Thủ tướng: Chuyển đổi số phải có những sản phẩm nhất định, hiệu quả cụ thể lượng hoá được

Thứ trưởng hay Bộ trưởng cũng không can thiệp được hệ thống báo cáo

Phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết trước đây, việc cập nhật số liệu, báo cáo về đầu tư công phải làm thủ công nên rất vất vả, chỉ cần 1 số liệu điều chỉnh là "toàn bộ xô lệch hết", cán bộ phải thường xuyên làm việc tới 4h sáng hôm sau.

Tuy nhiên gần đây, với việc ứng dụng công nghệ số, các số liệu được các bộ, ngành, địa phương cập nhật trên hệ thống giám sát và đánh giá đầu tư nên công việc "nhàn" hơn nhiều. Hơn thế, nếu cập nhật đúng cách thì hệ thống báo xanh, sai cách thì hệ thống báo đỏ và không cho cập nhật. Như thế là bảo đảm nhanh, kịp thời, chính xác, minh bạch, khách quan, không ai can thiệp được, kể cả Thứ trưởng hay Bộ trưởng.

Bộ trưởng Trần Văn Sơn - Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ thông tin, tính đến nay, đã có hơn 11 triệu văn bản gửi, nhận trên Trục liên thông văn bản quốc gia phục vụ gửi, nhận văn bản điện tử giữa các cơ quan nhà nước. Hệ thống thông tin phục vụ họp và xử lý công việc của Chính phủ (e-Cabinet) đã phục vụ 52 hội nghị, phiên họp của Chính phủ và thực hiện xử lý 1.136 phiếu lấy ý kiến thành viên Chính phủ (thay thế hơn 412.000 hồ sơ, tài liệu giấy).

Đại diện Ngân hàng Nhà nước cho rằng, để thúc đẩy thanh toán điện tử thì một mình ngành ngân hàng không thể làm được, mà cần sự vào cuộc của các bộ, ngành. Vị này lấy ví dụ, cho tới nay, gần 100% trong hơn 20 triệu hộ dân trên cả nước có thể thanh toán tiền điện trực tuyến bởi vì ngành điện trong 5 năm qua đã nỗ lực xây dựng cơ sở dữ liệu và chia sẻ dữ liệu với phía ngân hàng. Định danh trên môi trường mạng là việc quan trọng nhất để triển khai các việc khác.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, Bộ đã phối hợp với Bộ Công an hoàn thành bước đầu về kết nối hệ thống cơ sở dữ liệu ngành giáo dục với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, trong đó đã kết nối, trao đổi và đồng bộ dữ liệu về đội ngũ giáo viên với 1,3/1,4 triệu hồ sơ cán bộ đã được đồng bộ giữa 2 cơ sở dữ liệu và khoảng 24 triệu học sinh, trong đó gần 1 triệu hồ sơ học sinh đang học lớp 12 sẽ kịp đồng bộ trước ngày 29/4/2022 để đưa vào sử dụng các dịch vụ trực tuyến trên Cổng dịch vụ công Quốc gia cho kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh Đại học năm 2022.

Hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang triển khai dịch vụ đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT quốc gia và xét tuyển đại học, cao đẳng và áp dụng bắt đầu từ ngày 9/5/2022.

Còn theo Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng, chuyển đổi số đã tạo ra tài nguyên mới là dữ liệu, trở thành nguồn lực cho kinh tế số phát triển, mở ra không gian phát triển mới cho đất nước. Muốn chuyển đổi số phải cần nhanh chóng phát triển hạ tầng băng thông rộng, các nền tảng số quốc gia, địa phương do người Việt Nam làm chủ… trên cơ sở huy động tổng lực, cả hệ thống chính trị, toàn bộ đất nước cho chuyển đổi số.

Vẫn tư duy theo thói quen ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động nội bộ

Tại phiên họp các đại biểu cũng thẳng thắn chỉ ra nhiều tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc trong chuyển đổi số thời gian qua.

Cụ thể như nhiều đơn vị chuyên trách về công nghệ thông tin của các bộ, ngành vẫn tư duy theo thói quen triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động nội bộ của bộ, ngành. Trong khi đó, chuyển đổi số đặt ra sứ mệnh mới cho các đơn vị chuyên trách về công nghệ thông tin, thêm nhiệm vụ điều phối, dẫn dắt chuyển đổi số của ngành, lĩnh vực.

Các cơ quan nhà nước các cấp còn khó khăn do thiếu nhân lực chuyên môn, chưa mạnh dạn huy động chuyên gia về công nghệ thông tin, chuyên gia về chuyển đổi số cùng tham gia giải quyết vấn đề.

Do đây là vấn đề mới, nên năng lực, kỹ năng hoạch định chính sách, điều phối, dẫn dắt của cán bộ, công chức chưa ngang tầm nhiệm vụ đặt ra, dẫn đến chủ trương, định hướng quốc gia chậm được cụ thể hóa ở mức chi tiết, ở mức thực thi xuống cơ sở. Nhiều nhiệm vụ cần sự chuyên nghiệp trong thực thi nhưng không có chuyên gia thực hiện.

Cùng với đó, chất lượng cung cấp dịch vụ công trực tuyến, hiệu quả sử dụng dịch vụ công trực tuyến còn chưa cao; tỉ lệ hồ sơ xử lý trực tuyến còn thấp…

Nhân lực số là vấn đề được nhiều đại biểu đề cập. Việt Nam hiện nay có khoảng hơn 240 trường đại học, trong đó gần 160 trường có chuyên ngành đào tạo kỹ thuật: Công nghệ thông tin, điện tử-viễn thông, an toàn thông tin. Hằng năm, số lượng sinh viên tốt nghiệp các chuyên ngành này vào khoảng hơn 50.000. Nếu tính cả đào tạo nghề ở bậc cao đẳng, trung cấp thì con số này vào khoảng hơn 62.000.

Trong cơ cấu nguồn nhân lực, tỉ lệ nhân lực kỹ thuật/tổng lao động của nền kinh tế Việt Nam đạt hơn 1%. Đây là tỉ lệ tương đối thấp so với một số quốc gia như Hoa Kỳ (4%), Hàn Quốc (2,5%), Ấn Độ (1,78%). Để nâng tỉ lệ lên tối thiểu 2%, Việt Nam cần đào tạo được tối thiểu 70.000 sinh viên đại học chuyên ngành kỹ thuật mỗi năm, tăng khoảng 40% so với hiện nay. Không chỉ là vấn đề số lượng, chất lượng nhân lực cũng là thách thức lớn. 

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng

Không hình thức hay "đánh trống ghi tên"

Phát biểu chỉ đọa tại phiên họp, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đánh giá, dù còn vấn đề trong quá trình thực hiện chuyển đổi số nhưng những mặt tốt, tích cực vẫn đạt được nhiều hơn, tạo thuận lợi hơn cho người dân, doanh nghiệp; hoạt động điều hành, quản lý của Nhà nước tốt hơn. Lòng tin của người dân, doanh nghiệp, nhà đầu tư ngày càng cao.

Thủ tướng cũng phê bình một số bộ, ngành, địa phương chưa nghiêm túc khi tham gia cuộc họp của Ủy ban, và yêu cầu quán triệt tinh thần nhiệt huyết, cảm xúc, trách nhiệm với công việc, nhiệm vụ được phân công thì mới có hiệu quả, "không hình thức", "không đánh trống ghi tên".

Thủ tướng cho rằng, thời gian qua, nhận thức tầm quan trọng về chuyển đổi số của các cấp, các ngành, các địa phương có chuyển biến, 100% các bộ, ngành, địa phương đã kiện toàn Ban chỉ đạo chuyển đổi số do người đứng đầu làm Trưởng ban, nhưng so với yêu cầu thực tế, hành động phải đẩy mạnh hơn nữa, bằng hành động thực chất.

Công tác hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách được quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, đạt kết quả tích cực. Đóng góp của kinh tế số, theo ước tính của Bộ Thông tin và Truyền thông, trong quý I/2022 đạt khoảng 53 tỷ USD. Số doanh nghiệp công nghệ số thành lập mới tăng 500 doanh nghiệp so với năm 2021.

Dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 tiếp tục được triển khai tích cực, có hiệu quả. Đến nay, Cổng Dịch vụ công quốc gia đã tích hợp 3.552 dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 của các bộ, ngành, địa phương, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, vừa qua triển khai Quyết định 06 đã tích hợp thêm 11/25 dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4. Hệ thống hóa đơn điện tử đã được triển khai toàn quốc, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.

Các hoạt động chuyển đổi số của Việt Nam được các cơ quan, định chế, tổ chức quốc tế quan tâm, đánh giá tích cực và dự báo Việt Nam sẽ là một trong những nước dẫn đầu về chuyển đổi số trong khu vực ASEAN.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Thủ tướng cũng nêu một số tồn tại, hạn chế. Trước hết là nhận thức về chuyển đổi số chưa toàn diện, đồng đều ở các địa phương, cơ quan, đơn vị trong hệ thống chính trị, "nhiều khi còn hình thức", "cần cương quyết loại bỏ".

Công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách còn chậm, thiếu sự phối hợp, chưa chủ động, cần phải nỗ lực nhiều hơn, nhất là huy động DN, người dân vào công tác xây dựng thể chế, cơ chế, chính sách.

Chất lượng cung cấp dịch vụ công trực tuyến chưa cao, hiệu quả sử dụng còn hạn chế. Tỉ lệ người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến mới gần 54% và hồ sơ xử lý trực tuyến còn thấp, khoảng 9,4%.

Chưa hình thành được hệ sinh thái công dân số dẫn đến người dân vẫn chưa được thụ hưởng nhiều tiện ích quan trọng mang lại như y tế, giáo dục, bảo hiểm, ngân hàng, giao thông… để giúp mọi người bình đẳng về cơ hội phát triển, cơ hội hưởng thụ như nhau về kết quả chuyển đổi số.

Các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành triển khai chưa đáp ứng được tiến độ đề ra. Nhiều nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu, nền tảng thanh toán điện tử triển khai chậm. Việc kết nối, chia sẻ, khai thác dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước chưa hiệu quả.

An toàn, an ninh mạng còn sơ hở. Công tác bảo vệ bí mật nhà nước, bảo vệ dữ liệu người dân còn chưa được chú trọng đúng mức.

Công tác đào tạo về ứng dụng công nghệ thông tin ở nhiều nơi vẫn chưa được chú trọng. Nguồn lực triển khai Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số còn hạn chế.

Lượng hoá được công tác chuyển đổi số

Thời gian tới, Thủ tướng lưu ý, đây là vấn đề khó nhưng không thể không làm và cần lựa chọn nhiệm vụ ưu tiên, sắp xếp nguồn lực, thời gian, sự chỉ đạo, lãnh đạo, kiểm tra giám sát, phù hợp với tình hình".

Thủ tướng nói và nhấn mạnh "muốn làm được, trước hết tư tưởng phải thông thì nhận thức mới chuyển biến, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt, có hiệu quả, lựa chọn có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó, có niềm tin, nền tảng để phát triển nhanh hơn, bền vững hơn, chắc chắn hơn".

Trong mỗi quý, mỗi 6 tháng, mỗi năm, công tác chuyển đổi số phải có những sản phẩm nhất định, hiệu quả cụ thể lượng hoá được.

Phương châm thực hiện chuyển đổi số là nhanh nhất có thể, nhiều nhất có thể, hiệu quả nhất có thể, kịp thời nhất có thể với những yêu cầu đặt ra từ thực tiễn cuộc sống. Phát triển có lộ trình, mục tiêu, an toàn, bền vững.

Thủ tướng yêu cầu các cấp, các ngành, địa phương liên tục đổi mới, tạo ra động lực mới, mở ra không gian phát triển mới. Có tư duy đột phá để có nguồn lực đột phá để "biến không thành có, biến khó thành dễ, biến cái không thể thành cái có thể". Có tầm nhìn chiến lược với mục tiêu, mục đích phát triển rõ ràng, an toàn, bền vững, đúng trọng tâm, trọng điểm, lộ trình phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của đất nước. Trong quá trình phát triển phải kế thừa, đổi mới, gắn với đổi mới sáng tạo, thúc đẩy khoa học công nghệ để có thể bắt kịp những vấn đề nảy sinh trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện.

Các bộ, ngành, địa phương cần phát huy tính chủ động, tính sáng tạo; huy động mọi nguồn lực, nhất là hợp tác công-tư.

Bám sát thực tiễn, xuất phát từ thực tiễn, lấy thực tiễn làm thước đo; nói đi phải đôi với làm và phải có hiệu quả, sản phẩm cụ thể.

Sử dụng tài nguyên thông tin, dữ liệu thiết thực, hiệu quả, tiết kiệm, nhưng tài nguyên chuyển đổi số càng khai thác càng hiệu quả, càng phát triển.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cá thể hóa trách nhiệm, đề cao trách nhiệm người đứng đầu, đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ, công tác giám sát, kiểm tra

Cần tập trung nâng cao nhận thức chuyển đổi số một cách thực chất, tiếp tục hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách huy động nguồn lực, phát triển hạ tầng số trọng tâm, trọng điểm, triển khai hiệu quả đầu tư công, vận dụng cải cách hành chính, tập trung đào tạo nguồn nhân lực, hợp tác chặt chẽ với các cơ quan, hợp tác quốc tế, vận dụng các quy định pháp luật sáng tạo, linh hoạt, có hiệu quả.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính