Cơ hội phát triển và vai trò của báo chí truyền thông trong kỷ nguyên Web3

Trong bối cảnh này, báo chí truyền thông được nhìn nhận như lực lượng tiên phong giúp hình thành thị trường lành mạnh và bảo vệ người dùng trước những rủi ro đang gia tăng. Ngày 16/6, Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA) phối hợp cùng Công ty 1Matrix tổ chức tập huấn chuyên đề “Khung pháp lý và nhận diện lừa đảo tài sản mã hóa” tại TP.HCM dành riêng cho hơn 40 phóng viên, nhà báo trong và ngoài nước.

Sự kiện nhằm phổ biến thông tin chính sách, nâng cao năng lực truyền thông trong lĩnh vực công nghệ số và khẳng định vai trò then chốt của báo chí trong việc cảnh báo sớm, định hướng dư luận và củng cố niềm tin thị trường.

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch VBA kiêm Chủ tịch HĐQT Công ty 1Matrix, nhấn mạnh báo chí truyền thông không chỉ đơn thuần đưa tin mà còn là cầu nối giữa cộng đồng, chuyên gia, cơ quan quản lý và nhà hoạch định chính sách trong bối cảnh tài sản mã hóa ngày càng có tác động sâu rộng tới kinh tế - tài chính.

Theo ông Trung, việc đồng hành, cung cấp thông tin kịp thời và chuẩn xác từ các tổ chức công nghệ là điều kiện tiên quyết để báo chí phát huy hiệu quả trong nhiệm vụ giám sát, phản biện và phổ biến tri thức công nghệ.

Việc luật hóa tài sản mã hóa tại Việt Nam trong tháng 6/2025 được xem là bước ngoặt lớn. Chỉ trong vòng hai tuần, ba văn bản quan trọng đã được ban hành. Ngày 14/6, Quốc hội thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số – văn bản pháp lý đầu tiên chính thức định nghĩa tài sản mã hóa và thiết lập hành lang pháp lý cho lĩnh vực này.

Hai ngày trước đó, blockchain được xác định là công nghệ chiến lược theo Quyết định 1131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Trước đó, ngày 5/6, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng công bố hai bài toán lớn dành riêng cho blockchain trong 21 đề bài đổi mới sáng tạo quốc gia.

Cùng với hành lang pháp lý dần hoàn thiện, doanh nghiệp công nghệ trong nước như 1Matrix bắt đầu phát triển các sản phẩm chiến lược để định vị năng lực trên bản đồ công nghệ toàn cầu.

Ông Đỗ Văn Thuật, Giám đốc Giải pháp Blockchain tại 1Matrix, cho biết công ty đang xây dựng một mạng Blockchain “Make in Vietnam” dựa trên nhiều lớp chuỗi (layer), cầu nối và các cơ chế đồng thuận khác nhau để giải quyết các vấn đề về bảo mật, phi tập trung và khả năng mở rộng – những yếu tố vẫn còn là thách thức của nhiều mạng lưới blockchain hiện tại. Hệ thống này hướng tới việc tạo ra một hạ tầng blockchain riêng của Việt Nam, tương tự như mạng BSN của Trung Quốc hay EBSI của châu Âu.

Dù tiềm năng phát triển là rất lớn, đi kèm với đó là những rủi ro ngày càng gia tăng về lừa đảo, chiếm đoạt tài sản qua các nền tảng blockchain, token hoặc dự án giả mạo. Theo Trung tâm Khiếu nại Tội phạm Internet (IC3 – FBI), trong năm 2024, thế giới ghi nhận hơn 150.000 vụ việc lừa đảo tài sản mã hóa với thiệt hại hơn 9,3 tỷ USD, tăng gần 70% so với năm trước. Việt Nam nằm trong nhóm 6 quốc gia có tỷ lệ giao dịch gian lận cao nhất toàn cầu.

Buổi tập huấn có sự tham gia của các phóng viên, nhà báo tại TP.HCM

Ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm chương trình ChainTracer của VBA, cho biết nhiều dự án lừa đảo được tổ chức chuyên nghiệp, có đội ngũ giả danh, website và tài liệu được làm rất tinh vi khiến người dùng khó phân biệt thật – giả.

Ngay cả các công cụ hỗ trợ kiểm tra như TokenSniffer hay Revoke.cash cũng không dễ sử dụng với đại đa số người dân. Điều này khiến báo chí truyền thông trở thành tuyến phòng thủ quan trọng nhất, vừa giúp phát hiện sớm, vừa lan tỏa thông tin cảnh báo kịp thời.

Ông Dinh cho rằng các vụ việc lừa đảo hiện nay thay đổi nhanh chóng về hình thức, đòi hỏi báo chí không chỉ cập nhật thường xuyên mà còn phải chủ động phối hợp với các tổ chức công nghệ để có nguồn thông tin đáng tin cậy. “Một bản tin đúng lúc có thể cứu hàng ngàn người khỏi nguy cơ mất trắng tài sản,” ông nhấn mạnh.

Trong bối cảnh thị trường tài sản số đang dần được định hình bằng luật pháp, vai trò phản biện chính sách, truyền tải thông tin khách quan và định hướng xã hội của báo chí càng trở nên quan trọng. Báo chí không chỉ là người đưa tin mà còn là lực lượng góp phần hoàn thiện thể chế, bảo vệ quyền lợi công dân và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp số.

Tập huấn chuyên đề “Khung pháp lý và nhận diện lừa đảo tài sản mã hóa” lần này được tổ chức nhân kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), đồng thời là bước khởi đầu cho chuỗi chương trình đào tạo thường xuyên của VBA và 1Matrix nhằm trang bị cho đội ngũ báo chí những kiến thức cập nhật nhất trong kỷ nguyên Web3.