Cuối năm ngoái, trong lúc Nissan đang gặp rắc rối lớn, đối thủ Honda đưa ra một giải pháp cứu cánh: Một thỏa thuận sáp nhập trị giá 60 tỷ USD sẽ giúp cả hai nhà sản xuất ô tô Nhật Bản cạnh tranh với các thương hiệu Trung Quốc đang làm đảo lộn ngành công nghiệp ô tô.
Sau nhiều năm chịu cảnh hỗn loạn về cả mặt doanh số và hoạt động quản lý, Nissan trở thành một thế lực suy yếu, đặc biệt là sau khi hãng này đánh giá thấp nhu cầu về xe hybrid tại Mỹ - thị trường hàng đầu của hãng.
Thông tin về cuộc đàm phán sáp nhập giữa 2 hãng xe hàng đầu thế giới đã gây chấn động toàn thế giới. Tuy nhiên, chỉ sau hơn 1 tháng, mọi chuyện đã đổ bể, không có bất kỳ cuộc “hôn nhân” nào được tạo ra.
Nguyên nhân, theo Reuters, một phần bởi lòng kiêu hãnh của Nissan quá lớn, một phần vì quyết định đột ngột của Honda về việc sửa đổi các điều khoản và đề xuất Nissan trở thành công ty con sau sáp nhập.
Nguồn tin thân cận của Reuters tiết lộ, việc suốt nhiều năm cho tới tận 2020 là nhà sản xuất ô tô lớn thứ hai của Nhật Bản sau Toyota khiến Nissan khăng khăng đòi được đối xử gần như bình đẳng trong các cuộc đàm phán mặc dù vị thế của họ hiện tại đã yếu hơn.
Trong khi đó, phía Honda đã gây sức ép buộc Nissan phải cắt giảm sâu hơn lực lượng lao động và năng lực nhà máy, nhưng Nissan không muốn xem xét việc đóng cửa nhà máy.
Các nguồn tin cho biết, họ có cảm giác rằng Nissan cảm thấy họ có thể tự phục hồi, mặc dù khó khăn ngày càng gia tăng. Theo Reuters, sự ngoan cố đó, kết hợp với những gì ban lãnh đạo Honda coi là quá trình ra quyết định chậm chạp của Nissan, đã góp phần phá hỏng một thỏa thuận có thể tạo ra một trong những nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới.
Reuters đã có cuộc trò chuyện với hơn 10 người – tất cả đều xin giấu tên để làm rõ về các “thế lực” đã phá hỏng vụ sáp nhập lớn này. Trong đó, có thông tin chưa từng được báo cáo trước đây, bao gồm thông tin chi tiết về các nhà máy mà Nissan muốn giữ nguyên, sự phản kháng của hãng trước áp lực cắt giảm sâu hơn của Honda và phản ứng bên trong Nissan trước một số yêu cầu của Honda.
Những thông tin này làm sáng tỏ thêm suy nghĩ bên trong Nissan khi hãng này đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng ngày càng sâu sắc. Nhà sản xuất ô tô lừng danh này hiện đang phải đối mặt với mối đe dọa bổ sung từ thuế quan của Mỹ đối với các loại xe được sản xuất tại Mexico, chiếm hơn một phần tư doanh số bán hàng tại Mỹ.
"Tôi nghĩ đó là vấn đề về quản lý", Julie Boote, nhà phân tích tại công ty nghiên cứu Pelham Smithers Associates cho biết về tình hình hỗn loạn tại Nissan. "Họ đang đánh giá quá cao vị thế và giá trị thương hiệu của mình, cũng như khả năng xoay chuyển tình hình kinh doanh của mình".
Hiện cả Nissan và Honda từ chối bình luận về các khía cạnh cụ thể của các cuộc đàm phán như các nguồn tin của Reuters mô tả.
Tuần trước, Giám đốc điều hành Nissan Makoto Uchida đã đến thăm người đồng cấp Toshihiro Mibe để nói rằng ông muốn kết thúc các cuộc thảo luận sau khi Honda đưa ra đề xuất thành lập công ty con.
Cả hai nhà sản xuất ô tô đều cho biết họ sẽ cung cấp thông tin cập nhật trong tháng này.
QUÁ ÍT, QUÁ MUỘN
Nissan đã khiến các nhà đầu tư sửng sốt vào tháng 11 khi cắt giảm dự báo lợi nhuận 70% do doanh số bán hàng ở Trung Quốc và Mỹ giảm sút. Công ty đã công bố một kế hoạch xoay chuyển tình thế bao gồm cắt giảm 9.000 việc làm và 1/5 công suất toàn cầu, mà một số nhà phân tích cho là quá ít và quá muộn.
Uchida hứa sẽ từ bỏ một nửa tiền lương của mình và cho biết ông tập trung vào việc tinh gọn và phục hồi doanh nghiệp.
Vào tháng 12, Nissan và Honda đã công bố kế hoạch sáp nhập, một kết quả của các cuộc đàm phán mà họ đã tiến hành từ tháng 3 năm 2024, khi họ cho biết họ đang tìm cách hợp tác về công nghệ.
Nhưng các cuộc thảo luận về việc sáp nhập đã nhanh chóng gặp phải trở ngại về việc tính toán tỷ lệ sở hữu cổ phần cho công ty hợp nhất.
Nguồn tin tiết lộ, bản thân Uchida cũng đã bày tỏ sự nghi ngờ về triển vọng của thỏa thuận. 4 người cho biết các nhà quản lý Honda phàn nàn rằng quá trình ra quyết định của Nissan quá chậm. Một bản cập nhật công khai về các cuộc đàm phán ban đầu được ấn định vào cuối tháng 1 trước khi bị đẩy lùi đến giữa tháng 2.
Hai nguồn tin cho biết các nhà quản lý Honda cảm thấy chiến lược xoay chuyển tình thế của Nissan thiếu chi tiết và thất vọng vì những gì họ thấy là việc cắt giảm công suất nhà máy không đủ.
Reuters không thể xác định liệu Honda có yêu cầu cắt giảm một số lượng việc làm nhất định hay xác định các nhà máy cụ thể để cắt giảm công suất hay không.
Một người cho biết Nissan không muốn đóng cửa các nhà máy vì điều đó sẽ buộc phải ghi giảm giá trị của chúng trên giấy tờ và làm tổn hại đến thu nhập của công ty.
Một người khác thì cho biết việc cắt giảm việc làm đã được hứa hẹn như một phần của kế hoạch xoay chuyển tình thế của Nissan lên tới 7% lực lượng lao động toàn cầu của công ty. Một người cho biết, điều đáng nói là Honda đã cắt giảm nhiều nhân sự hơn ở Trung Quốc trong hai năm qua.
Về phần mình, Honda dường như không muốn thay đổi kế hoạch của mình, ngụ ý rằng họ không coi Nissan là đối thủ ngang hàng.
CHUYẾN THĂM ĐỊNH MỆNH
Vào cuối tháng 1, giám đốc điều hành của Nissan là Hideyuki Sakamoto đã đến thăm Kyushu ở để công bố kế hoạch xây dựng một nhà máy sản xuất xe điện chạy bằng pin, dự kiến sẽ tạo ra 500 việc làm.
Được các chính trị gia địa phương ủng hộ, Sakamoto cho biết hãng sản xuất ô tô này cũng sẽ không cắt giảm công suất tại nhà máy Kyushu hiện tại. Ông cho biết Kyushu là "một căn cứ địa chính trị có tính cạnh tranh cao" và quan trọng đối với các kế hoạch sản xuất xe điện trong tương lai”.
Một ngày sau chuyến thăm Kyushu của Sakamoto, Mibe của Honda đã nói với Uchida rằng Nissan sẽ cần phải trở thành công ty con của Honda, một điều khoản không có trong bản ghi nhớ sáp nhập ban đầu mà hai công ty đã ký vào cuối năm ngoái.
Reuters không thể xác định liệu động thái của Mibe có phải do thông báo của Nissan tại Kyushu hay không. Tuy nhiên, chuyến đi Kyushu đã làm rõ những căng thẳng giữa các công ty về cách tốt nhất để tiến về phía trước.
Kyushu không phải là nhà máy duy nhất mà Nissan coi là bất khả xâm phạm. Smyrna ở Tennessee, Aguascalientes ở Mexico và Sunderland của Anh đều được coi là quan trọng đối với chiến lược xe điện của công ty và nhà sản xuất ô tô này không muốn đóng cửa hoặc cắt giảm các dòng xe của họ.
Hai người cho biết, việc Honda đột ngột thay đổi cấu trúc thỏa thuận phản ánh sự mất kiên nhẫn ngày càng tăng của hãng với Nissan về tốc độ đàm phán.
Dĩ nhiên, Nissan đã bị bất ngờ trước động thái đó, vì động thái này đã đi ngược lại bản ghi nhớ đã thỏa thuận trước đó. Một người cho biết, trong nội bộ Nissan, đề xuất này được coi là "vô lý" và xúc phạm đến phẩm giá của Nissan – vốn là nhà sản xuất ô tô lâu đời hơn.
Renault, cổ đông lớn nhất của Nissan cho biết mặc dù không biết về các cuộc thảo luận, nhưng thông tin mới nhất cho thấy giao dịch này sẽ dẫn đến "việc Honda tiếp quản Nissan mà không có khoản phí kiểm soát dành cho các cổ đông của Nissan". Renault cho biết kết quả như vậy là "không thể chấp nhận được", đồng thời nói thêm rằng họ sẽ "bảo vệ mạnh mẽ" lợi ích của mình.
MỐI MỚI?
Không rõ điều gì, nếu có, có thể đưa Honda và Nissan trở lại bàn đàm phán hay không. Nhưng có vẻ như họ sẽ quay lại thỏa thuận ban đầu để hợp tác về công nghệ.
Nếu cả hai công ty đồng ý chấm dứt các cuộc thảo luận, thì không bên nào phải chịu khoản phí chia tay 100 tỷ yên (650 triệu USD), theo biên bản ghi nhớ vào tháng 12 của họ.
Hiện Nissan sẵn sàng hợp tác với các đối tác mới, bao gồm Foxconn - nhà sản xuất iPhone của Apple. Hiện Foxconn đã không trả lời yêu cầu bình luận.
Chủ tịch Foxconn Young Liu cho biết hôm thứ tư rằng mục tiêu của họ là hợp tác với Nissan, không phải mua lại công ty này.
Mảng kinh doanh xe điện của Foxconn do cựu giám đốc điều hành Nissan Jun Seki lãnh đạo, người từng được những người trong cuộc coi là ứng cử viên sáng giá cho vị trí CEO của hãng sản xuất ô tô này.
“Foxconn có thể sẽ là một đối tác hào phóng hơn Honda vì họ cần một thương hiệu trong ngành công nghiệp ô tô, và Nissan có thể hấp dẫn”, Amir Anvarzadeh, một chiến lược gia tại công ty tư vấn vốn chủ sở hữu Nhật Bản Asymmetric Advisors cho biết.
"Bất kể bạn nghĩ gì về xe hơi hay bảng cân đối kế toán của họ thì ít nhất thương hiệu này (Nissan) vẫn khá dễ nhận biết", ông nói.
Cho đến nay, chính phủ Nhật Bản vẫn chưa đưa ra nhiều thông tin về cách họ nhìn nhận sự đổ vỡ trong các cuộc đàm phán giữa Honda và Nissan, cũng như liệu họ có để Foxconn, cổ đông lớn nhất của công ty điện tử tiêu dùng Sharp Corp, mua lại Nissan hay không.
Đối với Nissan, câu hỏi hiện tại là ban quản lý sẽ làm gì?
Boote cho biết: "Họ không có cái nhìn thực tế về những gì đang diễn ra trong ngành công nghiệp ô tô và những gì thực sự cần phải xảy ra với Nissan".
Theo: Reuters
