Trung Quốc rót 143 tỷ USD quyết thâu tóm một lĩnh vực quan trọng của thế giới: Đầu tư mạnh tay từ Âu sang Á nhưng mới chỉ 25% dự án hoàn thiện

Sau hơn một thập kỷ đầu tư mạnh mẽ, Trung Quốc đang củng cố vị thế dẫn đầu trong ngành công nghiệp xe điện (EV) toàn cầu thông qua chiến lược vươn ra toàn cầu.

Dữ liệu từ Rhodium Group cho thấy, trong giai đoạn 2014–2025, các tập đoàn xe điện và pin lớn của Trung Quốc như CATL, BYD cùng nhiều doanh nghiệp khác đã rót tổng cộng 143 tỷ USD vào các dự án sản xuất xe điện và pin ở nước ngoài.

Nếu như những năm trước, châu Âu là điểm đến chính của dòng vốn Trung Quốc, thì từ năm 2024, các khoản đầu tư đã bắt đầu dịch chuyển rõ rệt sang châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh – những khu vực giàu tài nguyên, chi phí thấp và đang mở rộng nhanh nhu cầu xe điện. Lần đầu tiên, giá trị đầu tư ra nước ngoài của các công ty xe điện Trung Quốc vượt mức đầu tư trong nước.

Bill Russo, nhà sáng lập kiêm CEO của Automobility Limited (Thượng Hải), nhận định: “Đây là bước đi chiến lược nhằm đảm bảo toàn bộ chuỗi giá trị từ nguyên liệu thô đến sản phẩm hoàn thiện. Đây là bài toán quan trọng trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị và rào cản thương mại ngày càng gia tăng.”

Hai quốc gia nhận được nhiều vốn đầu tư nhất từ Trung Quốc là Indonesia (22 tỷ USD) và Hungary (18 tỷ USD).

Tại châu Âu, Hungary đang trở thành “cứ điểm” sản xuất pin lớn thứ hai ngoài Trung Quốc, nhờ chính sách ưu đãi thuế và hỗ trợ hạ tầng mạnh tay của chính phủ Thủ tướng Viktor Orbán. Quốc gia này đi ngược xu thế giảm phụ thuộc Trung Quốc của EU khi duy trì quan hệ hợp tác chặt chẽ với Bắc Kinh.

Trong khi đó, Indonesia nổi lên như trung tâm niken của thế giới, cung cấp hơn 2/3 nguồn cung toàn cầu. Lệnh cấm xuất khẩu quặng thô từ năm 2014 đã giúp quốc gia Đông Nam Á này trở thành điểm đến chiến lược của các tập đoàn Trung Quốc. Những khoản đầu tư này dần hình thành chuỗi cung ứng khép kín — từ khai thác, tinh chế đến sản xuất pin và xe điện.

Chính phủ Indonesia đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ có 2 triệu ô tô điện và 12 triệu xe máy điện lưu thông. Theo giới phân tích, sự tụt hậu của Nhật Bản trong lĩnh vực xe điện đã mở ra cơ hội cho Trung Quốc chiếm lĩnh thị trường châu Á.

Tập đoàn CATL – nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới đã đầu tư vào hàng loạt dự án quy mô lớn tại Đức, Hungary, Indonesia và Tây Ban Nha. Nhà máy 100 GWh ở Hungary dự kiến đi vào hoạt động năm 2026, trong khi dự án trị giá 6 tỷ USD tại Indonesia đã bắt đầu triển khai đầu năm nay, hướng đến mục tiêu hoàn thiện chuỗi cung ứng pin toàn cầu.

BYD, thương hiệu xe điện lớn nhất Trung Quốc, cũng đang xây dựng nhà máy sản xuất ô tô du lịch đầu tiên tại châu Âu, đặt ở Hungary, cùng dự án 1 tỷ USD tại Tây Java (Indonesia), dự kiến khánh thành đầu năm 2026.

Theo Rhodium, trong quý II/2025, hơn 75% vốn đầu tư vào khai thác nguyên liệu thô của Trung Quốc được chuyển sang châu Phi – lần đầu tiên vượt châu Á và Mỹ Latinh. Maroc, Nigeria cùng các quốc gia Nam Mỹ như Mexico và Brazil đang nổi lên như những trung tâm sản xuất pin và xe điện mới.

Dù quy mô đầu tư lớn, mức độ hoàn thành các dự án ở nước ngoài vẫn thấp hơn trong nước. Theo Rhodium, chỉ 25% dự án được công bố ở nước ngoài đã hoàn thiện, so với 45% tại Trung Quốc; tỷ lệ hủy bỏ cũng cao gấp đôi. Các doanh nghiệp gặp khó khăn về quy định pháp lý, nhân lực và phản ứng tiêu cực từ cộng đồng địa phương khi sử dụng lao động nhập khẩu.

Giáo sư Louis Brennan (Đại học Trinity Dublin) cho rằng: “Các quy trình phê duyệt quy hoạch ở Trung Quốc nhanh hơn nhiều so với ở nước ngoài. Bên cạnh đó, việc phụ thuộc vào nhân lực Trung Quốc trong xây dựng nhà máy thường gây ra tranh cãi tại nước sở tại.”

Bất chấp thách thức, giới chuyên gia nhận định xu hướng mở rộng ra toàn cầu của Trung Quốc vẫn sẽ tiếp tục. Bill Russo nhấn mạnh: “Ngay cả khi chỉ một phần nhỏ trong các dự án được hoàn thành, điều đó vẫn đủ để cho thấy mục tiêu rõ ràng: Trung Quốc đang từng bước tái cấu trúc chuỗi cung ứng xe điện toàn cầu xoay quanh lợi ích công nghiệp và địa chính trị của mình.”

Theo Rest of world