Thảm họa tiềm ẩn nào khiến láng giềng Việt Nam phải chi hơn 800 nghìn tỉ đồng để xây thủ đô mới?

Jakarta, thủ đô của Indonesia, đang chìm dần.

Là nơi có mức độ ô nhiễm cao, thành phố trên đảo Java này đang phải chật vật để tồn tại giữa những thách thức về môi trường, dân số và cơ sở hạ tầng. Đây cũng là khu vực dễ bị động đất.

Để giải quyết vấn đề, chính phủ Indonesia đang chuyển thủ đô của Indonesia đến đảo Borneo và đặt tên thủ đô mới là Nusantara. Kỹ sư Bambang Susantono - cựu quyền Bộ trưởng Giao thông vận tải Indonesia là người được bổ nhiệm làm người đứng đầu Cơ quan Thủ đô Nusantara vào tháng 3/2022. Theo ông, chi phí xây dựng thủ đô mới sẽ lên tới 34 tỉ USD (khoảng hơn 800 nghìn tỉ VNĐ) và 80% lượng tiền sẽ đến từ khu vực tư nhân.

Vì sao Indonesia dời thủ đô?

Jakarta là một trong những thành phố đông dân nhất thế giới. Khu vực đô thị khổng lồ của nó là nơi sinh sống của hơn 30 triệu cư dân.

Theo một nghiên cứu năm 2021 của Cơ quan Đánh giá và Ứng dụng Công nghệ Indonesia, siêu đô thị này chìm khoảng 6 cm mỗi năm do khai thác nước ngầm quá mức cho cư dân. Điều này làm cho Jakarta trở thành một trong những thành phố chìm nhanh nhất trên Trái đất.

Hiện tượng này càng trở nên trầm trọng hơn do nước biển Java dâng cao do biến đổi khí hậu.

Cơ quan Nghiên cứu và Đổi mới Quốc gia cho biết 1/4 diện tích của thủ đô sẽ bị nhấn chìm hoàn toàn vào năm 2050 nếu các biện pháp khẩn cấp không được thực hiện.

Các nhà nghiên cứu cũng tin rằng nguồn cung cấp nước có thể cạn kiệt đối với nhiều người ở Jakarta và đảo Java hơn nếu Indonesia không giảm bớt áp lực đối với các nguồn tài nguyên.

"Jakarta và đảo Java đang tiến đến một cuộc khủng hoảng nước sạch. Chúng tôi dự đoán cuộc khủng hoảng có thể xảy ra vào năm 2050", nhà khoa học trái đất Andreas cho biết, đồng thời cho rằng tốc độ tăng trưởng công nghiệp và gia tăng dân số nhanh chóng là nguyên nhân.

Ông nói thêm: "Khi dân số bùng nổ, điều kiện vệ sinh sẽ trở nên tồi tệ hơn, các chất thải ô nhiễm sẽ làm bẩn các dòng sông và nguồn nước ngầm nông, khiến chúng không thể sử dụng được".

Ô nhiễm từ những con đường tắc nghẽn giao thông ở Jakarta và việc không có hệ thống thu gom rác - buộc nhiều người phải đốt rác - cũng đã khiến chất lượng không khí đi xuống.

Các con đường của thành phố bị tắc nghẽn đến mức ước tính gây thiệt hại cho nền kinh tế tới 4,4 tỷ USD mỗi năm.

Với hơn 17.000 hòn đảo, Indonesia là quốc đảo lớn nhất trên trái đất. Nhưng 56% dân số và phần lớn nền kinh tế của nó tập trung ở Jakarta. Khu vực đảo Java là nơi sinh sống của hơn một nửa trong số 270 triệu cư dân của đất nước này.

Một lý do khác cho việc di dời thủ đô do chính phủ công bố là nhằm giảm nhẹ thiên tai.

Theo Cơ quan Khí tượng, Khí hậu và Địa vật lý, Jakarta được bao quanh bởi các đường đứt gãy địa chất đang hoạt động, khiến vùng rất dễ bị động đất.

Thủ đô mới của Indonesia sẽ ở đâu?

Nằm ở phía đông Borneo, hòn đảo lớn thứ ba thế giới, Nusantara sẽ thay thế Jakarta trở thành trung tâm chính trị của Indonesia vào mùa hè năm 2024.

Các tòa nhà chính phủ và nhà ở cần được xây dựng lại từ đầu. Ước tính ban đầu là hơn 1,5 triệu công chức sẽ được chuyển đến thành phố, mặc dù các bộ và cơ quan chính phủ vẫn đang làm việc để thống nhất về con số này.

Theo đuổi mô hình thành phố "xanh"

Tổng thống Indonesia Joko Widodo đã đưa ra tầm nhìn về một thành phố 'xanh' có diện tích gấp 4 lần Jakarta, nơi cư dân sẽ đi lại bằng xe buýt điện.

Các quan chức cho biết đô thị mới sẽ là một "thành phố bền vững" đặt môi trường làm trung tâm của sự phát triển.

Các kế hoạch cho thủ đô mới - có diện tích gấp đôi thành phố New York và gấp 4 lần Jakarta - đầy tham vọng. Các quan chức khuyến khích việc tạo ra một thành phố xanh tương lai tập trung vào rừng, công viên và sản xuất lương thực sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo, quản lý chất thải 'thông minh' và các tòa nhà xanh.

Mô hình giả lập do chính phủ chia sẻ cho thấy một thành phố được bao quanh bởi rừng, với những người đi bộ trên vỉa hè rợp bóng cây. Các tòa nhà có mái nhà phủ đầy cây xanh được bao quanh bởi những con đường đi bộ, ao hồ, những con lạch sạch sẽ và khu rừng tươi tốt.

Chính phủ Indonesia cho biết đang đặt mục tiêu thành phố đạt được chuẩn trung hòa carbon vào năm 2045 và 65% trong số đó sẽ được tái trồng rừng.

Khi nào thủ đô mới của Indonesia khánh thành?

Basuki Hadimuljono, Bộ trưởng Bộ Công trình Công cộng và Nhà ở của Indonesia, cho biết vào tháng 2 rằng cơ sở hạ tầng của thành phố đã hoàn thành 14%.

Khoảng 7.000 công nhân xây dựng đang tiếp tục xây dựng và hoàn thành những giai đoạn đầu tiên của công trường. Ký túc xá công nhân, đường cơ bản và sân bay trực thăng đã được sử dụng. Việc xây dựng các tòa nhà quan trọng - chẳng hạn như dinh tổng thống - dự kiến sẽ hoàn thành vào mùa hè năm 2024.

Thành phố dự kiến sẽ được khánh thành vào ngày 17/8/2024, trùng với Ngày Độc lập của Indonesia.

Tuy nhiên, chính quyền thủ đô mới cho biết những giai đoạn cuối cùng của thành phố có thể sẽ không được hoàn thành cho đến năm 2045, đánh dấu kỷ niệm một trăm năm quốc khánh.