Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc đôn đốc đẩy mạnh phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công và thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, nhiều bộ, ngành và tỉnh thành đều cho rằng khó khăn vướng mắc nhất là công tác giải phóng mặt bằng (GPMB).
Theo Chủ tịch UBND TP. HCM Phan Văn Mãi, năm 2022, TP. HCM được giao vốn 54.000 tỷ đồng nhưng khả năng cân đối của TP là 37.000 tỷ đồng. Tính trên số 37.000 tỷ đồng, đến ngày 31/1/2023, địa phương này giải ngân được 71,3% tương đương 26.636 tỷ đồng.
Chủ tịch TP. HCM cho rằng, có nhiều nguyên nhân dẫn đến vướng mắc, trong đó có công tác GPMB, nhiều dự án kéo dài nên giá đất tăng, dẫn đến GPMB chậm, vừa không GPMB được vừa ảnh hưởng đến tiến độ xây lắp. TP. HCM xác định trách nhiệm của chủ đầu tư, của Sở KHĐT, củng cố lại các tổ công tác, trong đó có tổ GPMB, tổ các dự án vốn lớn; tổ ODA;
Báo cáo về tình hình giải ngân vốn đầu tư công, lãnh đạo Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, đơn vị này giải ngân chỉ được 38,48% do vướng mắc GPMB. Trong đó còn có 789,8 tỷ đồng chưa được giải ngân.
Hiện nay công tác GPMB đang kéo dài, có nhiều vướng mắc từ việc xác định nguồn gốc đất đai đến kiểm đếm đền bù áp giá dự án tái định cư, việc bốc thăm tái định cư cho các gia đình rất kém. Trong tỉ lệ giải phóng mặt bằng hiện còn 200 hộ đang sinh sống trong dự án chưa được giải phóng do công tác xét tái định cư vướng mắc, thiếu nhiều thông tin để xét tái định cư, công tác kiểm đếm đền bù cũng đang tiến hành chậm.
“UBND huyện Thạch Thất cũng đã vào cuộc rất quyết liệt nhưng vẫn rất chậm, liên quan đến các dự án hạ tầng cũng đang chậm không đáp ứng được”, lãnh đạo ĐHQG nói.
Lãnh đạo tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cho biết một số khó khăn trong công tác giải ngân vốn đầu tư công, theo đó công tác lớn nhất là bồi thường GPMB, đây cũng là điểm nghẽn lớn. Về công tác này, theo quy trình, thủ tục để GPMB tốt phải thực hiện một loạt từ thống kê, kiểm kê đất đai, tính pháp lý, lên phương án bồi thường giá đất… Tất cả các nội dung trên đều liên quan từ cơ sở…
Tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã chỉ đạo từ khi bắt đầu công tác kiểm kê ở cấp xã phường, tỉnh giao cho các phòng ban, Thành phố cùng ngồi để tháo gỡ, thống nhất định hướng làm như thế nào cho hợp lý, đúng quy định, không để mất thời gian. Đây là khâu nếu không làm kỹ từ cơ sở sẽ vướng.
Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nêu quan điểm: “Những vướng mắc hiện tại là do "chúng ta là tự mình gây ra thôi, tự mình đem đá buộc chân mình thôi", còn thực ra mà nói thì những cái này thuộc thẩm quyền và những vấn đề chúng ta giải quyết”.
Bộ trưởng Tài chính lấy ví dụ trong chuẩn bị đầu tư, quy định hiện hành là: "Khi có tiền thì mới được lập dự án đầu tư, thế thì khi chúng ta bố trí được tiền mới lập dự án đầu tư thì 2 năm sau mới giải ngân được”.
Để gỡ nút thắt này, Bộ Tài chính đã kiến nghị dùng chi thường xuyên có tính chất đầu tư để lập dự án đầu tư khi cần thiết. Và khi được bố trí vốn đầu tư, chúng ta triển khai công tác thực hiện đầu tư sẽ không có vướng mắc gì cả. Thế nhưng bây giờ chúng ta bố trí vốn xong mới lập dự án đầu tư thì vướng hết.
Về vấn đề đền bù GPMB, Bộ trưởng cho rằng: Theo quy định, cấp tỉnh phê duyệt đơn giá,sau đó về các huyện thành lập các Hội đồng đền bù và phê duyệt các phương án đền bù. "Việc này tôi thấy không có vấn đề gì khó khăn hết", Bộ trưởng nêu quan điểm.
Kết luận tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, công tác giải ngân vốn đầu tư công đã được triển khai đồng bộ và đạt được một số kết quả tích cực. Giải ngân năm 2022 (tính đến hết tháng 1/2023) là trên 541 nghìn tỷ đồng, đạt gần 93,5% kế hoạch, tăng khoảng 23,5% (khoảng 103 nghìn tỷ đồng) so với năm 2021. Trong đó, Thủ tướng biểu dương 8 bộ, cơ quan trung ương và 30 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt từ 100% trở lên kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
Thủ tướng cho rằng, chúng ta phải giữ vững bản lĩnh, linh hoạt để lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh khó khăn, thách thức, chịu sức ép đến cùng lúc từ cả bên trong và bên ngoài. Một trong những giải pháp là thúc đẩy đầu tư công, giải ngân đầu tư công vừa là nguồn lực, vừa là động lực phát triển, song đây vẫn là nhiệm vụ nặng nề, triển khai khó khăn, là vấn đề trăn trở kéo dài nhiều năm, nhiều nhiệm kỳ.
