EU bất ngờ lên kế hoạch dỡ lệnh trừng phạt tỷ phú Nga, giải phóng 2 tỷ euro tài sản bị phong tỏa

Liên minh châu Âu (EU) đang chuẩn bị dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với tài sản liên quan tới tỷ phú Nga Oleg Deripaska nhằm bù đắp thiệt hại cho ngân hàng Raiffeisen Bank International (Áo) vốn bị buộc phải trả 2 tỷ euro tiền phạt tại Nga.

Trong dự thảo gói trừng phạt mới đối với Nga, EU đề xuất giải phóng khoảng 2 tỷ euro cổ phần do Deripaska nắm giữ tại tập đoàn xây dựng Strabag (Áo), tờ Financial Times dẫn lời 7 quan chức châu Âu giấu tên cho biết.

Số tài sản này sẽ thuộc về Raiffeisen, bù đắp cho khoản phạt mà ngân hàng phải trả sau khi tòa án Nga ra phán quyết có lợi cho một doanh nghiệp liên quan tới tỷ phú Deripaska.

EU áp đặt trừng phạt với tỷ phú Deripaska với cáo buộc hỗ trợ cho “tổ hợp quân sự - công nghiệp của Nga” trong cuộc xung đột với Ukraine. Tuy nhiên, một số quan chức lo ngại động thái này sẽ tạo tiền lệ cho giới tài phiệt Nga lách lệnh trừng phạt, đồng thời hợp thức hóa phán quyết của tòa án Nga vốn nhằm trả đũa phương Tây bằng cách tịch thu tài sản của doanh nghiệp châu Âu.

Các đại sứ EU dự kiến sẽ tranh luận gay gắt tại cuộc họp ngày 3/10 sau khi Áo đưa ra đề xuất. Nhiều nước thành viên đã bày tỏ phản đối.

Raiffeisen là ngân hàng phương Tây còn hiện diện lớn nhất tại Nga sau khi xung đột Ukraine nổ ra năm 2022. Dù vậy, ngân hàng này đang chịu áp lực lớn từ cơ quan quản lý và chính phủ phương Tây buộc phải rút khỏi Nga như nhiều doanh nghiệp khác.

RBI nhiều lần tìm cách thu hẹp hoạt động, song nhà chức trách Nga không cho phép vì đây là một trong số ít kênh còn kết nối với hệ thống thanh toán quốc tế Swift, bao gồm giao xử lý giao dịch thanh toán khí đốt với châu Âu. Theo giới quan sát, nếu Raiffeisen tìm cách bán mảng kinh doanh tại Nga, họ có nguy cơ bị chính phương Tây trừng phạt, mất quyền tiếp cận thị trường toàn cầu.

Trước đây, Deripaska và Raiffeisen từng thương lượng hoán đổi tài sản để giải tỏa 24% cổ phần Strabag do tỷ phú này nắm thông qua công ty Rasperia. Tuy nhiên, thỏa thuận đổ vỡ vì lo ngại vi phạm lệnh trừng phạt. Sau đó, Deripaska bán Rasperia cùng số cổ phần Strabag bị phong tỏa cho tỷ phú Nga Dmitry Beloglazov. Cả Beloglazov và một số thực thể liên quan sau đó cũng bị EU và Mỹ trừng phạt.

Công ty Rasperia sau đó kiện Raiffeisen tại Nga, khiến ngân hàng bị buộc bồi thường 2 tỷ euro và phải chuyển giao cổ phần Strabag. Dù vậy, Raiffeisen khẳng định phán quyết này “không có hiệu lực tại Áo” và số cổ phần trên vẫn bị phong tỏa theo lệnh trừng phạt EU.

Nếu đề xuất mới được thông qua, Raiffeisen sẽ chính thức sở hữu số cổ phần Strabag, đồng nghĩa với việc EU gián tiếp thực thi phán quyết của tòa án Nga.

Một số nhà ngoại giao cảnh báo điều này sẽ hợp thức hóa việc Nga sử dụng tòa án để đòi lại tài sản bị phong tỏa, đồng thời khuyến khích các tài phiệt khác áp dụng cách thức tương tự. “Đây có thể trở thành tiền lệ để các thực thể Nga gián tiếp thu hồi tài sản thông qua việc tịch thu tài sản của các công ty EU còn hoạt động tại Nga”, một nhà ngoại giao nhận định.

Một quan chức khác cho rằng đề xuất này chẳng khác nào “bù đắp cho rủi ro mà chính Raiffeisen đã chấp nhận khi tiếp tục hiện diện tại Nga”.

Ngược lại, phe ủng hộ cho rằng việc giải phóng cổ phần sẽ ngăn chặn tình huống Deripaska hưởng lợi kép – vừa nhận bồi thường theo phán quyết của tòa Nga, vừa có thể lấy lại tài sản nếu lệnh trừng phạt được dỡ bỏ trong tương lai.

Mới đây, tờ FT đưa tin ngân hàng Raiffeisen lại thất bại trong việc bán cổ phần tại chi nhánh ở Nga. Các quan chức Nga phản đối việc Raiffeisen bán lại cổ phần cho nhà đầu tư trong nước vì lo ngại điều đó có thể khiến RBI bị phương Tây trừng phạt.

Raiffeisen kỳ vọng bán cổ phần sẽ mở đường cho ngân hàng rút hàng tỷ euro lợi nhuận bị mắc kẹt tại Nga. Tuy nhiên, mọi giao dịch đều phải được Nga phê duyệt.

Người phát ngôn của Raiffeisen xác nhận ngân hàng đang thu hẹp hoạt động ở Nga và vẫn đàm phán về khả năng bán chi nhánh, nhưng “không thể đưa ra khung thời gian” do cần nhiều thủ tục pháp lý, bao gồm sự phê duyệt từ phía Nga.

Tham khảo: FT