Trước hết, cần biết rằng khi doanh nghiệp niêm yết tiến hành các hoạt động như chia cổ tức bằng tiền, chia cổ tức bằng cổ phiếu, phát hành thêm cổ phiếu, hoặc tổ chức đại hội cổ đông, công ty sẽ chốt danh sách cổ đông đủ điều kiện tham gia. Để xác định danh sách này, thị trường chứng khoán quy định một mốc gọi là ngày đăng ký cuối cùng. Cổ đông sở hữu cổ phiếu tại ngày đăng ký cuối cùng thì sẽ được nhận quyền.
Tuy nhiên, do cơ chế thanh toán T+2 trên thị trường chứng khoán Việt Nam (tức là sau khi mua cổ phiếu, phải 2 ngày làm việc sau cổ phiếu mới về tài khoản), nên cần có một ngày xác định ngược lại. Đó chính là ngày giao dịch không hưởng quyền: Nếu nhà đầu tư mua cổ phiếu từ ngày này trở đi thì sẽ không được hưởng các quyền lợi liên quan. Ngược lại, nếu mua cổ phiếu trước ngày giao dịch không hưởng quyền, thì khi đến ngày chốt danh sách, nhà đầu tư đã chính thức là cổ đông và được nhận quyền.
Ví dụ: Công ty A công bố chốt danh sách cổ đông vào ngày 10/9 để trả cổ tức. Do T+2, nên ngày giao dịch không hưởng quyền sẽ là 9/9.
Nếu nhà đầu tư mua cổ phiếu trong những phiên như 6, 7, 8/9 thì sẽ được nhận cổ tức. Nhưng nếu mua cổ phiếu từ ngày 9/9 trở đi, sẽ không còn quyền lợi này nữa.
Một lưu ý quan trọng là vào ngày giao dịch không hưởng quyền, giá cổ phiếu thường được điều chỉnh giảm tương ứng với quyền lợi mà cổ đông được nhận (như cổ tức tiền mặt hay cổ phiếu thưởng). Đây là cơ chế kỹ thuật của thị trường để đảm bảo giá trị đầu tư không bị “phù phép” tăng thêm sau khi chia.
Tóm lại, ngày giao dịch không hưởng quyền là ngày mà nếu nhà đầu tư mua cổ phiếu, sẽ không còn quyền lợi liên quan đến đợt chia thưởng hay họp cổ đông sắp tới. Để tránh mua nhầm, nhà đầu tư nên luôn theo dõi thông báo từ Sở Giao dịch Chứng khoán và các công ty niêm yết, qua đó đưa ra quyết định phù hợp.