi được giải cứu.
Bây giờ trở về Indonesia, anh làm thợ máy tại một đồn điền dầu cọ, kiếm được mức lương hàng ngày từ 70.000 rupiah (100 nghìn đồng) đến 150.000 rupiah (230 nghìn đồng) — chỉ đủ để nuôi con gái sơ sinh và vợ.
Trong thời gian rảnh rỗi, anh học các ngôn ngữ lập trình mới nhất, được thúc đẩy bởi ước mơ quay lại với sự nghiệp trước đây.
"Tôi rất hy vọng một ngày nào đó sẽ quay về được nghề cũ", anh nói. "Là con người, chúng ta chỉ có thể lập kế hoạch chứ chẳng tính trước được điều gì"
