Sáng 17/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập cá nhân. Đây là lần đầu giảm trừ gia cảnh được điều chỉnh, sau khi duy trì mức 11 triệu đồng với người nộp thuế, người phụ thuộc là 4 triệu từ tháng 7/2020.
Theo đó, mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế tăng lên 15,5 triệu và người phụ thuộc 6,2 triệu đồng. Cá nhân được trừ các khoản bảo hiểm, giảm trừ gia cảnh, phụ cấp, trợ cấp... số còn lại là thu nhập tính thuế cá nhân.
Các mức này tăng khoảng 40% so với hiện hành và được tính theo tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người, tốc độ tăng GDP bình quân đầu người, theo Thứ trưởng Tài chính Nguyễn Đức Chi - người thừa ủy quyền Chính phủ trình bày tờ trình.
Chẳng hạn, cá nhân người nộp thuế (không có người phụ thuộc) thu nhập 17 triệu đồng một tháng, từ kỳ tính thuế năm 2026 họ chưa phải đóng thuế, sau khi trừ các khoản bảo hiểm, giảm trừ gia cảnh cho bản thân.
Cụ thể, thu nhập 17 triệu đồng một tháng, mức đóng bảo hiểm xã hội bằng thu nhập. Số tiền bảo hiểm 10,5% (bảo hiểm xã hội 8%, y tế 1,5% và thất nghiệp 1%) là 1,785 triệu đồng. Tổng các khoản được giảm trừ là 17,285 triệu đồng (sau khi cộng mức giảm trừ cho bản thân 15,5 triệu), lớn hơn thu nhập nên họ chưa phải nộp thuế.
Trường hợp có 1 người phụ thuộc, cá nhân thu nhập 24 triệu một tháng cũng không phải nộp thuế sau khi trừ các khoản bảo hiểm. Cụ thể, sau khi trừ các khoản bảo hiểm 10,5% là 2,52 triệu đồng, cộng với khoản giảm trừ cho bản thân cá nhân 15,5 triệu và 6,2 triệu đồng với một người phụ thuộc, tổng 24,22 triệu đồng. Do tổng khoản được giảm trừ cao hơn thu nhập, nên họ cũng không phải nộp.
Tương tự, trường hợp có 2 người phụ thuộc, mức thu nhập 31 triệu đồng, họ cũng chưa phải nộp thuế.
Giải thích về mức giảm trừ gia cảnh này, Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi dẫn số liệu từ khảo sát mức sống dân cư 2024 của Cục Thống kê, thu nhập bình quân đầu người mỗi tháng của Việt Nam là 5,4 triệu đồng (theo giá hiện hành).
Nhóm thu nhập cao nhất (gồm 20% dân số giàu nhất - nhóm 5) thu nhập bình quân 11,8 triệu mỗi tháng. Đại diện Bộ Tài chính cho rằng giảm trừ 15,5 triệu đồng gần gấp 3 lần thu nhập bình quân đầu người, cao hơn 0,5-1 lần mức phổ biến các nước đang áp dụng, và bình quân của nhóm 20% dân số có thu nhập cao nhất.
Theo Bộ Tài chính, ngân sách nhà nước dự kiến giảm khoảng 21.000 tỷ đồng mỗi năm so với mức thu và số lượng người nộp thuế theo quy định hiện hành.
Báo cáo thẩm tra về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách Phan Văn Mãi nói đa số ý kiến trong cơ quan này thống nhất với định hướng nâng mức giảm trừ gia cảnh và cơ bản nhất trí với mức giảm trừ gia cảnh mà Chính phủ đề xuất.
Tuy nhiên, theo ông Mãi, một số ý kiến cho rằng mức giảm trừ gia cảnh có thể phù hợp tại thời điểm hiện nay, nhưng do mới chỉ tính toán theo tốc độ tăng của các chỉ tiêu năm 2025 so với năm 2020 là chưa đáp ứng thực tiễn.
Bởi vậy, ông đề nghị Chính phủ cân nhắc để có khoảng dư địa cần thiết, cân nhắc phương án tính toán tỷ lệ tăng theo tốc độ tăng của mức thu nhập hoặc GDP bình quân đầu người dự kiến thực hiện năm 2025 và các năm tới so với thực hiện năm 2020. Ngoài ra, một số ý kiến cũng đề nghị quy định mức giảm trừ gia cảnh cao hơn so với phương án dự kiến của Chính phủ.
Ông Phan Văn Mãi cũng kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc cân nhắc không ban hành nghị quyết riêng về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh tại phiên họp này. Thay vào đó, nội dung quy định cụ thể về mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập cá nhân, hiệu lực thi hành cần được xem xét, thảo luận, quy định cụ thể vào dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) để đảm bảo tính thống nhất, dễ áp dụng.
Đề xuất áp dụng ngay từ kỳ tính thuế 2025
Trước đó, khi Bộ Tài chính đề xuất trình phương án mức giảm trừ gia cảnh mới, các chuyên gia cho rằng nên áp dụng mức giảm trừ mới càng sớm càng tốt để người dân không phải chịu thêm một kỳ tính thuế "không còn phù hợp thực tiễn".
Thông tin với báo chí, ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, cho rằng thực tế, mức giảm trừ gia cảnh đã lạc hậu từ lâu, tới nay mới điều chỉnh là đã chậm hơn thực tiễn. "Nếu tới kỳ tính thuế năm 2026 mới áp dụng, việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh càng thêm trễ, người nộp thuế quá thiệt thòi", ông nói.
PGS.TS Phan Hữu Nghị, Phó viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính (Đại học Kinh tế Quốc dân), đề xuất áp dụng mức giảm trừ mới "càng sớm càng tốt" trong bối cảnh giá cả tăng, tiền đồng dần mất giá.
Ông cho biết giá USD đã tăng lên khoảng 26.000 đồng từ mức 23.000 đồng vào đầu năm nay, ngay cả khi chỉ số đồng USD giảm xuống so với các đồng ngoại tệ khác. "Điều đó cho thấy tiền đồng đang mất giá. Lạm phát được công bố chưa ở mức hai con số nhưng giá cả nhiều mặt hàng ngoài thị trường đã biến động nhiều", ông nói.
Đề xuất áp dụng ngay mức giảm trừ gia cảnh mới cũng được nhiều Đoàn đại biểu Quốc hội góp ý với Bộ Tài chính trước đó. Chẳng hạn, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị cho rằng việc áp dụng mức giảm trừ mới từ kỳ tính thuế 2026 là chưa phù hợp, vì kỳ tính thuế với cá nhân cư trú tính theo năm vẫn chưa tới hạn quyết toán. Mặt khác, Nhà nước chưa điều chỉnh giảm trừ gia cảnh từ 2020 khiến chỉ số này không còn phản ánh đúng mức sống cơ bản của người dân và nhiều bất cập.
"Việc áp dụng mức giảm trừ mới ngay từ kỳ tính thuế 2025 là cần thiết, thể hiện sự quan tâm kịp thời của Nhà nước, đồng thời sớm tạo động lực tiêu dùng và thúc đẩy phát triển kinh tế", các đại biểu Quốc hội nêu quan điểm.
Đại biểu tỉnh Cao Bằng đề nghị không chờ đến năm 2026 như lộ trình hiện nay bởi việc chậm trễ sẽ khiến "chính sách đi sau thực tế, gây thiệt thòi cho người nộp thuế". Ngược lại, đây sẽ là động thái hỗ trợ kịp thời cho người làm công ăn lương.
Theo Đoàn đại biểu TP Hà Nội, nếu 2026 mới áp dụng mức mới thì "người nộp thuế sẽ phải chịu thêm ít nhất một kỳ tính thuế với mức thuế không còn phù hợp thực tiễn". Đại biểu tỉnh Gia Lai còn cho rằng lộ trình Bộ Tài chính đưa ra "không hợp lý" bởi nếu trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thông qua cũng phải vài tháng nữa mới đến kỳ quyết toán thuế 2025.
Phản hồi, Bộ Tài chính cho biết việc quy định hiệu lực áp dụng từ kỳ tính thuế năm sau là theo đúng quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân. Luật quy định khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% so với thời điểm luật có hiệu lực hoặc thời điểm điều chỉnh gần nhất thì Chính phủ trình Uỷ ban thường vụ Quốc hội điều chỉnh, để áp dụng cho kỳ tính thuế tiếp theo.
Ở khía cạnh này, ông Nguyễn Văn Được cho rằng nhà điều hành có thể áp dụng chính sách hồi tố trong các trường hợp gây ảnh hưởng tới an sinh xã hội, đời sống người dân, nền kinh tế. Như vậy, việc áp dụng mức giảm trừ gia cảnh mới ngay kỳ tính thuế 2025 vẫn đúng quy định, phù hợp với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015.
Ngoài ra, thời điểm nộp báo cáo quyết toán thuế cho kỳ tính thuế 2025 sẽ vào năm 2026, do đó việc áp dụng mức giảm trừ gia cảnh mới ngay cũng không làm tăng thủ tục hành chính, chi phí xã hội, đồng thời tạo sự đồng thuận cao.
Trong trường hợp chưa áp dụng ngay trong kỳ tính thuế 2025, PGS. TS Phan Hữu Nghị cho rằng Nhà nước có thể cân nhắc phương án miễn thuế bậc 1 cho người nộp thuế. Về bản chất, đây chính là nâng mức giảm trừ gia cảnh thêm 5 triệu đồng cho người lao động.
"Nhà nước có thể nhiều phương pháp khác nhau về mặt kỹ thuật, song quan trọng là làm thế nào để kết hợp một cách hài hòa", PGS. TS Phan Hữu Nghị nói thêm.
.png "Phát động Giải Pickleball Cup MarketTimes 2025 chào mừng 20 năm thành lập Hội Thẩm định giá Việt Nam")
.png "Giá vàng trở thành ‘chủ đề nóng’ trong cuộc họp IMF, World Bank: Giới tài chính toàn cầu nói gì về đà tăng kỷ lục?")
