Trong những năm gần đây, mô hình ngân hàng số đã và đang trở thành xu hướng tất yếu trong ngành tài chính toàn cầu, đặc biệt tại Việt Nam – một thị trường tiềm năng với cơ cấu dân số trẻ và am hiểu công nghệ. Tuy nhiên, đằng sau sự tăng trưởng bùng nổ này là những bài toán lớn về công nghệ, bảo mật thông tin và khả năng xây dựng hệ sinh thái tài chính số.
Để hiểu rõ hơn về bức tranh tổng quan, những cơ hội và thách thức mà các ngân hàng số đang đối mặt, nhân dịp đầu năm mới Ất Tỵ 2025, chúng tôi đã có buổi phỏng vấn ông Nguyễn Hữu Quang – Tổng Giám đốc Ngân hàng số Cake by VPBank. Với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực tài chính, Fintech và đang đảm nhiệm vai trò dẫn dắt một trong những ngân hàng thuần số hàng đầu Việt Nam, ông Quang sẽ mang đến những góc nhìn sâu sắc về lĩnh vực ngân hàng số tại Việt Nam hiện nay.
.jpg)
4 thách thức và lợi thế vượt trội của mô hình ngân hàng số
Ông đánh giá như thế nào về sự phát triển của ngân hàng số trên thế giới và đặc biệt tại thị trường Việt Nam trong những năm gần đây?
Ngân hàng số là mô hình ngày càng phát triển trên thế giới, đặc biệt là tại Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Ngân hàng số, với công nghệ số toàn diện, đang phát triển mạnh mẽ toàn cầu, đặc biệt tại châu Âu, châu Á và châu Mỹ. Theo báo cáo của Báo cáo của Oliver Whyman (2023), thì trong vòng 10 năm, từ 2014 đến 2023, số lượng ngân hàng số trên thế giới đã tăng từ 48 lên 235 ngân hàng.
Các ngân hàng số ứng dụng công nghệ mới như AI, Big Data, Blockchain để cải tiến dịch vụ, từ đó tối ưu hệ sinh thái, đa dạng hóa doanh thu và nhanh chóng mở rộng thị trường. Về hiệu quả hoạt động, theo thống kê từ một số đơn vị, tính đến hết 2023 mới chỉ có 5% ngân hàng số trên toàn cầu có lợi nhuận. Con số này tại Đông Nam Á đang là 25%.
Lý giải cho điều này, có thể thấy mỗi doanh nghiệp thành công hay không còn phụ thuộc vào chiến lược cũng như năng lực triển khai của từng đơn vị. Bên cạnh đó, nhiều ngân hàng số hiện vẫn chưa có lợi nhuận vì cần thêm thời gian để hoàn thiện hệ sinh thái của mình. Theo tôi, trong tương lai, ngân hàng số sẽ tiếp tục hòa nhập với mô hình truyền thống để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.
Ông là người có nhiều năm làm việc tại các tổ chức tài chính, và đang dẫn dắt một trong các ngân hàng số phát triển với tốc độ hàng đầu Việt Nam. Theo ông, các ngân hàng số tại Việt Nam nói riêng đang phải đối mặt với những thách thức chính nào hiện tại và trong tương lai?
Theo tôi, hiện tại và trong tương lai, các ngân hàng số tại Việt Nam đang đối mặt với một số thách thức chính cần phải vượt qua để phát triển bền vững.
Đầu tiên, thách thức về tốc độ và chất lượng công nghệ là điều không thể không nhắc đến. Công nghệ liên tục thay đổi, và các ngân hàng số cần phải không ngừng đầu tư cải tiến hệ thống, nâng cấp cơ sở hạ tầng và tối ưu hóa các giải pháp tài chính để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Chỉ khi nào duy trì được sự đổi mới và tối ưu hóa công nghệ, ngân hàng số mới có thể tạo ra lợi thế cạnh tranh thực sự.
Thứ hai, vấn đề tiếp cận nhóm khách hàng số cũng là một thử thách quan trọng. Dù thị trường Việt Nam có tiềm năng lớn, nhưng vẫn còn một bộ phận khách hàng chưa hoàn toàn quen với việc sử dụng các dịch vụ ngân hàng thuần số, đặc biệt là ở các khu vực nông thôn. Việc làm sao để nâng cao nhận thức về môi trường kỹ thuật số và tạo sự tin tưởng từ khách hàng là yếu tố then chốt để các ngân hàng số phát triển mạnh mẽ hơn nữa.
Thứ ba, thách thức trong bảo mật và an toàn thông tin luôn là yếu tố quan trọng đối với ngân hàng số. Với sự gia tăng nhanh chóng của các vụ tấn công mạng và các hình thức gian lận trực tuyến, ngân hàng số phải đầu tư mạnh mẽ vào các giải pháp bảo mật hiện đại và liên tục nâng cao hệ thống phòng chống rủi ro để bảo vệ dữ liệu và tài sản của khách hàng. Việc giữ vững niềm tin của khách hàng phụ thuộc rất nhiều vào khả năng bảo vệ tài sản và thông tin cá nhân một cách an toàn tuyệt đối.
Cuối cùng là thách thức trong việc xây dựng một hệ sinh thái tài chính số toàn diện. Các ngân hàng số cần phát triển không chỉ các sản phẩm ngân hàng đơn thuần mà còn phải tích hợp thêm nhiều dịch vụ tài chính và phong cách sống đa dạng như bảo hiểm, đầu tư, tài chính số, gọi xe, dịch vụ giá trị gia tăng khác... Bên cạnh đó, ngân hàng số cũng cần phát triển mạnh mẽ năng lực công nghệ, trí tuệ nhân tạo như là một năng lực cốt lõi để giúp mở rộng mạng lưới đối tác, tạo ra một hệ sinh thái tiện ích và đầy đủ cho người dùng. Đây là một thử thách lớn vì nó đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ vào năng lực công nghệ và xây dựng đội ngũ triển khai xuất sắc với các đối tác chiến lược.
Dù vậy, tôi tin rằng với sự quyết tâm và chiến lược đúng đắn, các ngân hàng số như Cake sẽ vượt qua được những thách thức này và tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong tương lai.
Tuy có nhiều thách thức, nhưng rõ ràng ngân hàng số có một số lợi thế vượt trội so với mô hình truyền thống về chi phí vận hành, tốc độ giao dịch và khả năng mở rộng thị trường mà không bị cản trở bởi môi trường vật lý. Vậy những lợi thế này mang lại vị thế cạnh tranh nào cho mô hình ngân hàng số?
Một vấn đề với các nhà cung cấp dịch vụ tài chính là chi phí vận hành cao cho những giao dịch có quy mô nhỏ, ví dụ như một khoản ứng tiền từ vài triệu đồng, một thẻ tín dụng hạn mức nhỏ... Việc đáp ứng số lượng lớn giao dịch cũng đòi hỏi chất lượng của hệ thống công nghệ, đảm bảo giao dịch thông suốt, an toàn và nhanh chóng. Cơ hội tăng tốc đẩy nhanh tiếp cận tài chính toàn diện vì vậy hoàn toàn có thể đến từ mô hình ngân hàng thuần số, với những ưu điểm lợi ích về chi phí, tốc độ và khả năng mở rộng linh hoạt.
Những lợi thế này đến từ công nghệ, vốn là thế mạnh của mô hình ngân hàng số. Chẳng hạn, Cake hiện đang có thế mạnh khi làm chủ nhiều công nghệ và các giải pháp trí tuệ nhân tạo khác nhau, như eKYC (định danh điện tử), open banking (dịch vụ ngân hàng mở - giúp tích hợp thêm các dịch vụ tài chính từ các bên khác), Hệ thống thẻ tự phát triển trên cloud (giúp đẩy nhanh tốc độ thanh toán thẻ, tối ưu chi phí, tùy biến linh hoạt, đáp ứng nhanh nhu cầu khách hàng); hệ thống core banking; cho đến ứng dụng AI và GenAI trong toàn bộ quy trình hoạt động (từ đăng ký, xét duyệt cho đến thực hiện dịch vụ và các nền tảng về virtual agents trong các nghiệp vụ ngân hàng…).
Tại Việt Nam, mô hình ngân hàng thuần số như Cake đang là cánh tay nối dài mạnh mẽ của ngân hàng truyền thống và các định chế tài chính khác nhằm mang lại lợi ích cho người dùng, đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ sự phổ cập tài chính toàn diện tại Việt Nam khi ai cũng có thể tiếp cận dịch vụ tài chính một cách dễ dàng.
Yếu tố cốt lõi mang lại thành công cho một ngân hàng số
Trong bối cảnh các loại hình dịch vụ số hóa tài chính càng ngày càng đa dạng, làm thế nào để ngân hàng số như Cake có thể duy trì và tăng cường lợi thế cạnh tranh của mình?
Theo tôi, lợi thế cạnh tranh sẽ phụ thuộc vào chiến lược rõ ràng và năng lực triển khai hiệu quả của mỗi doanh nghiệp. Sự phát triển của Cake by VPBank trong năm 2024 không phải là kết quả của những đột phá ngắn hạn, mà là sự tích luỹ từ các chiến lược đúng đắn và đầu tư bền vững trong suốt ba năm qua (2021–2023). Thành công này được xây dựng dựa trên 4 yếu tố cốt lõi:
Hiểu rõ nhóm khách hàng số mục tiêu: Cake tập trung vào hai nhóm khách hàng số chính: người trẻ với nhu cầu tiện lợi và nhanh chóng, và nhóm khách hàng chưa được phục vụ đầy đủ bởi ngân hàng truyền thống. Cake áp dụng chiến lược "Digital Customer-Centric" để cung cấp các giải pháp tài chính đơn giản và dễ tiếp cận.
Làm chủ công nghệ cốt lõi: Cake phát triển nền tảng công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI) mạnh mẽ. Hệ thống core thẻ tự phát triển và việc sử dụng AI toàn trình giúp tối ưu hóa trải nghiệm người dùng, cung cấp dịch vụ nhanh chóng và chính xác.
Thúc đẩy tài chính toàn diện: Cake không chỉ tập trung vào tăng trưởng mà còn đảm bảo mọi người đều có thể tiếp cận dịch vụ tài chính dễ dàng, bao gồm các dịch vụ ngân hàng hiện đại và giải pháp tài chính đơn giản thông qua ứng dụng AI.
Đội ngũ nhân sự tài năng, 100% người Việt: Với đội ngũ 250 nhân sự tinh gọn, trong đó 40% là kỹ sư công nghệ và AI, Cake xây dựng một văn hóa đổi mới sáng tạo và tối ưu năng lực đội ngũ để cải tiến sản phẩm liên tục.
Ông nghĩ gì về vai trò của trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) trong xu thế phát triển của ngành ngân hàng tương lai? Cake đã làm gì với xu thế này?
Tại Cake, việc đầu tư liên tục vào công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI) là ưu tiên hàng đầu để đảm bảo sự phát triển bền vững và nâng cao hiệu quả phục vụ khách hàng. Đặc biệt, dự án Next Gen AI Bank mà Cake khởi động từ năm 2023 là một trong những chiến lược dài hạn, với mục tiêu tạo ra một nền tảng ngân hàng số tiên tiến hàng đầu khu vực Đông Nam Á trong vòng 5 năm tới.
Cake hiện có hơn 60 mô hình AI tự phát triển, bên cạnh đó, Cake tự hào là một trong số ít các doanh nghiệp tại Việt Nam tự phát triển mô hình ngôn ngữ lớn (Large Language Model – LLM) mà không phụ thuộc vào các nền tảng quốc tế như OpenAI, AWS...
Việc tự xây dựng các nền tảng công nghệ và hệ thống AI mang lại cho Cake nhiều lợi thế vượt trội. Một là tạo ra sự khác biệt so với các công ty fintech và ngân hàng số khác tại Việt Nam cũng như trong khu vực. Nhờ đó, Cake có thể phát triển nhanh hơn, mạnh mẽ hơn và thiết kế các sản phẩm, dịch vụ tối ưu hơn, phục vụ tốt hơn cho khách hàng. Hai là việc đầu tư phát triển công nghệ không chỉ giới hạn ở việc phục vụ khách hàng trực tiếp của Cake, mà còn mở ra cơ hội hỗ trợ các đối tác chiến lược và đối tác trong hệ sinh thái số của mình.
Một trong các chiến lược hoạt động của Cake thể hiện rõ nét trong các năm vừa qua, là liên kết với các đối tác có hệ sinh thái số, như Be, Thế Giới Di Động, VNPAY… để giúp người dùng có thể tiếp cận dịch vụ tài chính một cách dễ dàng hơn. Ông có thể chia sẻ thêm về hướng đi này?
Đây là một phần trong chính sách thúc đẩy tài chính toàn diện tại thị trường Việt Nam, tạo điều kiện cho người dùng dễ dàng tiếp cận dịch vụ tài chính thông qua các đối tác trong hệ sinh thái số của mình.
Để thực hiện điều này, công cụ hữu hiệu mà Cake triển khai là các giải pháp Open API, giúp cung cấp dịch vụ tài chính đơn giản nhất, giúp khách hàng tiếp cận sản phẩm tài chính một cách nhanh chóng và thuận tiện hơn. Điều này mang đến trải nghiệm liền mạch và tiện lợi cho người dùng, thay vì phải sử dụng các phương thức thanh toán truyền thống.
Ví dụ như Cake hợp tác với các đối tác lớn như Thế Giới Di Động, nơi khách hàng có thể tiếp cận các dịch vụ thanh toán và tài chính khác nhau và sử dụng dịch vụ tài chính trực tiếp tại cửa hàng, thay vì phải đến các chi nhánh ngân hàng. Với mô hình ngân hàng đại lý (Agent Banking), khách hàng tại các khu vực xa xôi không có chi nhánh ngân hàng vẫn có thể tiếp cận các dịch vụ tài chính cần thiết. Điều này giúp thúc đẩy tài chính toàn diện và nâng cao sự tiện lợi cho người dùng, đặc biệt là những khu vực chưa được phục vụ đầy đủ.
Vậy làm thế nào để các ngân hàng số như Cake cân bằng giữa đổi mới công nghệ và đảm bảo an ninh, an toàn thông tin cho khách hàng?
Tại Cake, công nghệ không đi ngược với việc đảm bảo an ninh an toàn, mà còn bổ trợ rất lớn cho việc gia tăng an ninh, an toàn cho tài sản của khách hàng. Bên cạnh việc áp dụng các công nghệ bảo mật tiên tiến, Cake chú trọng vào việc đổi mới công nghệ có kiểm soát. Bên cạnh đó chúng tôi thường xuyên đào tạo, nâng cao nhận thức về bảo mật cho cả đội ngũ lẫn khách hàng. Một điểm quan trọng là việc đảm bảo tuyệt đối việc tuân thủ pháp lý trong lĩnh vực ngân hàng cũng như công nghệ số.
Mô hình ngân hàng số sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ
Ông đánh giá như thế nào về sự phát triển của lĩnh vực ngân hàng số tại Việt Nam trong năm 2025 và các năm tới?
Theo quan sát của tôi, mặc dù còn rất nhiều thách thức trước mắt, ngân hàng số tại Việt Nam sẽ phát triển mạnh mẽ trong những năm tới. Tôi tin rằng đây sẽ là xu thế chủ đạo, không chỉ trong năm 2025 mà còn trong nhiều năm tiếp theo, theo xu thế phát triển mạnh mẽ về công nghệ và trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam cũng như trên thế giới. Với sự chuyển đổi số mạnh mẽ của các ngân hàng truyền thống, ngành ngân hàng số sẽ có thêm cơ hội để phát triển, đặc biệt khi các ngân hàng đang ngày càng chú trọng đến việc đổi mới công nghệ và cải thiện trải nghiệm khách hàng.
Bên cạnh đó, các sản phẩm tài chính được cá nhân hoá, sáng tạo và độc đáo sẽ ngày càng phổ biến. Những giải pháp tài chính này không chỉ đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái ngân hàng số.
Tuy nhiên, công nghệ và an toàn bảo mật vẫn là yếu tố quan trọng hàng đầu mà các ngân hàng số cần phải đầu tư mạnh mẽ. Việc bảo vệ thông tin và tài sản của khách hàng không chỉ là một yêu cầu mà còn là điều kiện tiên quyết để duy trì niềm tin và sự trung thành từ phía người dùng.
Để phát triển bền vững, các ngân hàng số cần tập trung vào việc xây dựng niềm tin từ khách hàng, tăng cường độ bao phủ dịch vụ, đồng thời tận dụng sự phát triển của công nghệ và trí tuệ nhân tạo để đi sâu vào việc đáp ứng các nhu cầu thực tế và mang lại lợi ích lâu dài cho cả khách hàng lẫn doanh nghiệp
Câu hỏi sau cùng, Cake đang phát triển rất tốt sau 4 năm ra mắt và sẽ hướng tới mục tiêu tiếp theo thế nào trong những năm tới?
Mục tiêu của Cake là tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ và trí tuệ nhận tạo, giúp các sản phẩm tài chính “Dễ như Cake” để ai cũng có thể tiếp cận dịch vụ tài chính một cách dễ dàng, góp phần thúc đẩy tài chính toàn diện tại Việt Nam. Bên cạnh đó, Cake đặt mục tiêu trở thành ngân hàng số hàng đầu tại Đông Nam Á về hiệu quả hoạt động trong vòng 3 năm tới dựa trên năng lực công nghệ và AI hàng đầu do đội ngũ người Việt tự phát triển.
Xin cảm ơn ông!
