Dự thảo Nghị định về thu giữ tài sản bảo đảm: Ngân hàng phải hỗ trợ tối đa 59,5 triệu đồng khi thu hồi chỗ ở duy nhất của người vay

Tình hình nợ xấu trong hệ thống TCTD đang là vấn đề cấp bách. NHNN cho biết tính đến cuối năm 2024, tỷ lệ nợ xấu nội bảng đã vượt mức 3%. Trước bối cảnh đó, việc xử lý nợ xấu được tăng cường thông qua quy định tại Điều 198a Luật Các tổ chức tín dụng, cho phép TCTD và tổ chức xử lý nợ có quyền thu giữ tài sản bảo đảm. Để triển khai chi tiết và tránh áp dụng tùy tiện, Quốc hội đã giao Chính phủ ban hành Nghị định quy định cụ thể.

Điểm nổi bật nhất trong dự thảo Nghị định đang được Bộ Tư pháp thẩm định chính là trách nhiệm tài chính của TCTD khi thực hiện quyền thu giữ. Cụ thể, khi thu giữ các tài sản bảo đảm là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất, TCTD có trách nhiệm trích một khoản tiền để bên bảo đảm có khả năng và nguồn lực duy trì cuộc sống, đảm bảo các chi phí sinh hoạt tối thiểu của bên bảo đảm và gia đình.

Đối với trường hợp thu giữ chỗ ở duy nhất đã được xác nhận và chứng minh, bên nhận bảo đảm sẽ trích một khoản tiền bằng 12 tháng lương tính theo mức lương tối thiểu theo vùng nơi bên bảo đảm sinh sống. Căn cứ vào mức lương tối thiểu vùng hiện hành, hỗ trợ tối đa cho bên bảo đảm khi bị thu giữ chỗ ở duy nhất có thể lên tới 59,52 triệu đồng.

Trong trường hợp thu giữ công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất (và công cụ này không hình thành từ vốn vay), TCTD phải trích một khoản tiền bằng 6 tháng lương tính theo mức lương tối thiểu theo vùng. Khoản tiền hỗ trợ tối đa trong trường hợp này là 29,76 triệu đồng, với giá trị công cụ lao động tối đa được xác định là 120 triệu đồng. NHNN giải thích rằng việc loại trừ hỗ trợ đối với công cụ lao động hình thành từ vốn vay là nhằm tránh trường hợp TCTD phải hỗ trợ khách hàng khi thu giữ chính tài sản do mình cho vay.

Đề xuất này nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Nhiều ngân hàng lớn như HDBank, TPBank, SHB, Agribank, VIB đã kiến nghị được thu giữ tài sản bảo đảm là "chỗ ở duy nhất" mà không cần trích lại khoản tiền hỗ trợ. Các TCTD cho rằng việc thế chấp tài sản vay vốn là giao dịch dân sự tự nguyện, và quy định hỗ trợ sẽ tạo thêm gánh nặng tài chính, đồng thời gây khó khăn trong việc xác định "chỗ ở duy nhất" hay "công cụ lao động chủ yếu".

Tuy nhiên, NHNN khẳng định việc xây dựng Nghị định hướng tới "mục tiêu kép": vừa bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chủ nợ, vừa phải đảm bảo an sinh xã hội, giảm thiểu tối đa các tác động tiêu cực đến đời sống người dân. Quy định mới này được thiết lập nhằm cân bằng giữa quyền chủ nợ với quyền có nơi ở hợp pháp, quyền làm việc và quyền sở hữu các tư liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất của người dân.

Đáng chú ý, quan điểm trong dự thảo Nghị định lần này đã thay đổi hoàn toàn so với dự thảo lấy ý kiến trước đó, vốn quy định tài sản bảo đảm không được là nhà ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu. Dự kiến, nếu được thông qua, Nghị định này sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 15/10.