Kế hoạch chi tiêu quốc phòng mới nhất của Liên minh châu Âu có thể chỉ là một phần nhỏ trong số những thứ cần thiết để bảo vệ lục địa này, khiến một số người đặt câu hỏi liệu bình minh của trái phiếu quốc phòng có phải là sự phát triển mạnh mẽ tiếp theo của hoạt động vay nợ trên toàn EU hay không?
Đối với các nhà đầu tư toàn cầu đang tìm cách cân bằng lại danh mục đầu tư của mình ngoài các tài sản của Mỹ trong bối cảnh nước Mỹ ngày càng theo chủ nghĩa cô lập, việc phát triển một quỹ nợ có chủ quyền siêu quốc gia được xếp hạng AAA ở châu Âu hiện đang rất hấp dẫn.
Sau quỹ phục hồi hậu COVID (quỹ "Thế hệ tiếp theo" - Next Generation EU - trị giá 750 tỷ EUR (910 tỷ USD) nhằm hỗ trợ các quốc gia thành viên bị ảnh hưởng bởi đại dịch), việc EU tiếp tục phát triển hoạt động vay chung – mục tiêu huy động hơn 800 tỷ EUR (866,88 tỷ USD) - sẽ đẩy quy mô của quỹ này vượt xa 1 nghìn tỷ euro, gần bằng quy mô của các quốc gia có nợ chính phủ lớn như Đức, Ý và Pháp.
Tuần trước, các nhà lãnh đạo châu Âu đã ủng hộ các kế hoạch tăng cường quốc phòng cho toàn bộ lục địa, trong đó có gia tăng chi tiêu cho quốc phòng và hỗ trợ Ukraine, nhằm củng cố khả năng phòng thủ của EU trong bối cảnh tình hình căng thẳng toàn cầu.
Nhưng khoản vay chung 150 tỷ euro mà EU đề xuất hôm 4/3 nhằm tăng cường chi tiêu quân sự trên toàn EU dường như còn thấp hơn ước tính về số tiền cần thiết trong nguồn tài trợ chung.
"Khoản vay 150 tỷ euro mà Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đề xuất là bước đi đầu tiên nhưng có lẽ sẽ không đủ", Carsten Nickel, phó giám đốc nghiên cứu thuộc công ty tư vấn Teneo, cho biết.
Ông Nickel cho rằng việc mở rộng chi tiêu song song các quy tắc ngân sách khu vực để cho phép gia tăng chi tiêu cho quốc phòng sẽ chỉ đưa lục địa này đi được đến một mức chi tiêu nhất định, vì chi tiêu quân sự vẫn sẽ phải cạnh tranh với các ưu tiên khác của mỗi thành viên. Hơn nữa, các nước Đông Âu có thể ngần ngại khi phải gánh vác trách nhiệm quốc phòng lớn hơn, nên họ có thể yêu cầu tài trợ chung để chia sẻ gánh nặng.
Vay chung cũng có thể là biện pháp rẻ hơn. Mặc dù lợi suất của trái phiếu AAA kỳ hạn 10 năm trên toàn EU tuần qua đã tăng lên hơn 3,1%, chi phí của các quỹ do EU bảo lãnh vẫn thấp hơn so với phần lớn các nước EU, ngoại trừ Đức, Hà Lan và các nước Bắc Âu thuộc EU.
Chi phí vay chung ở EU rẻ hơn so với chi phí vay nợ của chính phủ các nước thành viên.
Ông Nickel cũng liên hệ áp lực chia sẻ chi tiêu quốc phòng của EU với đề xuất của Pháp vào tuần trước về việc cung cấp "ô hạt nhân" cho an ninh EU.
"Việc lực lượng hạt nhân của Pháp bảo vệ cho an ninh EU có thể sẽ được đổi lại bằng tài chính và chính trị cho những bên thụ hưởng, đặc biệt là Đức". "Điều này có thể trao cho Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cơ hội yêu cầu EU vay chung để đổi lại một chiến thắng chính trị lớn ở trong nước".
Động thái này cũng có thể tạo ra một “lá chắn” cho chính phủ mới của Đức ngăn chặn những ý kiến phản đối về kế hoạch vay chung.
Trái phiếu phát hành của toàn khối EU hàng năm (cột màu xanh) và Trái phiếu lưu hành của EU ở thời điểm cuối mỗi năm (đường màu vàng)
Gần 2000 nhà đầu tư từ hơn 70 quốc gia đang hỗ trợ EU phát hành trái phiếu lần đầu (Primary issuance)
Khối EU xác định cần đầu tư 500 tỷ euro trong thập kỷ tới. Nhưng việc tăng chi tiêu quốc phòng lên 3% sẽ cần có thêm gần 200 tỷ euro mỗi năm ngoài số tiền đó.
Viện nghiên cứu Bruegel ở Brussels cho rằng trong tình hình mới, chi tiêu quốc phòng hàng năm cần tăng 250 tỷ euro lên khoảng 3,5% GDP trong ngắn hạn và họ đề xuất một nửa số tiền đó sẽ được tài trợ ở cấp EU. Như vậy, tổng trái phiếu EU phát hành chung bán ra ở thời điểm 2030 sẽ vào khoảng 625 tỷ EUR.
Trung tâm Cải cách Châu Âu vào tháng trước cho biết việc phát hành trái phiếu cho quốc phòng là khả thi và có nhiều mặt tích cực. Đặc biệt, họ lưu ý rằng một quỹ 500 tỷ euro với mức lợi suất hiện tại sẽ phát sinh lãi suất hàng năm dưới 20 tỷ euro.
Báo cáo của Viện nghiên cứu Bruegel cũng cho biết vì mọi nước thành viên đều phải trả nợ, nên sự chênh lệch về trách nhiệm và lợi ích giữa các quốc gia sẽ được thu hẹp lại. Hơn nữa, tổng nợ của châu Âu thấp hơn nhiều so với Mỹ và Nhật Bản, vì vậy xếp hạng AAA cho trái phiếu quốc phòng của EU có thể an toàn hơn.
Xếp hạng tín nhiệm của nợ chính phủ trên toàn cầu đã giảm 1/4 kể từ khi xảy ra đại dịch
Việc mở rộng hoạt động vay chung của EU có thể mang lại sự an ủi cho các nhà đầu tư toàn cầu, những người đang rất lo lắng về tình hình bất ổn hiện tại, kể cả khi nhu cầu tăng chi tiêu cho quân sự khiến nhiều người quan ngại.
Và nếu ở Mỹ xảy ra những đợt tranh cãi khác về trần nợ nần khiến xếp hạng chủ quyền của Mỹ chịu áp lực giảm, các giải pháp đầu tư thay thế tài sản của Mỹ có thể càng trở nên hấp dẫn hơn, trong đó có trái phiếu châu Âu.
EU tăng chi tiêu quốc phòng trong giai đoạn 2022-2024.
Tham khảo: Reuters
.png "Cướp tàu hỏa như phim hành động, 450 hành khách bị bắt làm con tin")
