TISSO 2 - Bài toán lớn đặt ra cho TISCO, VNSTEEL và cả CMSC

Dự án trọng điểm đắp chiếu 15 năm

Báo cáo tài chính hợp nhất Quý III/2023 của Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (TISCO) cho thấy chi phí xây dựng cơ bản dở dang của doanh nghiệp này tại dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Nhà máy Gang thép Thái Nguyên - TISCO 2 ở mức 6.530 tỷ đồng.

Cụ thể, chi phí xây dựng cơ bản dở dang tại dự án TISCO 2 chiếm 6.530 tỷ đồng trên tổng tài sản ở mức hơn 10.690 tỷ đồng của doanh nghiệp. Đây là dự án từng mang rất nhiều kỳ vọng nhưng đã nằm đắp chiếu hơn 15 năm qua.

Theo đó, dự án TISCO 2 với gói thầu chính là dây chuyền công nghệ luyện kim giá trị hơn 160 triệu USD, do Tập đoàn Xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC) là Tổng thầu EPC (hợp đồng nhà thầu trọn gói).

Dự án có tổng vốn đầu tư ban đầu 3.843 tỷ đồng, sau đó được điều chỉnh lên hơn 8.100 tỷ đồng. Dự án được khởi công từ năm 2007, hiện đã thanh toán hơn 95% số tiền cho các nhà thầu, mua sắm thiết bị, với tổng số tiền hơn 4.400 tỷ đồng. Thực tế, gói thầu đã tạm dừng thi công từ năm 2013 đến nay, các hạng mục đều chưa hoàn thành.

Theo TTXVN, năm 2021, Công ty cổ phần Gang Thép Thái Nguyên đề xuất xin thực hiện tiếp Dự án giai đoạn 2 mở rộng Nhà máy Gang Thép Thái Nguyên với cam kết sẽ đảm bảo dự án hoạt động có hiệu quả sau ít năm. Công ty cho rằng nếu những tồn tại vướng mắc của Dự án giai đoạn 2 không được xử lý kịp thời dứt điểm, tái khởi động, công ty sẽ rất khó duy trì được sản xuất, gần 4.000 lao động mất việc làm và thu nhập, ảnh hưởng đến đời sống gia đình người lao động ước tính trên 20.000 người; làm mất vốn của Nhà nước gần 1.200 tỷ đồng...

Tại Báo cáo tài chính hợp nhất Quý III/2023, TISCO thông tin dự án "Cải tạo và mở rộng sản xuất Công ty Gang thép Thái Nguyên - giai đoạn II" có dự toán điều chỉnh đã được phê duyệt tổng mức đầu tư mới của dự án là 8.104,91 tỷ đồng (theo hợp đồng đã ký kết với nhà thầu chính Công ty China Metallurgical Group Corporation (MCC) số 01#EPC/TISCO-MCC ngày 12/01/2007).

Theo TISCO, đến nay, dự án đã kéo dài hơn so với dự kiến ban đầu, Ban Lãnh đạo TISCO cùng Tổng Công ty thép Việt Nam - CTCP (VNSTEEL) vẫn đang tiếp tục đàm phán với các nhà thầu và phối hợp với các cơ quan Nhà nước có liên quan để tháo gỡ các khó khăn cho dự án.

Ngày 20/02/2019, Thanh tra Chính phủ thông báo "Kết luận thanh tra Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên". Các kiến nghị của Thanh tra Chính phủ vẫn đang trong quá trình thực hiện.

TISCO cho biết thêm, ngày 11/11/2021, Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội đã ban hành Bản án số 531/2021/HS-PT liên quan đến Dự án mở rộng Gang thép giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên. Theo bản án, hậu qủa thiệt hại của vụ án được xác định là số tiền lãi suất thực tế TISCO đã phải trả cho các ngân hàng kể từ khi dự án chậm tiến độ (từ ngày 31/05/2011) đến thời điểm khởi tố vụ án là hơn 830 tỷ đồng và các bị cáo được nêu trong bản án phải bồi thường cho TISCO số tiền nêu trên.

Đến ngày 30/9/2023, TISCO đã nhận được số tiền bồi thường hơn 78,8 tỷ đồng từ Cục thi hành án dân sự thành phố Hà Nội. Theo đó, đây là số tiền Cục thi hành án dân sự thành phố Hà Nội đã thu được từ các bị cáo.

Đến thời điểm 30/09/2023, tổng giá trị đầu tư của dự án đã thực hiện là 6.530 tỷ đồng, trong đó lãi vay vốn hoá là 3.317 tỷ đồng, chi phí phát sinh chủ yếu trong 9 tháng năm 2023 là chi phí lãi vay vốn hoá.

Bài toán lớn với TISCO, VNSTELL và cả CMSC

Với tình trạng hiện tại của dự án TISCO 2, việc "giải cứu" dự án được xem là bài toán khó cần sớm tìm lời giải của cả Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNSTEEL) cũng như của Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (CMSC).

Theo đó, về cơ cấu cổ đông lớn, hiện Tổng Công ty Thép Việt Nam - Công ty Cổ phần (đại diên cho CMSC) đang chiếm 65% vốn tại TISCO. Công ty Cổ phần Thương mại Thái Hưng chiếm 20% và Công ty TNHH TM và DL Trung Dũng chiếm 11,3%.

Về tiến độ xử lý những vướng mắc liên quan đến dự án TISCO 2, thông tin từ TTXVN cho biết, vào ngày 18/3/2023, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã có buổi gặp và làm việc với lãnh đạo Tập đoàn Khoa học công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC) tại Bắc Kinh (Trung Quốc) nhằm đàm phán một số nội dung liên quan đến Dự án mở rộng giai đoạn 2 Nhà máy Gang thép Thái Nguyên (Tisco2) mà hai bên đang quan tâm, đồng thời làm rõ quan điểm của các bên đối với những vấn đề đưa ra, trên cơ sở hướng đến mục tiêu sớm đưa Dự án Tisco2 hoạt động trở lại.

Ngày 31/7, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Đoàn công tác của Chính phủ đã có buổi làm việc với Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên về tình hình sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là việc triển khai Dự án mở rộng giai đoạn 2 Nhà máy Gang thép Thái Nguyên (Tisco 2).

Theo TTXVN, tại cuộc làm việc nói trên, Thủ tướng Chính phủ đã đề nghị các bộ, ngành cùng với Nhà máy phải xử lý những tồn đọng, vướng mắc tại dự án mở rộng giai đoạn 2 với tinh thần quyết liệt, quyết tâm cao nhất; đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc lên trên hết, trước hết.

Thủ tướng yêu cầu phải bám sát chỉ đạo của Bộ Chính trị tại các văn bản số 43 và 2194 liên quan dự án này; dựa vào kết luận thanh tra, xử lý của các bộ, ngành và kinh nghiệm đã xử lý một số dự án tồn đọng vừa qua để thực hiện.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị chủ đầu tư, dưới sự chỉ đạo của CMSC cập nhật lại số liệu; đề xuất hướng xử lý những tồn đọng, vướng mắc. “Phải xác định rõ, có tiếp tục dự án làm hay không, vì sao, làm như thế nào, ai làm, khi nào thì xong, nguồn lực, cơ chế gì để làm, ai là người quyết định...?” Thủ tướng yêu cầu.

Dù được Chính phủ, các Bộ ngành cũng như CMSC quan tâm tháo gỡ những vướng mắc liên quan nhưng tình hình tài chính của dự án TISCO 2 vẫn khá nhức nhối.

Cụ thể, theo Báo cáo tài chính hợp nhất quý III do doanh nghiệp công bố, cập nhật đến 30/9/2023, chi phí lãi vay của dự án TISCO 2, theo văn bản số 872/GTTN-TCKT ngày 29/10/2020 của TISCO, tổng chi phí lãi vay của dự án cho giai đoạn từ tháng 06/2011 đến tháng 03/2019 là 1.804 tỷ đồng, trong đó, tổng tiền lãi đã trả là 830,2 tỷ đồng. Chi phí lãi vay cho giai đoạn từ 01/04/2019 đến thời điểm 30/09/2023 là 1.448,3 tỷ đồng.

Về tiến độ thực hiện các nội dung liên quan đến dự án TISCO 2 theo Kết luận số 167/KL-TTCP của Thanh tra Chính phủ, TISCO cho biết tại thời điểm lập Báo cáo tài chính chính hợp nhất quý III/2023 (ký ban hành ngày 13/10/2023) doanh nghiệp vẫn đang trong quá trình thực hiện Kết luận của TTCP.

Với tình hình hiện tại của dự án TISCO 2 cũng như sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, công tác “giải cứu” dự án TISCO 2 có thể được xem là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu của TISCO, VNSTEEL cũng như CMSC trong giai đoạn tới.