Lý do Hà Nội đề xuất không sáp nhập Quận Hoàn Kiếm

Thành phố Hà Nội vừa hoàn thành Phương án tổng thể sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã giai đoạn 2023-2025. Trong đó, thành phố có một đơn vị cấp huyện (quận Hoàn Kiếm) và 173 đơn vị hành chính cấp xã thuộc diện sáp nhập do không đủ tiêu chí về diện tích, dân số. Theo định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, quận phải có diện tích tối thiểu 35 km2, dân số 150.000.

Ủy ban Nhân dân TP. Hà Nội cho rằng Hoàn Kiếm đủ tiêu chuẩn về dân số nhưng chỉ đạt 15% diện tích (5,35 km2). Tuy nhiên, theo UBND TP. Hà Nội, không nên sáp nhập quận Hoàn Kiếm vì 8 lý do.

Cụ thể, đây là quận trung tâm hành chính, chính trị, kinh tế và văn hóa của TP Hà Nội. Quận có địa giới hành chính ổn định, hình thành trước năm 1945, có bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán, vị trí địa lý, gắn với truyền thống lịch sử hình thành của thành Đại La, Thăng Long, Đông Đô, của Thủ đô Hà Nội nghìn năm văn hiến.

Khu phố cổ gồm 10 phường có truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời cần được bảo tồn, gìn giữ bao gồm: Hàng Đào, Hàng Bạc, Hàng Gai, Hàng Bồ, Hàng Bông, Hàng Buồm, Hàng Mã, Cửa Đông, Đồng Xuân, Lý Thái Tổ, gắn với sự hình thành của khu 36 phố phường, có 5 cửa Ô từ đầu thế kỷ XX.

Hầu hết phường thuộc quận Hoàn Kiếm đều có tín ngưỡng thờ Thành hoàng làng riêng, tồn tại tên gọi từ hàng trăm năm trước đến nay. Khu phố cổ Hà Nội đã được xếp hạng "Di tích lịch sử Quốc gia"; có hai di tích Quốc gia đặc biệt là Đền Bạch Mã và di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn.

Tên của Quận gắn liền với truyền thuyết "trả gươm" sau chiến tranh giải phóng dân tộc của vua Lê Thái Tổ, thể hiện khát vọng yêu chuộng Hòa Bình của dân tộc Việt Nam.

Bên cạnh đó, quy hoạch xung quanh hồ Hoàn Kiếm là một chỉnh thể có yếu tố đặc thù, kế thừa lịch sử, văn hóa, kiến trúc, được chia ra làm 3 khu vực chính: khu phố cổ, khu vực hồ Gươm và phụ cận, khu phố cũ, giữ hình thái ổn định từ năm 1990 đến nay.

Kinh tế quận Hoàn Kiếm trong những năm gần đây liên tục tăng trưởng cao, bền vững; cơ cấu kinh tế chủ yếu là thương mại, du lịch, dịch vụ (từ năm 2019, nhóm ngành này chiếm đến hơn 98%). Thu ngân sách nhà nước trên địa bàn hằng năm đều vượt so với kế hoạch thành phố giao (năm 2021, 2022 đạt hơn 14.000 tỷ đồng).

UBND thành phố đang chỉ đạo xây dựng các Đề án lớn, quan trọng, như: Bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị lịch sử văn hóa khu phố cũ thành vùng di sản; phát triển bãi nổi giữa và ven sông Hồng thành công viên văn hóa đa chức năng; nghiên cứu, đề xuất giải pháp khai thác và phát huy giá trị vỉa hè, lòng đường một số tuyến phố trên địa bàn quận...

Với 173 đơn vị hành chính cấp xã thuộc diện sáp nhập, Hà Nội cũng nêu các phường trọng điểm về quốc phòng (Phúc Xá, Điện Biên, Quán Thánh, Đội Cấn, Ngọc Hà, Liễu Giai của quận Ba Đình); phường đang thực hiện cải tạo xây dựng chung cư cũ (Giảng Võ, Thành Công quận Ba Đình); phường có quy mô dân số lớn (Quan Hoa, Nghĩa Tân quận Cầu Giấy).

Thành phố đưa ra phương án bù trừ giữa các phường giáp ranh thuộc diện sắp xếp như điều chỉnh một phần diện tích của phường Yên Hòa và một phần diện tích phường Dịch Vọng vào phường Quan Hoa. Nguyên nhân là phường Quan Hoa có diện tích tự nhiên là 0,89 km2, chỉ đạt 16,15% so với tiêu chuẩn đơn vị hành chính cấp xã theo quy định.

Một số phường đã được thành phố đưa ra phương án sáp nhập cụ thể, như Khâm Thiên và Trung Phụng thành phường mới; phường Ngã Tư Sở sẽ không còn khi một phần sáp nhập vào Khương Thượng, một phần vào phường Thịnh Quang; phường Trung Tự cũng được chia về phường Phường Liên và Kim Liên.

Dự kiến Hà Nội giảm được 60 đơn vị hành chính cấp xã (từ 579 đơn vị còn 509 đơn vị) và không có đơn vị hành chính cấp huyện nào phải sắp xếp. Nếu đề án được trung ương nhất trí, thành phố dự kiến năm 2024 sẽ hoàn thành việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã và giải quyết chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức dôi dư tại các đơn vị; đồng thời xử lý trụ sở, tài sản công, thu hồi con dấu cũ, khắc con dấu mới, chuyển đổi các loại giấy tờ liên quan.

Trước đó, về việc sáp nhập quận Hoàn Kiếm, các chuyên gia, nhà quản lý cho rằng, sáp nhập các đơn vị hành chính theo chủ trương của Đảng, Nhà nước là rất cần thiết, nhằm tinh gọn bộ máy, tăng hiệu lực hiệu quả, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, đây là việc khó, phức tạp, liên quan đến lịch sử, văn hóa… nên không thể cứng nhắc. Việc sáp nhập, nhất là đơn vị hành chính đặc thù như quận Hoàn Kiếm, ngoài việc dựa trên diện tích và dân số phải tính đến các yếu tố lịch sử, văn hóa, phong thủy, tâm linh...

Tại hội nghị đối thoại với Mặt trận Tổ quốc các cấp thành phố Hà Nội diễn ra sáng 9/8, Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng cho biết, quan điểm chỉ đạo của Ban Thường vụ Thành ủy là phải quán triệt, thực hiện nghiêm các kết luận, nghị quyết của Bộ Chính trị, Quốc hội và Chính phủ về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030. Thành ủy sẽ có chỉ thị và thành lập ban chỉ đạo để thực hiện.

Đối với vấn đề sáp nhập quận Hoàn Kiếm, khẳng định đây là vấn đề hệ trọng, nhạy cảm, nhiều tâm tư nguyện vọng, gắn với kinh tế, văn hóa, chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng cho biết, Hà Nội sẽ làm đề án để triển khai việc sắp xếp quận, huyện, xã phường, theo 2 tiêu chí cứng: dân số, diện tích. Song đề án sẽ đặc biệt lưu ý để giữ được các yếu tố văn hóa, lịch sử đặc thù, giữ nguyên ổn định quận huyện.

Hoàn Kiếm là quận duy nhất của Hà Nội phải sáp nhập giai đoạn 2023-2025. Theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, quận phải có diện tích tối thiểu 35 km2, dân số 150.000. Trong 2 năm tới, các huyện có diện tích dưới 20% và dân số dưới 200% tiêu chuẩn sẽ phải sáp nhập.

Trong khi đó, Hoàn Kiếm đủ tiêu chuẩn về dân số, nhưng chỉ đạt 15% diện tích.

Giai đoạn 2019-2021, Thành phố Hà Nội đã sắp xếp 12 đơn vị hành chính cấp xã; không có đơn vị hành chính cấp huyện thuộc diện phải sắp xếp. Hà Nội hiện có 30 đơn vị hành chính cấp huyện và 579 đơn vị hành chính cấp xã.