Vì sao VIDIFI không thành lập thêm Doanh nghiệp dự án BOT cao tốc Hà Nội - Hải Phòng?

Ngược dòng lịch sử VIDIFI

Trao đổi với Markettimes, đại diện VIDIFI cho biết: Năm 2007, khi có chủ trương đầu tư Dự án Đường ô tô cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, Thủ tướng Chính phủ đã giao cho Ngân hàng Phát triển Việt Nam (NHPT) chủ trì, cùng Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam làm nhà đầu tư, huy động vốn để thực hiện Dự án.

Để thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) đã quyết định góp vốn điều lệ để thành lập Tổng Công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư tài chính Việt Nam – VIDIFI - Doanh nghiệp BOT dự án Đường ô tô cao tốc Hà Nội – Hải Phòng.

Như vậy, VIDIFI đã được thành lập và hoạt động như một Doanh nghiệp dự án – Doanh nghiệp BOT phù hợp với quy định của Nghị định số 78/2007/CP-NĐ ngày 11/05/2007 của Chính phủ"

Ông Trần Anh Tú, Tổng giám đốc VIDIFI cho hay

Tiếp đó, tại Quyết định số 1621/QĐ-TTg ngày 29/11/2007 về một số cơ chế, chính sách thí điểm đầu tư Dự án Đường ô tô Hà Nội - Hải Phòng, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định giao VIDIFI làm chủ đầu tư Dự án.

Sau 15 năm vận hành hoạt động, hiện VIDIFI chỉ có nhiệm vụ chính là quản lý thu phí, khai thác vận hành và bảo trì Đường ô tô cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, Quốc lộ 5 và công tác quản lý Hợp đồng BOT, làm việc với các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền liên quan đến Hợp đồng BOT nên VIDIFI đã tiếp tục hoàn thiện và sắp xếp bộ máy tổ chức hoạt động để tập trung vào công việc này.

Các hoạt động góp vốn, đầu tư đã được VIDIFI thoái vốn, không tiếp tục thực hiện và triển khai các thủ tục để giảm vốn, giải thể công ty; các khu công nghiệp, khu đô thị đã có quyết định của Thủ tướng Chính phủ giao cho các địa phương lựa chọn nhà đầu tư.

Các hoạt động tài chính khác chỉ chiếm thành phần rất nhỏ trong tổng nguồn thu của VIDIFI hàng năm và đang được hạch toán riêng, tách bạch, không liên quan đến hạch toán BOT. Với cơ cấu tổ chức và các hoạt động, công việc hiện nay thì VIDIFI đang hoạt động như Doanh nghiệp dự án BOT.

Vì sao không nên thành lập thêm doanh nghiệp BOT?

Lý giải về việc vì sao không nên thành lập thêm doanh nghiệp để quản lý cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, đại diện VIDIFI cho biết: nếu thành lập doanh nghiệp dự án tại thời điểm hiện tại sẽ gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc về toàn bộ các hồ sơ, tài liệu, quyền lợi, nghĩa vụ như: Hợp đồng BOT; hợp đồng tín dụng với các ngân hàng nhận nợ, trả nợ vay; hợp đồng thi công với các nhà thầu; hợp đồng thế chấp tài sản; quyền sở hữu và khai thác tài sản; các quyền và nghĩa vụ với ngân sách nhà nước; các quyền và nghĩa vụ với nhà thầu; xuất và nhận hóa đơn tài chính, hoàn thuế dự án, chứng từ hạch toán, công tác đấu thầu lựa chọn nhà thầu, mô hình quản lý dự án, các quyết định, cơ chế hỗ trợ, văn bản liên quan triển khai dự án, báo cáo cấp thẩm quyền liên quan đến dự án … đều đang được định danh chủ thể là: “Tổng Công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư tài chính Việt Nam – VIDIFI”

Ngoài ra, VIDIFI trong quá trình thực hiện Dự án có giao dịch với rất nhiều các chủ thể khác (ngân hàng cho vay, các nhà thầu, đối tác trong nước và quốc tế,…), nếu VIDIFI chuyển giao cho pháp nhân mới sẽ gây ra nhiều xáo trộn, chưa kể việc chuyển giao này, các bên liên quan có đồng ý hay không cũng là một vấn đề lớn cần cân nhắc và xử lý.

Vì nếu các đối tác không chấp nhận chuyển giao cho doanh nghiệp dự án mới (do VIDIFI lập ra) thì việc chuyển giao sẽ phải mất thời gian đàm phán, làm việc lâu dài, phức tạp và có thể không thực hiện được.

VIDIFI đã chủ động và đang thực hiện rà soát, phân loại lại các hoạt động từ năm 2007 đến nay để hạch toán tách bạch thu - chi, doanh thu – chi phí, thực hiện điều chỉnh và xác định lại kết quả kinh doanh của từng loại hoạt động.

Doanh thu – chi phí của hoạt động BOT sẽ được hạch toán, theo dõi riêng, sử dụng tài khoản riêng, phản ánh kết quả kinh doanh riêng và áp dụng các chính sách chế độ của Nhà nước riêng biệt với các hoạt động khác theo các quy định hiện hành để từ đó có thể lập báo cáo tài chính bộ phận riêng cho hoạt động BOT tương tự như bộ báo cáo tài chính cho một doanh nghiệp độc lập"

Ông Trần Anh Tú chia sẻ

Các bộ ngành có ý kiến gì?

Trước những băn khoăn trên, ngày 18/7/2021, VIDIFI đã có văn bản số 230718.03/TCT-TCKT của VIDIFI đề nghị Bộ GTVT hướng dẫn thành lập, tổ chức và hoạt động theo mô hình Doanh nghiệp Dự án BOT Đường ô tô cao tốc Hà Nội - Hải Phòng theo kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước.

Tuy nhiên, Bộ GTVT cũng lúng túng về vấn đề này nên tháng 8/2021, Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) đã có Công văn số 9264/BGTVT-CĐCTVN gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KHĐT) xin ý kiến về thành lập, tổ chức và hoạt động theo mô hình Doanh nghiệp Dự án BOT Đường ô tô cao tốc Hà Nội - Hải Phòng.

Trả lời về vấn đề trên, Bộ KHĐT cho biết, pháp luật về đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT tại thời điểm ký kết hợp đồng Dự án không bắt buộc phải thành lập doanh nghiệp dự án mới trong trường hợp nhà đầu tư đã là một tổ chức kinh tế.

Bên cạnh đó, theo quy định tại khoản 1 Điều 156 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng đối với hành vi xảy ra tại thời điểm mà văn bản đó đang có hiệu lực.

Vì vậy, đề nghị căn cứ quy định của Nghị định số 78/2007/CP-NĐ ngày 11/05/2007 của Chính phủ nêu trên để xem xét việc thành lập doanh nghiệp dự án. VIDIFI là tổ chức kinh tế được thành lập để thực hiện đầu tư Dự án theo cơ chế, chính sách thí điểm tại Quyết định số 1621/QĐ-TTg ngày 29/11/2007 của Thủ tướng Chính phủ.
Đồng thời, Bộ KHĐT đã đề nghị Bộ GTVT căn cứ quy định tại thời điểm ký kết hợp đồng BOT, các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và kiến nghị của VIDIFI để giải trình với KTNN.

Sau khi có ý kiến từ Bộ KHĐT, phía Bộ GTVT cho biết: đề nghị VIDIFI căn cứ ý kiến của Bộ KHĐT để báo cáo, giải trình và kiến nghị KTNN xem xét, chấp thuận việc không thành lập doanh nghiệp dự án mới, chỉ tổ chức lại bộ máy của VIDIFI để hoạt động theo đúng quy định của pháp luật.

Trả lời về vấn đề trên, ông Trần Anh Tú cho hay: “Hiện chúng tôi vẫn đang chờ hướng dẫn của các bộ, ngành để hoàn thiện mô hình tổ chức theo yêu cầu của Kiểm toán Nhà nước, nhưng về bản chất, hiện hoạt động của VIDIFI cũng là doanh nghiệp dự án rồi. Vì thế, chúng tôi kiến nghị không thành lập doanh nghiệp dự án mới như yêu cầu của Kiểm toán Nhà nước, mà tiếp tục giữ nguyên mô hình tổ chức, hoạt động như hiện nay”.

Cao tốc Hà Nội - Hải Phòng do VIDIFI đầu tư theo hình thức BOT, có tổng mức đầu tư 45.487 tỷ đồng. Tuyến đường có tổng chiều dài 105,5 km, xây dựng theo tiêu chuẩn đường cao tốc loại A, với 6 làn xe, vận tốc thiết kế 120 km/h, chiều rộng mặt cắt ngang bình quân 100 m, mặt đường rộng 32,5 - 35 m.

Theo Quyết định số 1621/QĐ-TTg, để đảm bảo tính khả thi Dự án BOT Đường ô tô cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, Chính phủ tiếp tục cam kết hỗ trợ tối đa 39% tổng mức đầu tư, trong đó ngân sách nhà nước hỗ trợ chi phí đền bù, giải phóng mặt bằng (khoảng 4.069 tỷ đồng).

Đồng thời, chuyển khoản vay 200 triệu USD từ Ngân hàng Xuất nhập khẩu Hàn Quốc và khoản vay 100 triệu USD từ Ngân hàng Tái thiết Đức được Chính phủ bảo lãnh thành vốn Nhà nước đầu tư trực tiếp vào Dự án.

VIDIFI được sử dụng tiền sử dụng đất của Khu đô thị Gia Lâm (khoảng 4.723 tỷ đồng) và các khu đô thị và khu công nghiệp khác (khoảng 500 tỷ đồng).