Thách thức từ chính sách thuế của Hoa Kỳ tác động tới GDP Việt Nam 2026

Đây là đánh giá của TS. Nguyễn Xuân Thành, Giảng viên Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright (Trường Đại học Fulbright Việt Nam) tại Diễn đàn MB Economic Insights 2025, do Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) tổ chức.

Chính sách tiền tệ và mục tiêu ổn định tỷ giá

Trong bối cảnh toàn cầu, một yếu tố thuận lợi là Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) giảm lãi suất. Tuy nhiên, đối với Việt Nam, việc điều hành chính sách tiền tệ trong năm 2026 sẽ có những thay đổi đáng kể.chin

TS. Thành nhận định, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ không hạ lãi suất điều hành dù Fed có giảm lãi suất. Thay vào đó, NHNN dự kiến tiếp tục duy trì mặt bằng lãi suất thấp hiện nay nhằm hỗ trợ tăng trưởng. Hướng điều hành năm 2026 sẽ ưu tiên hơn cho mục tiêu ổn định tỷ giá, mặc dù có ba yếu tố tạo áp lực tăng lãi suất thị trường, bao gồm kỳ vọng lạm phát tăng, VND mất giá, và tín dụng vẫn tăng mạnh hơn cung tiền.

Mặc dù có xu hướng chính sách hỗ trợ tăng trưởng, áp lực tỷ giá vẫn hiện hữu. Nếu tiếp tục chính sách nới lỏng tiền tệ, Việt Nam sẽ đối mặt với áp lực lạm phát và tỷ giá. Theo tính toán, VND sẽ chịu áp lực mất giá khoảng 4–4,5% trong cả năm 2026.

Về mặt tín dụng, mặc dù cần phải tăng cao để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP cho năm 2026, tốc độ tăng trưởng tín dụng sẽ phải thấp hơn so với mức dự kiến 19-20% của năm 2025 để đảm bảo không mất cân đối vĩ mô.

Sức ép thuế đối ứng

Diễn biến thương mại quốc tế trong giai đoạn này chịu tác động mạnh từ các biện pháp thuế quan của Hoa Kỳ. Thuế nhập khẩu của Hoa Kỳ áp lên Việt Nam ở mức +20% (trong khi các nước Đông Nam Á khác là +19%) được xem là yếu tố khó khăn có thể làm giảm tăng trưởng GDP.

Theo thỏa thuận khung, Hoa Kỳ áp thuế nhập khẩu hàng từ Việt Nam ở mức thuế MFN hiện hữu cộng thêm 20%. Mức thuế suất bình quân hiệu dụng của Hoa Kỳ áp lên hàng hóa Việt Nam đã tăng từ 3% trước đây lên 15% - tức là tăng 12 điểm phần trăm sau khi điều chỉnh thuế đối ứng.

Hơn nữa, những mặt hàng bị Hải quan Hoa Kỳ coi là "transshipment" (chuyển tải) sẽ phải chịu mức thuế lên tới +40% thay vì +20%. Nếu Hoa Kỳ định nghĩa lại quy tắc xuất xứ với mức định lượng cao về tỷ lệ nội địa hóa, điều này sẽ mang lại tác động tiêu cực cho Việt Nam.

Trong 10 tháng đầu năm, tổng kim ngạch xuất khẩu (XK) của Việt Nam đạt 391 tỷ USD (tăng 16,2%) và nhập khẩu (NK) đạt 371,4 tỷ USD (tăng 18,6%), với cán cân thương mại hàng hóa tiếp tục thặng dư. Xuất khẩu sang Hoa Kỳ tăng mạnh 27,7% trong 9 tháng đầu năm 2025.

Tuy nhiên, với việc duy trì mức thuế đối ứng 20%, TS. Thành đưa ra kịch bản xuất khẩu sang Hoa Kỳ giảm 8% trong năm 2026, kéo theo tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam chỉ tăng 5,3%.

Về tác động ngành hàng: Nội thất là ngành được dự báo chịu tác động tiêu cực lớn nhất.

Đa số hàng điện tử vẫn sẽ hưởng thuế 0%, do đó, các doanh nghiệp FDI xuất khẩu điện tử chưa bị tác động (nhưng vẫn chờ kết quả điều tra 232 của Hoa Kỳ).

Các ngành như thủy sản, dệt may, và giày dép chịu thuế đối ứng 20% nhưng vẫn giữ được lợi thế so với Ấn Độ (chịu thuế cao hơn) và không mất lợi thế so với các nước Đông Nam Á khác.