Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: “Dữ liệu sẽ là yếu tố sản xuất mới, giống như đất đai và vốn”

Lợi thế để Việt Nam đẩy nhanh CNH, HĐH

Phát biểu tại Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Thông tin Truyền Thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, ngày nay, công nghiệp hoá (CNH), hiện đại hoá (HĐH) gắn với cuộc Cách mạng công nghiệp (CMCN) lần thứ tư, có nội hàm chuyển đổi số (CĐS). Công nghệ số (CNS) và CĐS là cốt lõi của CNH, HĐH. CNS và CĐS làm thay đổi căn bản phương thức sản xuất, mô hình phát triển.

"Mỗi nước rồi cũng phải đi con đường riêng của mình để CNH, HĐH đất nước. Cũng chưa có mô hình nào mà có từ 2 nước trở lên thành công. CNH, HĐH ở Việt Nam cũng phải đi con đường riêng, dựa trên bối cảnh văn hoá, trình độ phát triển, chế độ, tố chất con người và những bài toán Việt Nam", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho hay.

Theo đó, để tìm ra con đường riêng, theo Bộ trưởng, Việt Nam phải có góc nhìn riêng, Cụ thể, khi nói về CMCN lần thứ tư, có đến 50% là các công nghệ số, 50% các công nghệ còn lại thì lại dựa trên công nghệ số để phát triển. 

"Công nghệ số thì hợp với người Việt Nam. Việt Nam cũng có rất nhiều doanh nghiệp công nghệ số xuất sắc. Và đó là lợi thế Việt Nam để đẩy nhanh CNH, HĐH", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, nếu chúng ta phát triển một nền tảng tri thức căn bản để hỗ trợ mỗi người dân, thí dụ như trợ lý ảo, thì sức mạnh của 100 triệu người Việt Nam sẽ gấp bội. Như vậy, CMCN lần thứ tư là trao thêm quyền năng cho con người thay vì thay thế con người.

"Nếu hiểu theo nghĩa này thì cuộc CMCN lần thư tư này là cuộc cách mạng về trao thêm quyền năng cho toàn dân. Là một cuộc cách mạng toàn dân. Mà Việt Nam chúng ta, chế độ chúng ta lại rất mạnh về những gì mang tính cách mạng toàn dẫn", vị lãnh đạo cho biết.

Các cuộc CMCN trước đây thì công nghệ nguồn và sản phẩm đi liền với nhau. Các nước đã phát triển bán sản phẩm chứ không bán công nghệ nguồn. Các nước đang phát triển chỉ dừng lại là người sử dụng, rất ít cơ hội trở thành người phát triển công nghệ.

Nhưng công nghệ 4.0, thí dụ như trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn, lại tách khỏi sản phẩm và được cung cấp dưới dạng dịch vụ với giá rất rẻ. Người dùng sử dụng công nghệ nguồn này để phát triển thành sản phẩm, và bán sản phẩm với giá cao hơn rất nhiều so với giá thuê dịch vụ công nghệ.

Điều này tạo ra cơ hội cho các nước đang phát triển tham gia vào quá trình sáng tạo, phát triển sản phẩm, giải quyết các bài toán mang tính ngữ cảnh địa phương để vừa phát triển đất nước, vừa tham gia quá trình làm chủ cộng nghệ.

Bởi vậy mà xuất hiện một thành tố rất quan trọng của hạ tầng số là cung cấp công nghệ dưới dạng dịch vụ. Các doanh nghiệp vừa, nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh, rồi đến từng cá nhân đều có thể sở hữu công nghệ cao để sáng tạo sản phẩm của mình.

Như vậy, CMCN 4.0 là cuộc cách mạng về phát hiện vấn đề và nhu cầu. Các cuộc CMCN trước đây thì đầu tư là quan trọng, phát triển công nghệ nền là quan trọng. CMCN 4.0 thì phát hiện nhu cầu, phát hiện vấn đề là quan trọng, công nghệ nền gần như đã có sẵn để giúp giải quyết các nhu cầu.

"Các cuộc CMCN trước đây, ai nhiều tiền, nhiều công nghệ, nhiều nguồn nhân lực chất lượng cao thì người đó hưởng lợi chính. CMCN 4.0 thì ai nhiều vấn đề, nhiều nhu cầu thì người đó hưởng lợi, nhưng phải là chính mình phát triển sản phẩm để giải quyết vấn đề, chứ không phải là người khác. Việt Nam là nước thu nhập trung bình thấp, có khát vọng vươn lên, có rất nhiều nhu cầu và vấn đề thì đó là lợi thế Việt Nam", Bộ trưởng cho hay.

Nhưng để ứng dụng công nghệ mới, mô hình mới thì phải thay đổi thể chế. Vì thế, theo Bộ trưởng TTTT, CMCN lần thứ tư là cuộc cách mạng về thể chế nhiều hơn là cuộc cách mạng về công nghệ. Nhưng thể chế lại là do con người.

"Vậy nên, phát triển hay không lại là do dám hay không dám thay đổi", Bộ trưởng khẳng định.

Yếu tố sản xuất mới ngang với đất đai và vốn 

Về CĐS, theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, CĐS tạo ra là kinh tế tri thức - là kinh tế số. Kinh tế số là hình thái kinh tế chủ yếu sau kinh tế nông nghiệp và kinh tế công nghiệp.

Vị lãnh đạo đánh giá, các công nghệ như điện toán đám mây, dữ liệu lớn, Internet vạn vật, trí tuệ nhân tạo, chuỗi khối, cùng với kết nối mạng và yếu tố sản xuất dựa trên dữ liệu sẽ thay đổi sâu sắc các ngành công nghiệp hiện nay, thay đổi cả về mô hình tổ chức, mô hình quản trị, phương thức sản xuất, yếu tố sản xuất, mô hình kinh doanh để hình thành một nền kinh tế mới.

"CĐS thì sinh ra dữ liệu. Mà dữ liệu là một yếu tố sản xuất mới, giống như đất đai và vốn. Càng CĐS thì càng sinh ra nhiều dữ liệu, càng tạo ra nhiều đất đai trên môi trường số. Khai thác đất đai này bằng CNS thì sinh ra giá trị mới, tạo ra sự tăng trưởng, sự giàu có", vị lãnh đạo Bộ TTTT phát biểu.

CNH trước đây chú trọng vào các DN sản xuất thì nay, với CĐS, CNH sẽ nhắm đến tất cả các doanh nghiệp, cả sản xuất công nghiệp, cả nông nghiệp và dịch vụ; cả DN lớn, DN vừa, nhỏ và siêu nhỏ, đến cả hộ kinh doanh, đến cả một cá nhân kinh doanh.

Khi một cuộc CMCN mới xuất hiện thì cũng xuất hiện những lợi thế mới. Lợi thế đó có thể đến từ chính những điểm yếu của một đất nước, một dân tộc. Ví dụ, làm ăn nhỏ là một điểm yếu thời sản xuất hàng loạt nhưng là lợi thế của thời sản xuất cá thể hoá. Đông dân là gánh nặng thời kỳ lo cái ăn, nhưng là lợi thế thời công nghệ số, vì giá sản phẩm số càng thấp khi càng nhiều người dùng.

"Một cuộc CMCN mới sẽ di chuyển lợi thế từ nước này sang nước kia. Những lợi thế mới này thường xuất phát từ vị trí địa chính trị của một nước, từ văn hoá của nước đó, từ tính cách người dân nước đó. Điều quan trọng là tìm ra cách tiếp cận đúng để biến điểm yếu của mình thành lợi thế trong tận dụng cơ hội của chuyển đổi số để đẩy nhanh, rút ngắn quá trình CNH, HĐH đất nước", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định.

Tại Diễn đàn, ngày 14/6 cũng diễn ra Lễ khai mạc triển lãm quốc tế về công nghiệp 4.0 và khởi động chuỗi hoạt động triển khai Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 của BCH Trung ương khóa XIII.