Miễn viện phí: Giải quyết gánh nặng y tế cho hàng triệu người

Định hướng miễn viện phí cho nhân dân, được Tổng Bí thư Tô Lâm gợi mở đầy tâm huyết vào giữa tháng 3, nay đã chính thức được cụ thể hóa thành Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị. Đây không chỉ là một chủ trương chính sách mà còn là một lộ trình vì dân đầy ý nghĩa, trực tiếp giải quyết gánh nặng y tế cho hàng triệu người, đặc biệt là những đối tượng yếu thế, đồng thời củng cố vững chắc niềm tin của nhân dân vào hệ thống an sinh xã hội và sự sẻ chia từ Nhà nước.

Định hướng quan trọng

Vào ngày 16/3/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đưa ra định hướng quan trọng về việc miễn viện phí cho nhân dân tại cuộc họp Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIV của Đảng. Chỉ 6 tháng sau đó, vào ngày 9/9/2025, ý tưởng này đã chính thức được ban hành dưới dạng Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị. Khoảng thời gian 6 tháng này được đánh giá là đủ chín muồi cho một lộ trình không hề dễ dàng.

Theo đó, Nghị quyết 72 đặt ra những mục tiêu rất rõ ràng và khả thi: Từ năm 2026: Người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất mỗi năm một lần. Đến năm 2030: Người dân sẽ được miễn viện phí ở mức cơ bản.

Đây là một lộ trình được xây dựng với những mốc thời gian cụ thể, đủ thời gian để thực hiện nhưng cũng đủ gần để người dân có thể nhìn thấy và đánh giá được. Điều này cho thấy một tầm nhìn có tính toán, dựa trên nguồn lực ngân sách, quỹ bảo hiểm y tế và cải cách bộ máy.

Giải quyết gánh nặng y tế

Viện phí hiện đang chiếm một tỉ trọng không nhỏ trong tổng chi y tế của người Việt. Dù tỉ trọng chi tiền túi hộ gia đình đã giảm từ khoảng 60-70% đầu những năm 2000 xuống còn khoảng 41-46% trong giai đoạn 2016-2022 (nguồn WHO/WB), nhưng đây vẫn thực sự là một gánh nặng lớn với nhiều người dân, đặc biệt là những hộ nghèo, người mắc bệnh nặng hoặc bệnh mãn tính.

Từ đó có thể thấy chủ trương miễn/giảm viện phí có ý nghĩa to lớn. Nó thực sự là một bước ngoặt lớn trong hệ thống an sinh xã hội của Việt Nam, nơi người dân được thụ hưởng thành quả phát triển từ phía Nhà nước.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long đã khẳng định tại hội nghị ngày 16/9/2025 rằng Chính phủ đã cân đối được ngân sách cho các chính sách lớn này.

Theo đó, mỗi năm sẽ sử dụng 4.335 tỷ đồng được dùng để nâng mức hỗ trợ (70% hoặc 100%) cho nhân viên y tế cơ sở, y tế dự phòng và các vùng khó khăn. Khoản chi này tạo nên "cái chân đế" vững chắc để chính sách miễn viện phí không chỉ dừng lại ở bệnh viện tuyến Trung ương, mà lan xuống tận tuyến xã, thôn bản. Trạm y tế xã - nơi tiếp cận đầu tiên và gần nhất với dân - sẽ là "cửa ngõ" đầu tiên của chính sách, đảm bảo miễn viện phí thực sự đến được với toàn dân.

Bên cạnh đó, mỗi năm sẽ sử dụng 30.000 tỷ đồng được chi cho việc khám sức khỏe định kỳ cho 100 triệu dân (sau khi trừ đi 4.800 tỷ đồng do người sử dụng lao động chi trả).

“Riêng chính sách miễn viện phí cơ bản theo bảo hiểm y tế có thể khiến ngân sách chi thêm 21.500 tỷ đồng mỗi năm, nhưng với quỹ bảo hiểm y tế hiện còn kết dư 49.000-50.000 tỷ đồng và lộ trình điều chỉnh phí, Nhà nước hoàn toàn đủ khả năng cân đối trong giai đoạn đầu và có giải pháp lâu dài”, Phó Thủ tướng Lê Thành Long nói.

Những con số ngân sách cụ thể này, cùng với tốc độ nhanh chóng từ ý tưởng đến nghị quyết (16/3 đến 9/9), đã khiến chính sách này "có da có thịt", tạo niềm tin vững chắc trong nhân dân. "Chuyện miễn viện phí không còn là lời nói, mà đã thành nghị quyết".

Ở góc độ giá trị kinh tế và ý nghĩa xã hội, Nghị quyết 72 không chỉ dừng ở việc miễn phí khám sức khỏe định kỳ hằng năm hay giảm viện phí cơ bản, nó còn tạo "hiệu ứng lan tỏa" tích cực.

Khi khám định kỳ được miễn phí, thói quen kiểm tra sức khỏe sẽ dần hình thành, giúp người dân phát hiện bệnh sớm, điều trị kịp thời, từ đó giảm đáng kể gánh nặng chi phí về sau. Chẳng hạn, một ca ung thư nếu phát hiện sớm có chi phí điều trị thấp hơn gấp 5-7 lần so với phát hiện muộn, và điều trị sớm cũng hiệu quả hơn. Khoản ngân sách 30.000 tỷ đồng/năm để khám sức khỏe định kỳ cho 100 triệu dân vì thế không phải là "chi phí", mà là một khoản "đầu tư" vào tương lai.

Dù việc miễn viện phí ở mức cơ bản là một chính sách không hề dễ dàng và cũng không hề rẻ, đòi hỏi sự thận trọng khi áp dụng. Tuy nhiên, với sự ủng hộ của người dân và quyết tâm cao độ từ Chính phủ, không gì khó đến mức không thể thực hiện. Trong phạm trù sức khỏe của nhân dân, không có sự phân biệt đắt hay rẻ. Bởi lẽ, Đảng và Nhà nước đã xác định, con người là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu, là động lực và nguồn lực phát triển.