Chủ tịch Quốc hội: Cần làm rõ thêm về thực trạng nợ xấu, kết quả xử lý nợ

Ngày 14/4, tại Nhà Quốc hội, cho ý kiến về báo cáo của Chính phủ tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14 ngày 21/6/2017 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết 42 đến ngày 31/12/2023.

Báo cáo tại phiên họp, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh, các bộ, ngành, UBND tỉnh, thành phố đã chủ động, tích cực triển khai đầy đủ, kịp thời các chương trình/kế hoạch hành động bám sát tinh thần của Nghị quyết số 42. Với sự nỗ lực, quyết tâm cao của ngành Ngân hàng, sự phối hợp của các bộ, ngành, địa phương, sau gần 05 năm thực hiện, Nghị quyết số 42 đã được triển khai nghiêm túc, đúng mục tiêu, định hướng và đạt được kết quả quan trọng.

Theo đó, nợ xấu của hệ thống các tổ chức tín dụng đã được xử lý, kiểm soát và tỷ lệ nợ xấu nội bảng được duy trì ở mức dưới 2%. Tổng nợ xấu chưa xử lý xác định theo Nghị quyết số 42 của toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đến 31/12/2021 giảm 17,21% so với thời điểm Nghị quyết số 42 có hiệu lực (15/8/2017). Tổng số nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42 được xử lý từ 15/8/2017 đến 31/12/2021 đạt trung bình khoảng 5,67 nghìn tỷ đồng/tháng, cao hơn khoảng 2,15 nghìn tỷ đồng/tháng so với kết quả xử lý nợ xấu trung bình tại thời điểm trước khi Nghị quyết số 42 có hiệu lực.

Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, mặc dù xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42 đã đạt được kết quả tích cực nhưng thực tế vẫn còn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc khi xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42 cần tiếp tục có sự phối hợp của các bộ, ngành liên quan để xử lý.

Trong đó, có khó khăn, vướng mắc từ công tác thực thi, phối hợp triển khai, hướng dẫn từ các bộ, ngành và địa phương: Về việc mua, bán nợ xấu của tổ chức mua, bán nợ xấu (Điều 6 Nghị quyết số 42); Về quyền thu giữ TSBĐ (Điều 7 Nghị quyết số 42); Về áp dụng thủ tục rút gọn (Điều 8 Nghị quyết số 42); Về thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý TSBĐ (Điều 12 Nghị quyết số 42); Về việc hoàn trả tài sản bảo đảm là vật chứng trong vụ án hình sự (Điều 14 Nghị quyết số 42). Bên cạnh đó, còn có khó khăn, vướng mắc từ chính quy định tại Nghị quyết số 42 liên quan đến thỏa thuận về thu giữ trong hợp đồng bảo đảm; phạm vi áp dụng thủ tục rút gọn.

Từ việc phân tích bối cảnh nợ xấu của hệ thống các tổ chức tín dụng trong thời gian tới, Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam nêu rõ, Chính phủ kiến nghị, đề xuất Quốc hội ban hành Luật xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng trên cơ sở kế thừa, bổ sung và hoàn thiện các quy định của Nghị quyết số 42 nhằm tạo hành lang pháp lý ổn định, bền vững cho việc xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng.

Đồng thời, đề xuất kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42 và thủ tục kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42. “Việc ban hành Nghị quyết kéo dài thời hạn áp dụng của Nghị quyết số 42 là vấn đề cấp bách về kinh tế để tiếp tục đẩy nhanh việc xử lý nợ xấu, khơi thông nguồn vốn, tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp và người dân trong điều kiện tác động chưa thể lường hết được của đại dịch Covid 19, …”, Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam nhấn mạnh.

Trường hợp được phê duyệt việc kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42, để đảm bảo đúng trình tự, thủ tục và thời hạn theo quy định, Chính phủ kiến nghị, đề xuất Quốc hội cho phép áp dụng trình tự thủ tục rút gọn và thông qua Nghị quyết kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42 tại 1 kỳ họp vào tháng 5 năm 2022.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế cũng thống nhất với Báo cáo của Chính phủ về đánh giá kết quả xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42. Trong thời gian áp dụng Nghị quyết, nợ xấu được xử lý của hệ thống các tổ chức tín dụng có nhiều tiến triển, nhất là nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42. Các cơ chế tại Nghị quyết cũng đã tạo động lực khuyến khích các tổ chức tín dụng bán nợ xấu theo giá thị trường, các tổ chức mua bán, xử lý nợ xấu hoạt động sôi động hơn, hoạt động của VAMC đạt kết quả cao hơn so với giai đoạn trước, từ đó bước đầu tạo lập, phát triển thị trường mua bán nợ. Quan trọng hơn, cùng với ngành ngân hàng, các Bộ, ngành, cơ quan liên quan đã vào cuộc để thúc đẩy mạnh mẽ hơn công tác xử lý nợ xấu, tạo sự thay đổi đáng kể về nhận thức từ khi Nghị quyết có hiệu lực.

Tuy nhiên, để bảo đảm đánh giá khách quan, toàn diện, đầy đủ các kết quả đã đạt được cũng như tác động, ảnh hưởng của những quy định thí điểm trong Nghị quyết số 42, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị cần phân tích, làm rõ thêm về thực trạng nợ xấu và kết quả xử lý nợ xấu tương ứng; đánh giá kỹ hơn về hiệu quả của các biện pháp khác quy định tại Nghị quyết (như xử lý tài sản bảo đảm, sử dụng dự phòng rủi ro, bán nợ cho VAMC, DATC và các tổ chức, cá nhân khác...); đánh giá thực trạng hoạt động của thị trường mua bán nợ xấu; phân tích ảnh hưởng của việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ xấu thực hiện quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu theo quy định tại Nghị quyết số 42 đối với công tác giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; đồng thời, đánh giá thêm về công tác phối hợp giữa các Bộ, ngành, địa phương có liên quan trong triển khai thực hiện Nghị quyết số 42.

Ngoài ra, đề nghị bổ sung đánh giá tác động của việc thực hiện Nghị quyết đối với sự phát triển của hệ thống các tổ chức tín dụng nói riêng và nền kinh tế nói chung.

Đối với dự thảo Nghị quyết về kéo dài thời hạn toàn bộ thời hạn áp dụng của Nghị quyết số 42, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Kinh tế thống nhất với sự cần thiết kéo dài thời hạn áp dụng của Nghị quyết. Hồ sơ dự thảo Nghị quyết đã cơ bản đầy đủ theo quy định tại khoản 1 Điều 37 và Điều 64 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Tuy nhiên, việc lấy ý kiến các cơ quan liên quan về dự thảo Nghị quyết chưa bao quát hết các chủ thể liên quan trong triển khai thực hiện Nghị quyết 42. Đồng thời, đề nghị Báo cáo đánh giá tác động của chính sách cần phân tích kỹ hơn, nhất là những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện Nghị quyết số 42 có ảnh hưởng tới việc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết.

Về trình tự, thủ tục, Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, việc Quốc hội xem xét và thông qua tại 01 kỳ họp (tháng 5/2022) theo trình tự, thủ tục rút gọn là phù hợp, bảo đảm sự kịp thời cũng như tạo cơ sở pháp lý liên tục cho công tác xử lý nợ xấu.

Về nội dung dự thảo Nghị quyết, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Kinh tế thống nhất kéo dài thời hạn áp dụng của Nghị quyết trong 2 năm. Tuy nhiên, để bảo đảm tính cấp thiết, khả thi, đề nghị chỉ cân nhắc xem xét sửa đổi, bổ sung đối với 02 nội dung gồm: bổ sung phạm vi áp dụng là các khoản nợ được hình thành sau ngày 15 tháng 8 năm 2017 và được xác định là nợ xấu trong thời gian Nghị quyết có hiệu lực, và bổ sung đối tượng áp dụng các cơ chế xử lý nợ xấu tại Nghị quyết là DATC (tương tự như VAMC).

Thảo luận tại phiên họp, đa số ý kiến thống nhất với sự cần thiết kéo dài thời hạn áp dụng của Nghị quyết số 42. “Để tránh tạo ra khoảng trống pháp lý khi Nghị quyết số 42 hết hiệu lực thi hành, việc kéo dài thời hạn áp dụng của Nghị quyết số 42 là cần thiết nhằm phát huy hiệu quả của các chính sách hiện hành, nâng cao hiệu quả xử lý nợ xấu, qua đó tăng nguồn lực và tiết giảm chi phí cho hệ thống tổ chức tín dụng, các bên liên quan và nền kinh tế;…”, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho biết.

Nhiều ý kiến cũng tán thành với đề nghị của Chính phủ về việc báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022 đối với Nghị quyết kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42 và áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn thông qua Nghị quyết tại 1 kỳ họp vào tháng 5 năm 2022 theo thẩm quyền quy định tại Điều 146 và Điều 147 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Cho ý kiến tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn chỉnh báo cáo tổng kết thực hiện Nghị quyết số 42 kèm theo Tờ trình, trong đó phải nêu rõ mục tiêu, yêu cầu của việc ban hành Nghị quyết kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42. Đồng thời, bổ sung đánh giá nợ xấu phát sinh sau ngày 15/8/2017 xử lý theo pháp luật về tín dụng có kết quả cụ thể ra sao, từ đó có sự so sánh, đối chiếu với việc thực hiện xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42.

Cho rằng chưa có tiền lệ về việc ban hành Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết thí điểm, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đồng tình với đề xuất của Chính phủ về việc kéo dài thời hạn thực hiện đối với toàn bộ quy định của Nghị quyết số 42. Tuy nhiên, không đồng tình đề xuất dự kiến thời gian kéo dài hiệu lực của Nghị quyết là 02 năm, Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, thời gian kéo dài thực hiện Nghị quyết số 42 chỉ đến ngày 31/12/2023.

Ngoài ra, Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, Chính phủ cần có đề xuất, định hướng cụ thể đối với việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm. “Luật Xử lý nợ xấu hay Nghị quyết xử lý nợ xấu chỉ là lúc cấp bách, nhất thời trong lúc nền kinh tế khó khăn, nợ xấu quá mức mới phải có chính sách đặc biệt. Thực sự có cần Luật về xử lý nợ xấu với tài sản bảo đảm không, hay nghiên cứu sửa đổi Luật Tổ chức tín dụng là vấn đề cần phải tính toán, cân nhắc và đánh giá thật kỹ lưỡng...”, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá nỗ lực của Chính phủ, trực tiếp là Ngân hàng Nhà nước và sự chủ động của Ủy ban Kinh tế, các cơ quan Quốc hội trong việc chuẩn bị hồ sơ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội liên quan đến thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14 ngày 21/6/2017 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng.

Để hoàn thiện báo cáo trình Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần phân tích, làm rõ thêm về thực trạng nợ xấu, kết quả xử lý nợ, đánh giá kỹ hơn hiệu quả của các biện pháp xử lý nợ xấu,.. tránh tình trạng dàn trải, thiếu trọng tâm. Đồng thời, phải có so sánh với các mục tiêu và kết quả tổng thể so với quy định tại Nghị quyết 42, đánh giá thực trạng hoạt động của thị trường mua bán nợ xấu, ảnh hưởng của việc thực hiện quyền thu giữ tài sản đảm bảo của các khoản nợ xấu đến tình hình an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, khi kéo dài thời hạn áp dụng của Nghị quyết 42 cần chú ý đến các mục tiêu, giải pháp, hoàn thiện các hướng dẫn về thực hiện nghị quyết để đảm bảo đầy đủ, thống nhất. Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị, cả trung ương và địa phương, gắn trách nhiệm của Chính phủ, các cơ quan, tổ chức cụ thể trong việc thực hiện nghị quyết.

Đối với kiến nghị, đề xuất của Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội đề nghị kéo dài toàn văn nghị quyết, bổ sung thêm căn cứ kéo dài. Thời hạn kéo dài chỉ tối đa đến 31/12/2023, khớp với Nghị quyết 43 của Quốc hội về gói hỗ trợ kích thích kinh tế.

Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu Ngân hàng nhà nước đánh giá thêm về vấn đề sở hữu chéo, bổ sung đánh giá nợ xấu phát sinh mới từ ngày Nghị quyết 42 có hiệu lực, đánh giá cụ thể nợ xấu phát sinh do ảnh hưởng của dịch Covid-19, cho vay các dự án BOT, bất động sản,…

Tại phiên họp, sau khi thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết về việc bổ sung nghị quyết kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42 ngày 21/6/2017 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng vào chương trình xây dựng pháp luật năm 2022 với 100% các thành viên Thường vụ có mặt biểu tán thành và giao Ủy ban Pháp luật của Quốc hội chuẩn bị Dự thảo nghị quyết.

Kết luận nội dung làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Thường vụ Quốc hội thống nhất đánh giá việc ban hành Nghị quyết 42 là một quyết sách đúng đắn, kịp thời của Quốc hội, đồng thời đánh giá cao sự cố gắng, nỗ lực của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, các bộ, ngành, cơ quan trung ương, các địa phương và các tổ chức tín dụng trong 5 năm qua đã triển khai thực hiện Nghị quyết.

“Quyết sách kịp thời, đúng đắn của Quốc hội, nỗ lực triển khai trong thực tế của Chính phủ và các cơ quan, đơn vị đã góp phần kiểm soát nợ xấu, đảm bảo an toàn hệ thống của tổ chức tín dụng. Đến cuối năm 2021, nợ xấu nội bảng được duy trì dưới mức 2%, nhiều ngân hàng đã có tỷ lệ nợ xấu giảm đáng kể.”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của cơ quan thẩm tra, ý kiến tham gia của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để tiếp tục hoàn thiện báo cáo tổng kết thực hiện Nghị quyết số 42 và dự thảo Nghị quyết kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết 42 . Theo đó:

Đối với việc tổng kết thực hiện Nghị quyết 42, cần phân tích, làm rõ về thực trạng nợ xấu, kết quả xử lý nợ, đánh giá kỹ hơn hiệu quả của các biện pháp xử lý nợ xấu và lưu ý các chỉ tiêu cơ bản, quan trọng. Đồng thời, so sánh với các mục tiêu và kết quả tổng thể so với quy định tại Nghị quyết 42, thực trạng hoạt động của thị trường mua bán nợ xấu, ảnh hưởng của việc thực hiện quyền thu giữ tài sản đảm bảo của các khoản nợ xấu đến an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Ngoài ra, cần bổ sung thêm đánh giá tác động của việc thực hiện Nghị quyết đối với sự phát triển hệ thống của các tổ chức tín dụng và nền kinh tế nói chung. Đánh giá kỹ hơn về các khó khăn, vướng mắc, đặc biệt nguyên nhân chủ quan, khách quan, bài học kinh nghiệm và đề xuất giải pháp khắc phục.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, khi kéo dài thời hạn áp dụng của Nghị quyết 42 cần chú ý các mục tiêu, giải pháp, hoàn thiện các hướng dẫn về thực hiện nghị quyết để đảm bảo đầy đủ, thống nhất, hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu về tranh chấp, xử lý tranh chấp tài sản trong các vụ án. Tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị, cả trung ương và địa phương, gắn trách nhiệm của Chính phủ, các cơ quan, tổ chức cụ thể trong việc thực hiện nghị quyết.

Bổ sung vào báo cáo tổng kết tiến độ, thời gian xây dựng, khuôn khổ pháp lý về xử lý nợ xấu và tài sản đảm bảo trình Quốc hội xem xét ban hành thay thế Nghị quyết 42. Phân công nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan nghiên cứu, đề xuất nội dung dự kiến luật hóa cùng với việc rà soát, hoàn thiện Luật Các tổ chức tín dụng và các luật khác có liên quan đến xử lý nợ xấu và tài sản đảm bảo, Bộ luật Dân sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Quản lý thuế, Luật Thi hành án dân sự, Luật Xử lý vi phạm hành chính,... trình Quốc hội chậm nhất là Kỳ họp đầu năm 2023.

Về Nghị quyết kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết 42, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Ủy banThường vụ Quốc hội thống nhất bổ sung chương trình xây dựng luật, pháp lệnh vào năm 2022, nghị quyết của Quốc hội về kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ Nghị quyết 42. Thống nhất áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn thông qua nghị quyết tại một kỳ họp trình Quốc hội xem xét, quyết định tại kỳ họp tháng 5/2002.

Về hình thức, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất không ban hành nghị quyết riêng mà đưa vào nghị quyết chung của kỳ họp. Đồng thời, kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết 42, thời hạn kéo dài đến ngày 31/12/2023, không mở rộng hoặc thu hẹp phạm vi, đối tượng áp dụng so với Nghị quyết 42.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ tiếp thu các ý kiến nhằm chỉnh lý, hoàn thiện báo cáo tổng kết thực hiện Nghị quyết số 42 của Quốc hội và hồ sơ đề xuất kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết 42 gửi Quốc hội và cơ quan thẩm tra. Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Ủy ban Kinh tế thẩm tra chính thức trình Quốc hội xem xét, quyết định tại kỳ họp tháng 5/2022; Giao Kiểm toán nhà nước chuẩn bị báo cáo về nội dung thực hiện Nghị quyết 42 theo kế hoạch chương trình kiểm toán năm 2022.