Ai hưởng lợi nhiều nhất khi mức giảm trừ gia cảnh đối với thuế thu nhập cá nhân tăng lên 15,5 triệu đồng/tháng?

Sáng ngày 17/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết nâng mức giảm trừ gia cảnh đối với thuế thu nhập cá nhân lên 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 6,2 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc, áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026.

Đây là bước điều chỉnh được xem là “cởi trói” cho người nộp thuế sau nhiều năm không thay đổi.

Người thu nhập trung bình hưởng lợi nhiều nhất

Theo tờ trình của Bộ Tài chính, với mức giảm trừ mới, một người lao động không có người phụ thuộc chỉ bắt đầu nộp thuế khi thu nhập vượt 17,285 triệu đồng/tháng (đã trừ các khoản bảo hiểm bắt buộc). Điều này đồng nghĩa với việc nhóm có thu nhập dưới ngưỡng này - phần lớn là nhân viên văn phòng, công nhân kỹ thuật, người lao động phổ thông tại đô thị - sẽ tạm thời thoát khỏi diện nộp thuế.

Trước đây, với mức giảm trừ 11 triệu đồng, người có thu nhập chỉ khoảng 15 triệu đồng/tháng đã phải nộp thuế ở bậc thấp nhất 5%. Việc điều chỉnh lên 15,5 triệu đồng giúp nhóm thu nhập trung bình giữ lại thêm vài trăm nghìn đến hơn một triệu đồng mỗi tháng - một con số không lớn nhưng đáng kể trong bối cảnh chi phí sinh hoạt tăng nhanh ở các thành phố lớn.

Nói cách khác, đây là nhóm hưởng lợi rõ rệt nhất từ chính sách mới, vì số người nằm ở ranh giới chịu thuế hiện hành là rất lớn, trong khi mức tăng thu nhập thực tế nhiều năm qua chưa theo kịp chi phí sinh hoạt.

Người có nhiều người phụ thuộc: lợi kép

Mức giảm trừ với mỗi người phụ thuộc cũng tăng từ 4,4 triệu lên 6,2 triệu đồng/tháng.

Như vậy, với người lao động đang nuôi 1–2 con nhỏ, hoặc đang phụng dưỡng cha mẹ hoặc người thân, khoản giảm này giúp mở rộng đáng kể vùng thu nhập không chịu thuế.

Ví dụ, người có thu nhập 24 triệu đồng/tháng và 1 người phụ thuộc sẽ không phải nộp thuế (vì tổng khoản giảm trừ sau bảo hiểm là 24,22 triệu đồng). Với 2 người phụ thuộc, ngưỡng miễn thuế nâng lên đến khoảng 31 triệu đồng/tháng.

Trong bối cảnh giá hàng hóa, dịch vụ và chi phí giáo dục - y tế liên tục tăng, việc điều chỉnh này giúp nhóm đang nuôi dưỡng nhiều thành viên trong gia đình giảm đáng kể áp lực tài chính.

Mặc dù vậy, với những người có thu nhập quá cao thì sẽ hưởng lợi ít hơn, do phần vượt ngưỡng vẫn chịu thuế lũy tiến.

Nhóm thu nhập cao: được giảm nhưng không đáng kể

Đối với nhóm thu nhập từ 40–50 triệu đồng/tháng trở lên, chính sách này chủ yếu mang lại hiệu ứng “giảm nhẹ”. Tổng số tiền giảm trừ thêm là 4,5 triệu đồng/tháng (so với mức cũ) chỉ giúp họ tiết kiệm được vài trăm nghìn đồng thuế mỗi tháng, tương ứng với mức thuế suất từ 20–35% tùy bậc.

Chẳng hạn, người có thu nhập 60 triệu đồng/tháng được giảm thuế tuyệt đối lớn hơn, nhưng tỷ lệ giảm trên tổng thu nhập chỉ vài phần trăm, trong khi người thu nhập 20–25 triệu đồng có thể giảm tới 100% nghĩa vụ thuế. Chính sách này mang tính tái phân phối tích cực, củng cố nguyên tắc “thuế dựa trên khả năng đóng góp”.

Với nhóm này, phần thu nhập vượt ngưỡng chịu thuế lớn nên mức điều chỉnh giảm trừ chỉ mang tính tương đối, không làm thay đổi đáng kể nghĩa vụ thuế. Tuy nhiên, họ có thể được hưởng lợi gián tiếp nếu doanh nghiệp đồng thời điều chỉnh quỹ lương hoặc thưởng theo chính sách thuế mới, nhằm tối ưu chi phí và thu nhập ròng cho nhân viên.

Chấp nhận giảm thu ngân sách để người dân được lợi

Theo tính toán của Bộ Tài chính, việc nâng mức giảm trừ gia cảnh lên 15,5 triệu đồng/tháng sẽ khiến ngân sách nhà nước giảm thu khoảng 21.000 tỷ đồng mỗi năm - gần gấp đôi so với phương án chỉ điều chỉnh theo CPI. Tuy nhiên, khoản “giảm thu” này có thể chuyển hóa thành tiêu dùng nội địa, giúp tăng cầu hàng hóa dịch vụ từ đó bù đắp lại qua thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp và tăng trưởng kinh tế...

Trong bối cảnh kinh tế còn chịu áp lực suy giảm cầu tiêu dùng, việc giảm gánh nặng thuế thu nhập cá nhân được xem là đòn bẩy tâm lý tích cực, tạo thêm niềm tin cho người dân, nhất là tầng lớp lao động thành thị. Bộ Tài chính cho rằng tác động tích cực đến tiêu dùng, tâm lý xã hội và khả năng chi trả của người lao động sẽ bù đắp phần nào phần giảm thu ngân sách.

Cũng cần lưu ý rằng, mức giảm trừ mới tương đương gần 3 lần thu nhập bình quân đầu người năm 2024 (5,4 triệu đồng/tháng) - cao hơn đáng kể so với mức phổ biến ở nhiều quốc gia (0,5-1 lần). Điều này khiến Việt Nam nằm trong nhóm có ngưỡng miễn thuế khá “dễ chịu” trong khu vực, phản ánh nỗ lực bảo vệ thu nhập khả dụng của người dân trong giai đoạn giá cả leo thang.

Góc nhìn chính sách: Không chỉ là con số thuế

Việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh lên 15,5 triệu đồng không chỉ giúp chính sách “đuổi kịp” đời sống, mà còn gửi đi thông điệp: chính sách thuế phải linh hoạt, gắn với thực tế, đặt con người ở trung tâm. Điều này càng có ý nghĩa trong giai đoạn Việt Nam hướng tới cải cách toàn diện hệ thống thuế, xây dựng nền tài chính công minh bạch, công bằng và hiệu quả.

Mức giảm trừ gia cảnh mới không chỉ đơn thuần là một điều chỉnh kỹ thuật về thuế, mà còn là thông điệp chính sách: Nhà nước sẵn sàng chia sẻ khó khăn với người lao động và nhìn nhận lại “chuẩn sống tối thiểu” trong bối cảnh kinh tế thay đổi.

Tác động tích cực nhất có thể không đến ngay lập tức trên bảng lương mà là trong niềm tin của người dân rằng chính sách thuế đang dần trở nên linh hoạt hơn, gần hơn với thực tế đời sống.