Kiểm soát lạm phát 2022 bằng cách nào trước những sức ép lớn?

Áp lực từ yếu tố "cầu kéo" và "chi phí đẩy"

Lí giải cho nhận định của mình, ông Nguyễn Tiến Thoả cho rằng,  sức ép lạm phát năm 2022 chịu áp lực tăng khá lớn của cả yếu tố “cầu kéo” và yếu tố “chi phí đẩy” do một số nguyên nhân chính.

Nguyên nhân đầu tiên đến từ tình hình kinh tế thế giới. Tuy vẫn chịu ảnh hưởng bất lợi của dịch Covid-19 nhưng thị trường đã có những tín hiệu phục hồi khá rõ. Do đó, nhu cầu tiêu thụ nguyên, nhiên, vật liệu, năng lượng… phục vụ sản xuất phát triển gia tăng, gây áp lực đẩy giá tăng.

Thực trạng trên sẽ tác động trực tiếp kéo giá trong nước tăng lên, tạo ra lạm phát “chi phí đẩy” đối với nền kinh tế nước ta khi mà tỷ lệ chi phí nhập khẩu nguyên, vật liệu, nhiên liệu chiếm tới 37% trong tổng chi phí nguyên, nhiên, vật liệu của nền kinh tế và độ mở cửa của nền kinh tế khá cao.

Nguyên nhân thứ hai là do nền kinh tế trong nước bắt đầu khởi sắc, kéo theo nhu cầu nguyên, nhiên, vật liệu, năng lượng cho sản xuất, nhu cầu đầu tư, nhu cầu tiêu dùng tăng gây áp lực tăng giá. Bên cạnh đó, việc thực hiện lộ trình giá thị trường đối với giá các hàng hóa dịch vụ do Nhà nước định giá sẽ được điều chỉnh theo hướng tăng sẽ có tác động cộng hưởng đẩy mặt bằng giá tăng lên.

Nguyên nhân thứ ba là việc thực hiện chính sách nới lỏng tài khóa tiền tệ theo hướng tăng cung tiền thông qua gói hỗ trợ phục hồi kinh tế với quy mô lớn nhất từ trước đến nay cũng có sức ép không nhỏ đến mặt bằng giá.

Nguyên nhân tiếp theo được ông Nguyễn Tiến Thoả chỉ ra là đến từ thiên nhiên. Thiên tai năm 2022 được dự báo có thể diễn ra khắc nghiệt hơn năm 2021, dịch bệnh còn có thể diễn biến phức tạp, tác động kéo dài tiềm ẩn những rủi ro không thể lường hết, gây bất ổn đến cung cầu, giá cả và ổn định kinh tế vĩ mô.

Giải tỏa "nỗi lo" CPI 2022 bằng cách nào?

Theo ông Nguyễn Tiến Thoả, để thực hiện được mục tiêu kiểm soát CPI năm 2022 dưới 4% thì ngoài những giải pháp điều tiết giá mang tính định hướng tổng thể thì điều quan trọng để thành công trong điều hành là phải theo dõi chặt chẽ diễn biến của kinh tế vĩ mô, của thị trường và dự báo sát thực từng tháng, từng quý để có những giải pháp điều hành cụ thể.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa cũng đặt ra một số vấn đề như việc thiếu xăng dầu cho sản xuất tiêu dùng thì biện pháp nhập khẩu ra sao, biện pháp sản xuất và lưu thông trong nước thế nào?. Việc điều hành tài khóa tiền tệ thì “bơm” tiền ra lúc nào, vào đâu… “hút” tiền về khi nào, bao nhiêu, bằng công cụ gì là phù hợp?

Theo ông Nguyễn Tiến Thoả, có 2 giải pháp trọng tâm cần phải luôn luôn đặc biệt quan tâm. Đầu tiên là phải bảo đảm cân đối cung – cầu hàng hóa, dịch vụ không để xảy ra đứt gãy nguồn cung trong mọi tình huống vì đây là nguyên tắc cơ bản của việc điều tiết giá trong nền kinh tế thị trường.

Giải pháp thứ hai là phối hợp điều hành nới lỏng chính sách tài khóa – tiền tệ để phục hồi nền kinh tế một cách phù hợp, tăng khả năng hấp thụ vốn vào sản xuất của nền kinh tế; kiểm soát chặt chẽ, có hiệu quả lượng cung tiền.

Việc thực hiện giải pháp “bơm” tiền ra thị trường, “hút” tiền từ lưu thông về một cách nhịp nhàng, hợp lý với diễn biến của thị trường và bảo đảm lượng cung tiền phù hợp với lượng tiền cần thiết trong lưu thông. Kiểm soát hợp lý dòng tiền chảy vào thị trường tài sản như chứng khoán, bất động sản… để tránh những rủi ro, những biến động về thị trường, những cơn sốt về giá lan tỏa sang thị trường hàng hóa dịch vụ…

Ông Nguyễn Tiến Thoả cũng lưu ý, trong bối cảnh hiện nay Nhà nước phải thận trọng xem xét và điều chỉnh giá các mặt hàng, dịch vụ Nhà nước đang quản lý giá như điện, nước, xăng dầu, giáo dục, y tế…

Để thực hiện được mục tiêu kép là thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, kiểm soát lạm phát cùng với những chính sách khác thì việc điều tiết giá phải tận dụng tối ưu các biện pháp theo quy định của Luật Giá để bình ổn mặt bằng giá nói chung.

“Đối với hàng hóa, dịch vụ Nhà nước còn định giá, đặc biệt những loại là đầu vào quan trọng của nền kinh tế như điện, nước, xăng dầu, dịch vụ công… cần được cơ bản giữ ổn định thông qua các biện pháp bình ổn giá. Bản thân các doanh nghiệp cung ứng phải tính toán lại các chi phí sản xuất, các yếu tố hình thành giá hợp lý, giảm giá thành. Bên cạnh đó, Nhà nước cần có chính sách tháo gỡ các khó khăn, các chính sách tài chính tiền tệ hợp lý để hỗ trợ cho các doanh nghiệp giảm giá thành, tiến hành sản xuất, kinh doanh, cung ứng hàng hóa một cách bình thường”, ông Nguyễn Tiến Thoả nhấn mạnh.

Ông phân tích thêm, trong trường hợp bắt buộc phải điều chỉnh giá tăng thì thực hiện các nguyên tắc như thời gian điều chỉnh cần lựa chọn vào thời điểm thích hợp, không điều chỉnh vào các dịp lễ tết, các thời điểm nhu cầu tăng cao, CPI tăng mạnh.

Mức độ điều chỉnh có kiềm chế. Phương pháp điều chỉnh là chủ động, linh hoạt phù hợp với sức chịu đựng của nền kinh tế và mục tiêu kiểm soát lạm phát; không điều chỉnh đồng loạt nhiều mặt hàng cùng lúc.

Điều chỉnh giá phải gắn với các giải pháp hạn chế tác động bất lợi mang tính dây chuyền đối với toàn bộ mặt bằng giá.