Đây là chia sẻ của ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc Quốc gia của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) với MarketTimes về việc triển khai các dự án PPP tại Việt Nam.
MarketTimes: Dựa trên những quan sát của ADB, những trở ngại chính nào đang cản trở các dự án PPP ở Việt Nam được triển khai hiệu quả, thưa ông?
Ông Shantanu Chakraborty: ADB nhận thấy một số rào cản về cấu trúc và thực tiễn tiếp tục làm chậm quá trình phát triển và triển khai các dự án PPP ở Việt Nam.
Thứ nhất, danh mục dự án PPP vẫn còn yếu hoặc chưa sẵn sàng để đầu tư. Nhiều dự án được đưa vào danh mục khi chưa có sự chuẩn bị đầy đủ từ giai đoạn đầu, ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn và làm chậm quá trình lựa chọn nhà thầu cũng như thu xếp tài chính.
Thứ hai, năng lực chuẩn bị dự án cần được cải thiện đáng kể. Để phát triển được một dự án PPP thực sự khả thi và được các nhà đầu tư chấp nhận, cần có báo cáo nghiên cứu tiền khả thi và khả thi chất lượng cao, phân tích rủi ro chặt chẽ và sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan, nhưng những yếu tố này vẫn còn đang trong quá trình hoàn thiện.
Thứ ba, phân bổ rủi ro vẫn là mối quan ngại lớn đối với nhà đầu tư và các tổ chức cho vay. Cần làm rõ hơn các mô hình doanh thu, cơ chế hỗ trợ của Nhà nước và thực thi hợp đồng. Đây là những yếu tố trực tiếp quyết định mức độ tin tưởng của nhà đầu tư và khả năng hỗ trợ dự án của các bên cho vay.
Thứ tư, các lựa chọn tài chính dài hạn vẫn còn hạn chế. Mặc dù các ngân hàng trong nước đang dần tích lũy kinh nghiệm với PPP, họ vẫn gặp các hạn chế liên quan đến kỳ hạn cho vay, khẩu vị rủi ro và khả năng cung cấp các công cụ tài chính phù hợp. Những hạn chế này làm giảm khả năng đầu tư vào các dự án hạ tầng quy mô lớn và có thời gian vận hành dài.
Thứ năm, việc lựa chọn nhà đầu tư tư nhân theo hình thức cạnh tranh vẫn còn hạn chế. Trong bối cảnh hiện nay khi tiến độ triển khai nhanh thường được ưu tiên nhiều dự án dựa vào đề xuất không theo yêu cầu hoặc chỉ định thầu. Điều này làm giảm tính cạnh tranh và gây khó khăn trong việc đảm bảo minh bạch, hiệu quả chi phí và thu hút những nhà đầu tư chất lượng cao.
Markettimes: Theo ông, lĩnh vực nào có tiềm năng mạnh nhất để mở rộng PPP tại Việt Nam?
Ông Shantanu Chakraborty: Các lĩnh vực có tiềm năng nhất bao gồm:
Trung tâm dữ liệu (Data Centers) và hạ tầng điện toán đám mây: Sự tăng trưởng mạnh của dịch vụ số, chính phủ điện tử, fintech và thương mại điện tử tạo ra nhu cầu lớn đối với các trung tâm dữ liệu an toàn, tiết kiệm năng lượng.
Hạ tầng băng rộng và kết nối “last-mile”: PPP có thể hỗ trợ mở rộng internet tốc độ cao đến vùng nông thôn và khu vực chưa được phục vụ tốt, thúc đẩy chuyển đổi số và Công nghiệp 4.0.
Nền tảng thành phố thông minh và dịch vụ công kỹ thuật số: Các hệ thống quản lý giao thông, chiếu sáng thông minh, giám sát nước thải bằng công nghệ số, và các ứng dụng di chuyển đô thị là những cơ hội lớn cho đầu tư tư nhân và mô hình vận hành – bảo trì dựa trên hiệu quả.
Hạ tầng an ninh mạng: Nhu cầu đối với các trung tâm điều hành an ninh mạng cấp quốc gia và nền tảng chia sẻ dữ liệu an toàn đang ngày càng tăng.
Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo (AI, IoT, phòng thí nghiệm R&D): Các khu công nghệ - khoa học, trung tâm đổi mới sáng tạo số và cơ sở R&D kết nối đại học - doanh nghiệp có thể áp dụng mô hình PPP giống các mô hình Công viên Khoa học - Công nghệ/TOD tại một số nước châu Á.
MarketTimes: ADB làm gì để giúp Việt Nam kết nối với các nhà đầu tư lớn, các quỹ và các tổ chức tài chính toàn cầu quan tâm đến PPP?
Ông Shantanu Chakraborty: Với vai trò là cầu nối quốc tế, ADB trợ giúp Việt Nam thu hút các nhà đầu tư lớn, quỹ cơ sở hạ tầng và các tổ chức tài chính toàn cầu quan tâm đến PPP.
Theo đó, ADB cung cấp dịch vụ tư vấn giao dịch và hỗ trợ kỹ thuật chất lượng rất cao để giúp Việt Nam chuẩn bị các dự án PPP cân bằng, có cấu trúc tốt và có khả năng vay vốn ngân hàng. Bằng cách cải thiện nghiên cứu khả thi, phân bổ rủi ro và cấu trúc tài chính, ADB có thể giúp đảm bảo các dự án đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.
Giới thiệu các nhà đầu tư quốc tế đến với các dự án đã được chuẩn bị kỹ lưỡng. Thông qua các chương trình giới thiệu đầu tư và phối hợp với các nhà phát triển PPP toàn cầu, ADB giúp Việt Nam kết nối các cơ hội dự án mạnh mẽ với những người chơi thị trường có uy tín.
ADB huy động tài chính hỗn hợp (blended finance) và các công cụ giảm thiểu rủi ro. Chúng tôi có nhiều công cụ như vậy, bao gồm nợ dài hạn, bảo lãnh và đồng tài trợ để mở rộng nguồn vốn tư nhân có khả năng đầu tư cho cơ sở hạ tầng tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, ABD tập hợp chuyên môn và chia sẻ kiến thức quốc tế, giúp Việt Nam học hỏi kinh nghiệm toàn cầu thông qua các cuộc đối thoại chính sách, chuyến tham quan học tập, bàn tròn chuyên ngành và tiếp cận các thị trường PPP hàng đầu.
Ngoài ra, ADB hỗ trợ củng cố hệ sinh thái và năng lực của chính phủ, tức là hệ sinh thái PPP tổng thể. Kể từ năm 2023, ADB đã hỗ trợ Việt Nam thông qua chương trình đào tạo APMG CP3P, giới thiệu các bộ công cụ và hướng dẫn PPP. Những nỗ lực này có thể giúp các bộ và tỉnh xây dựng các kỹ năng cần thiết để tự tin thực hiện đấu thầu cạnh tranh quốc tế và hợp tác hiệu quả với các nhà đầu tư toàn cầu.
MarketTimes: Trân trọng cảm ơn ông!
.png "Thanh khoản chịu sức ép, lãi suất qua đêm tăng lên 6,5%/năm")
