Để đảm bảo quá trình chuyển đổi hoàn toàn từ xe xăng sang xe máy điện không gặp những đứt gãy giữa chừng, Trung Quốc nhận ra họ phải xây dựng mạng lưới trạm sạc đan xen ở muôn nơi, từ đường phố công cộng cho đến những tòa nhà văn phòng hay chung cư đông đúc, đảm bảo năng lượng xuyên suốt từ khi đi ra đường cho đến trở về nhà.
Thành công của Trung Quốc không phải là một sự phát triển ngẫu nhiên của thị trường, mà là kết quả của một chiến lược đa tầng có chủ đích.
Để giải quyết bài toán tiện lợi cho người dùng và loại bỏ nỗi lo hết pin, Trung Quốc đã áp dụng một chiến lược kép: Tối ưu hóa hệ thống sạc cắm điện công cộng truyền thống và tích cực quảng bá mô hình đổi pin.
Sạc điện ở khắp nơi
Mô hình sạc cắm điện công cộng vẫn là xương sống của hệ sinh thái sạc tại Trung Quốc.
Các trụ sạc được lắp đặt ở khắp mọi nơi, từ các bãi đỗ xe của trung tâm thương mại, tòa nhà văn phòng, đến các điểm dừng nghỉ trên đường cao tốc và thậm chí tại các địa điểm ăn uống, vui chơi ở ngoại thành. Điều này tạo ra một mạng lưới dày đặc, giúp người dùng luôn có thể tìm thấy một điểm sạc trong tầm với.
Tuy nhiên, mô hình kinh doanh của các trạm sạc công cộng phải đối mặt với nhiều thách thức. Dù sử dụng linh kiện trong nước, chi phí đầu tư ban đầu rất cao, với khoảng 120 triệu cho một trụ sạc. Lợi nhuận vận hành thường rất mỏng, đôi khi chỉ đủ hòa vốn sau khi trừ chi phí thuê mặt bằng và nhân công, và phụ thuộc rất nhiều vào tỷ lệ sử dụng. Trong khi đó, doanh thu từ phí sạc trực tiếp vốn thường bị chính phủ giới hạn ở mức giá phải chăng (khoảng 1-1.8 nhân dân tệ/kWh) để khuyến khích người dân sử dụng xe điện.
Để đảm bảo tính bền vững cho các nhà đầu tư, chính phủ đã đưa ra các chính sách hỗ trợ như cung cấp hợp đồng thuê đất dài hạn, tối thiểu 10 năm, tạo điều kiện cho các mô hình kinh doanh ổn định và dài hạn.
Song song với trạm sạc ở khắp nơi, mô hình đổi pin đã nổi lên như một giải pháp thay thế mạnh mẽ, giải quyết trực tiếp những điểm yếu cố hữu của việc sạc cắm điện.
Thay vì phải chờ đợi từ 3-8 tiếng, người dùng có thể đổi một viên pin đã cạn lấy một viên pin đầy chỉ trong vài phút, thậm chí vài chục giây, loại bỏ hoàn toàn thời gian chờ và nỗi lo về phạm vi di chuyển.
Các công ty ở Trung Quốc thường cho phép khách hàng mua xe mà không cần mua pin. Vì pin chiếm tới gần một phần ba chi phí của một chiếc xe điện, việc tách riêng chi phí này giúp giảm đáng kể giá mua ban đầu, hạ thấp rào cản sở hữu xe.
Người dùng chỉ cần trả một khoản phí thuê bao hàng tháng và trả phí cho mỗi lần đổi pin. Mô hình này không chỉ giải quyết vấn đề chi phí mà còn loại bỏ nỗi lo về sự xuống cấp và tuổi thọ của pin cho người dùng.
Trong khi xe ô tô có thể đổi pin phức tạp hơn thì với xe máy điện, quá trình này rất dễ dàng. Người dùng chỉ cần đến các trạm lấy pin mới và thay pin cũ trong xe chỉ trong vòng 1-3 phút.
Sạc ở chung cư thì thế nào?
Mối quan tâm lớn nhất của việc phát triển mạng lưới trạm sạc là làm thế nào để cung cấp giải pháp sạc an toàn và hiệu quả cho hàng triệu xe máy điện trong các khu chung cư và nhà ở mật độ cao.
Đây là một thách thức phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp giữa quy định pháp lý chủ động, quy hoạch đô thị thực dụng và các tiêu chuẩn kỹ thuật an toàn mang tính cách mạng. Trung Quốc đã giải quyết vấn đề này thông qua một phương pháp tiếp cận đa tầng, được thiết kế để giảm thiểu rủi ro cháy nổ từ gốc.
Một trong những chiến lược cốt lõi và hiệu quả nhất của Trung Quốc là cách tiếp cận "xây dựng sẵn" (building in) khả năng sạc ngay từ giai đoạn thiết kế. Các thành phố lớn như Bắc Kinh đã ban hành các quy định bắt buộc, yêu cầu tất cả các dự án xây dựng nhà ở thương mại và công trình công cộng mới phải tích hợp hạ tầng sạc xe điện.
Các quy định này không chỉ mang tính khuyến khích mà còn đưa ra các chỉ tiêu ràng buộc cụ thể. Ví dụ, tại Bắc Kinh, các tòa nhà ở thương mại mới phải quy hoạch để 40% số chỗ đỗ xe có khả năng lắp đặt trạm sạc. Đối với nhà ở xã hội, tỷ lệ này là từ 18% đến 30%, tùy thuộc vào loại hình. Cách tiếp cận này đảm bảo rằng hạ tầng sạc phát triển đồng bộ với quá trình đô thị hóa, tránh được tình trạng các tòa nhà mới xây thiếu hụt điểm sạc.
Đáng chú ý, các quy định này còn thể hiện sự am hiểu sâu sắc về an toàn phòng cháy chữa cháy. Quy định của Bắc Kinh nêu rõ rằng các bãi đỗ xe có trạm sạc phải được bố trí trên mặt đất và không được đặt ở các tầng hầm quá sâu (từ tầng hầm thứ tư trở xuống).
Điều này nhằm giải quyết các thách thức về thông gió, thoát khói và khả năng tiếp cận của lực lượng cứu hỏa trong trường hợp xảy ra sự cố ở các không gian ngầm, khép kín.
Thách thức lớn hơn nằm ở việc trang bị hạ tầng sạc cho hàng triệu tòa nhà chung cư cũ và hiện hữu, nơi không gian và hệ thống điện không được thiết kế cho nhu cầu này. Để giải quyết vấn đề này, các chính quyền địa phương, như ở thành phố Nam Ninh, đã triển khai các chiến lược linh hoạt và thực dụng.
Thay vì cố gắng lắp đặt hệ thống sạc bên trong các tòa nhà cũ có nguy cơ cao, chính quyền tạo điều kiện để xây dựng các khu vực sạc công cộng có quản lý, được bố trí ngay bên ngoài các khu dân cư. Giải pháp này giúp di dời nguy cơ cháy nổ chính ra khỏi cấu trúc tòa nhà, đảm bảo an toàn cho cư dân trong khi vẫn cung cấp sự tiện lợi.
Chính quyền thành phố đóng vai trò trung gian, thúc đẩy sự hợp tác giữa các công ty cung cấp dịch vụ sạc tư nhân và ban quản lý các khu dân cư. Sự hợp tác này giúp giải quyết bài toán "ai đầu tư và ai quản lý", tạo ra các mô hình kinh doanh khả thi cho việc trang bị lại hạ tầng sạc, chia sẻ chi phí và lợi ích giữa các bên.
Các giải pháp quy hoạch đô thị sáng tạo cũng được áp dụng để tận dụng không gian hạn chế. Ví dụ, một chỗ đỗ xe ô tô có thể được chuyển đổi thành một khu vực đỗ và sạc cho gần 8 xe máy điện, giúp sử dụng hiệu quả không gian đô thị và giảm áp lực về chỗ đỗ xe.
Lớp bảo vệ cuối cùng liên quan đến các quy tắc và quy trình vận hành tại nơi sạc. Chính quyền đưa ra các khuyến cáo chung cho người dân, chẳng hạn như: không sạc xe ngay sau khi vừa sử dụng (để pin nguội trong khoảng 20 phút), đảm bảo sạc ở nơi khô ráo, thoáng mát, không sạc quá 8 giờ liên tục và tuyệt đối không sạc qua đêm khi không có người giám sát.
Một số ban quản lý chung cư còn áp dụng các quy tắc nghiêm ngặt hơn, ví dụ như quy định giờ sạc cụ thể và cho nhân viên bảo vệ đi ngắt các thiết bị sạc sau 23 giờ đêm để ngăn ngừa nguy cơ cháy nổ do sạc quá lâu.
.png "Hai mã Bluechips bất ngờ được tự doanh CTCK \"gom\" hàng trăm tỷ trong phiên 17/7")
