Chỉ trong 1 năm, ngành công nghệ bốc hơi 7.400 tỷ USD như thế nào?

Đúng thời điểm này năm ngoái, chỉ số Nasdaq Composite đạt đỉnh, tăng gấp đôi kể từ những ngày đầu đại dịch. Vụ IPO của Rivian trở thành bom tấn. Hoạt động tuyển dụng bùng nổ. Người trong ngành tận hưởng niềm vui sướng khi cổ phiếu tăng cao.

Nhưng chỉ sau 1 năm câu chuyện đã khác

Microsoft giảm khoảng 700 tỷ USD vốn hóa thị trường. Còn Meta giảm 600 tỷ USD vốn hóa, tương đương 70% so với mức cao nhất. Theo thống kê, các nhà đầu tư lớn đã mất xấp xỉ 7.400 tỷ USD chỉ trong vòng 12 tháng.

Việc tăng lãi suất đã cản trở khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp. Dù các công ty có hứa hẹn về sự tăng trưởng lợi nhuận trong tương lai, thì dưới tình trạng lạm phát cao, điều đó cũng trở nên vô nghĩa.

Có rất nhiều điều tiêu cực đã xảy ra trong năm. Các công ty trong ngành cắt giảm chi phí, ngừng tuyển dụng mới và sa thải nhân viên cũ. Nhiều nhân viên gia nhập các doanh nghiệp bị “thổi phồng” về giá trị trước khi tiến hành IPO. Họ nhận phần lớn tiền lương dưới dạng cổ phiếu. Vì vậy, trước tình trạng rớt giá hiện nay, các nhân viên này rất lo lắng và chỉ có thể hy vọng vào sự phục hồi trong tương lai.

Hoạt động IPO năm nay cũng diễn ra chậm hơn so với những năm trước. 2020, 2021 là những năm huy hoàng. Thông qua đại dịch, các doanh nghiệp đã tận dụng xu hướng làm việc, giải trí từ xa và tiền trợ cấp từ chính phủ. Từ đó huy động hàng tỷ USD trong đợt chào bán công khai, đem lại số tiền khổng lồ cho ngân hàng và các công ty đầu tư mạo hiểm. Tuy nhiên, hiện nay mức định giá đã giảm sút rõ rệt.

Hãng xe điện Rivian giảm hơn 80% số vốn hóa sau khi đạt mức đỉnh hơn 150 tỷ USD. Theo Renaissance IPO ETF, vốn hóa thị trường của hàng loạt công ty mới niêm yết tại Hoa Kỳ đã giảm 57% trong năm qua. Một số giám đốc điều hành công ty đã thừa nhận rằng họ đã mắc sai lầm.

Trên thực tế, dịch Covid-19 không làm thay đổi cách sinh hoạt của con người một cách vĩnh viễn. Tuyển dụng và đầu tư như thể con người sẽ mãi ở trong nhà, không sinh hoạt và hoạt động mua bán bên ngoài là một vụ đánh cược không khôn ngoan.

Thêm vào đó, lần đầu tiên trong hai thập kỷ, chỉ số chứng khoán Nasdaq sắp thua S&P 500 trong nhiều năm liên tiếp. Kể từ khi bùng nổ bong bóng dot-com, Nasdaq đã hoạt động kém hiệu quả. Nasdaq chỉ đánh bại S&P 500 một lần từ năm 2000 đến năm 2006.

Dù ngành công nghệ đã có những bước tiến dài nhưng không thể phủ nhận sự tụt lại trong năm nay.

Meta đã có một năm không tốt

Trước khi đổi tên vào cuối năm 2021, Facebook liên tục mang lại lợi nhuận cao cho các nhà đầu tư, vượt qua ước tính và sự tăng trưởng lợi nhuận trong lịch sử ngành.

Công ty đã trụ vững thành công, trở thành ứng dụng không thể thiếu trên nền tảng di động và thu hút nhiều người sử dụng. Dù thế giới đang mở cửa trở lại và Meta vướng phải cáo buộc xâm phạm quyền riêng tư người dùng, thì cổ phiếu công ty này vẫn tăng 20% so với năm ngoái.

Nhưng Zuckerberg không nhìn tương lai theo cách mà các nhà đầu tư của anh ấy nhìn. Việc chi hàng tỷ USD mỗi năm cho metaverse (vũ trụ ảo) khiến  Phố Wall bối rối. Meta chỉ cần lấy lại chỗ đứng bằng quảng cáo trực tuyến thôi.

Vấn đề lớn trước mắt là Apple đã cập nhật chính sách bảo mật trên hệ điều hành IOS khiến Facebook và các doanh nghiệp khác bị hạn chế quảng cáo nhắm tới khách hàng mục tiêu.

Hiện tại, cổ phiếu Meta đã sụt 2/3 và đứng trước nguy cơ giảm doanh thu trong quý thứ ba liên tiếp. Meta cho biết công ty đã sa thải 13% lực lượng lao động, tương đương 11.000 nhân viên. Đây là đợt cắt giảm có quy mô lớn đầu tiên từ trước đến nay.

Mức lương huy hoàng ngày xưa

Sức chi khổng lồ cho nhân viên của mình là điều thường thấy ở Thung lũng Silicon. Và công ty của Zuckerberg đã làm rất tốt.

Cuộc chiến giành nhân tài ở ngành công nghệ đã vươn đến một tầm cao mới. Nhà tuyển dụng của Amazon có thể đưa ra con số 700.000 USD để chiêu mô kỹ sư hoặc quản lý dự án có trình độ cao.

Tại công ty game Roblox, một kỹ sư cấp cao nhất có thể kiếm được 1,2 triệu USD, theo Levels.fyi. Công ty phần mềm Asana, ra mắt thị trường chứng khoán năm 2020, dù chưa có lợi nhận nhưng vẫn trả mức lương khởi điểm 198.000 USD cho các kỹ sư.

Tất cả chỉ là ký ức

Tuy nhiên, hiện nay các Big Tech như Cisco, Meta, Amazon và Twitter đã bùng nổ làn sóng sa thải. Theo dữ liệu từ trang web Layoffs.fyi, 29.000 nhân viên đã bị bị nghỉ việc một cách vô lý. Trên toàn ngành công nghệ, 130.000 nhân viên bị cắt giảm. Công ty HP cũng thông báo sẽ giảm 4.000-6.000 việc làm trong ba năm tới.

Đối với nhiều nhà đầu tư, đó chỉ là vấn đề thời gian

Brad Gerstner, một nhà đầu tư công nghệ tại Altimeter Capital đã bật mí về bí mật tại thung lũng Silicon. Các công ty công nghệ lớn như Google, Meta hay Twitter, Uber, đều có thể đạt mức doanh thu tương tự mà không cần lượng lớn nhân viên như vậy. Thông qua một bức thư, nhà đầu tư này khẳng định việc cắt giảm là cấp thiết, giúp công ty hoạt động hiệu quả hơn.

Ông cũng gửi thư với nội dung tương tự tới Sundar Pichai, giám đốc điều hành Google. Được biết, Google vừa ghi nhận tình trạng tăng trưởng chậm nhất kể từ năm 2013 (không tính khoảng thời gian bùng dịch Covid). Hiện các nhân viên Google lo lắng mình sẽ bị sa thải, theo CNBC.

Liệu có ai nhớ tới SPAC?

SPAC là những công ty mua lại có mục đích đặc biệt, được lập nên để huy động vốn thông qua IPO để thâu tóm công ty khác. Đây là một trong những xu hướng cực hot vào những năm 2020 và 2021. Thay vì đi con đường truyền thống IPO, nhiều công ty không đủ hồ sơ đã sát nhập với SPAC để lên sàn. Năm ngoái, có 619 SPAC lên sàn chứng khoán ở Hoa Kỳ, nhiều hơn so với IPO truyền thống (496).

Theo CNBC, hiệu suất cổ phiếu SPAC sau khi ra mắt đã giảm hơn 70% kể từ khi thành lập và giảm khoảng 2/3 trong năm qua. Nhiều SPAC đã mất phương hướng và trả lại tiền cho các nhà đầu tư. Chamath Palihapitiya, người được mệnh danh là vua SPAC, đã chấm dứt hai thương vụ vào tháng trước. Nguyên nhân là do không tìm được mục tiêu sáp nhập phù hợp. Ông đã trả lại 1,6 tỷ USD cho các nhà đầu tư.

Công ty khởi nghiệp

Theo đội phân tích đầu tư mạo hiểm của EY, các nhà đầu tư đã chi 325 tỷ USD vào các công ty được hỗ trợ vốn mạo hiểm và đạt đỉnh vào quý 4 năm 2021. Thời kỳ tiền rẻ đã qua. Các công ty thiên về giữ hơn là xuất, chỉ huy động vốn khi cần và thường không chấp nhận các điều khoản quá thiệt thòi.

Ngày nay, từ lợi nhuận được sử dụng nhiều hơn so với những năm gần đây. Đó là bởi các công ty không thể tin tưởng các nhà đầu tư mạo hiểm sẽ trợ cấp cho sự phát triển của họ. Cũng như thị trường công khai không còn trả tiền cho những công ty có tốc độ tăng trưởng và doanh thu cao nữa.

Sự suy giảm nhỏ giọt đã khiến nhiều công ty không thể không niêm yết cổ phiếu với định giá thấp. David Golden, quản lý đối tác tại quỹ Revolution Ventures ở San Francisco, cho biết thị trường IPO đang chậm lại. “Khi thị trường IPO bị hạn chế, khả năng tìm kiếm thanh khoản thông qua thị trường đại công khai cũng sẽ bị kìm kẹp. Hầu hết các nhà đầu tư giai đoạn này sẽ không thoát khỏi IPO”, Golden, cựu giám đốc điều hành ngân hàng viễn thông, truyền thông và công nghệ tại JPMorgan cho biết.

Chỉ có 173 đợt IPO ở Hoa Kỳ trong năm nay, thấp hơn so với 961 đợt IPO vào cùng thời điểm năm ngoái. Trong thế giới đầu tư mạo hiểm, không có bất kỳ giao dịch đáng chú ý nào.

Theo nghiên cứu của FactSet, trung bình một năm có ​​100 đến 200 đợt IPO tại Hoa Kỳ. Năm 2021, có 123 đợt IPO ngành công nghệ, Jay Ritter, chuyên gia IPO, giáo sư tài chính tại Đại học Florida cho biết.

Mua ngay trả sau

Cũng trong ngành công nghệ, “Mua ngay, trả sau" (Buy Now, Pay Later) là mô hình kinh doanh mới nổi trong những năm gần đây. Các công ty cung cấp tín dụng đối với các giao dịch mua trước trả sau này như Affirm, Afterpay, và Sweden’s Klarna đã trở nên phổ biến khi lãi suất đang thấp và ảnh hưởng của đại dịch khiến nhiều người lên mạng mua sắm đồ đạc.

Affirm đã đạt đỉnh sau 10 tháng. Công ty này đã phát triển nhanh chóng trong những ngày đầu của đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, năm 2021, Klarna công bố lỗ 344 triệu USD, Afterpay lỗ 159,4 triệu USD, trong khi Affirm ghi nhận lỗ 362 triệu USD trong nửa năm tính đến tháng 12 năm 2021.

Con đường phía trước

Sau khi tiếp quản Twitter, câu chuyện xoay quanh tỷ phú Elon Musk như một bộ phim truyền hình. Vi dụ Musk nhanh chóng sa thải một nửa lực lượng lao động của công ty này hay việc chào đón cựu Tổng thống Donald Trump quay lại sử dụng nền tảng.

Ngành công nghệ thế giới cũng chao đảo khi sàn giao dịch tiền điện tử FTX sụp đổ. Các công ty hàng đầu như Sequoia, BlackRock và Tiger Global chứng kiến ​​các khoản đầu tư của họ bị xóa sổ chỉ sau một đêm.

Tuy nhiên, vẫn còn những điểm sáng. Luật giảm lạm phát của tổng thống Joe Biden và đạo luật khuyến khích sản xuất bán dẫn cho nước Mỹ sẽ giúp ngành công nghệ được rót vốn đầu tư vào năm tới. 

Vì vậy, bất chấp những khó khăn vĩ mô, ngành công nghệ được tin tưởng sẽ khởi sắc hơn trong tương lai. 

Tham khảo: CNBC