UnitedHealth Group (UHG), "đại gia" bất khả chiến bại trong ngành bảo hiểm và chăm sóc y tế Hoa Kỳ, đang trải qua một cơn cuồng phong chưa từng thấy trong lịch sử hơn ba thập niên tồn tại và phát triển.
Trong vòng chưa đầy một tháng, giá trị vốn hóa của công ty bốc hơi hơn 280 tỷ USD, tương đương mất hơn 50% giá trị, cổ phiếu lao dốc không phanh và ban lãnh đạo phải hứng chịu hàng loạt câu hỏi từ giới đầu tư, truyền thông, cơ quan quản lý và đến ngay cả người bệnh.
Tất cả chỉ vì một vụ ám sát thổi bùng ngọn lửa bất bình, gây mất niềm tin từ khách hàng.
Những cú sốc liên tiếp
Ngay từ cuối tháng 4/2025, thị trường đã bắt đầu "chao đảo" khi UHG công bố kết quả kinh doanh quý I/2025 không như kỳ vọng.
CEO Andrew Witty, người được đánh giá cao nhờ khả năng lèo lái công ty thăng hoa những năm trước, đã tự mình công bố doanh thu và lợi nhuận giảm mạnh so với dự báo.
Cổ phiếu UHG trong phiên giao dịch đầu tiên sụt giảm hơn 22% chỉ trong vài giờ, đánh dấu phiên "thảm hại" nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008.
Các chuyên gia phân tích lập tức bày tỏ sự bất ngờ bởi không một nhà đầu tư nào tin rằng công ty dẫn đầu thị trường bảo hiểm sức khỏe tại Mỹ lại có thể "mất phương hướng" đến vậy.
Chưa đầy một tháng sau đó, vào sáng 13/5, UHG khiến giới tài chính dậy sóng khi công bố Andrew Witty đã đệ đơn từ chức vì "lý do cá nhân" và Stephen Hemsley – cựu CEO huyền thoại, hiện là Chủ tịch Hội đồng Quản trị – sẽ quay trở lại đảm nhiệm vị trí người đứng đầu tập đoàn.
Tin khủng hoảng nhân sự lập tức đẩy cổ phiếu lao dốc thêm 10% trong phiên chiều, khối lượng bán tháo cổ phiếu kỷ lục khiến giá giảm sâu.
Chưa dừng lại ở đó, chỉ 24 giờ sau, tờ Wall Street Journal tiết lộ Bộ Tư pháp Hoa Kỳ (DOJ) đã mở cuộc điều tra về khả năng UHG thực hiện hành vi gian lận liên quan đến chương trình Medicare.
Mặc dù UHG lên tiếng khẳng định chưa nhận bất cứ thông báo chính thức nào từ phía chính quyền, nhưng dòng tiền vẫn tiếp tục tháo chạy, giá cổ phiếu giảm thêm 5% nữa.
Trong vòng 26 ngày, khối tài sản của UHG đã bốc hơi hơn 50%, tương đương 280 tỷ USD, một con số khiến bất cứ chuyên gia tài chính nào cũng phải "há hốc mồm" kinh ngạc.
Xin được nhắc rằng trước khi "cơn bão" ập đến, UHG đã liên tục thiết lập những dấu ấn ấn tượng với thị phần bảo hiểm (Medicare Advantage-MA) nắm giữ khoảng 30%, trở thành công ty bảo hiểm tư nhân hàng đầu thế giới về doanh thu và khách hàng.
Hệ thống cung cấp dịch vụ y tế của hãng như UnitedHealthcare Community & State, OptumCare, Powder River, sở hữu hàng nghìn phòng khám, bệnh viện vệ tinh và hàng chục ngàn bác sĩ, y tá trải dài khắp các bang của Mỹ.
Thế nhưng chính chiến lược sai lầm, lừa dối chính phủ và người dân của UHG đã phá hỏng tất cả.
Trong hệ thống bảo hiểm Medicare Advantage, các công ty tư nhân được cấp vốn từ chính phủ theo cơ chế trả tiền theo "mức độ bệnh tật" (risk-based payment). Nghĩa là mỗi năm, Medicare đánh giá tình trạng sức khỏe của từng người tham gia dựa trên hệ thống "coding" – mã hóa bệnh lý do hãng bảo hiểm báo cáo – rồi trả trước cho hãng một khoản tiền tương ứng.
Nếu bệnh nhân càng nặng, hãng ký hợp đồng càng nhận được nhiều tiền. Điều này tạo động lực cho hãng bảo hiểm phải thực hiện việc "mã hóa" tỉ mỉ, tối ưu hóa những chẩn đoán để được cấp vốn cao hơn so với thực tế.
Trong quý I/2025, UHG đã dự báo mức độ sử dụng dịch vụ y tế của người tham gia MA sẽ tương đương quý I/2024. Tuy nhiên, thực tế cho thấy chi phí khám chữa của nhóm này tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.
Khi khách hàng sử dụng nhiều dịch vụ y tế, công ty càng phải chi trả/phụ cấp trực tiếp cho bệnh viện, bác sĩ… nên lợi nhuận thu về sụt giảm nghiêm trọng.
Trong buổi thuyết trình kết quả kinh doanh, CEO Andrew Witty thừa nhận ông không thể giải thích lý do vì sao người thụ hưởng MA lại điều trị nhiều hơn đến vậy và khẳng định ban lãnh đạo sẽ "tập trung điều tra, dự báo chính xác hơn" trong các quý tới.
Nhiều chuyên gia lập tức đặt ra giả thuyết: liệu có phải chính sách mới V28 (thay đổi cách tính mã hóa bệnh lý), do Trung tâm Dịch vụ Medicare và Medicaid (CMS) ban hành từ đầu 2024, đã khiến UHG mất đi "đòn bẩy" thu nhập khổng lồ như trước?
Theo cơ chế V28, bộ tiêu chí đánh giá mã hóa bệnh lý được điều chỉnh nghiêm ngặt, nhằm thắt chặt những khoản chi trả quá mức mà các hãng bảo hiểm thường khai báo. UHG vốn là hãng đặt mục tiêu mã hóa rất cao, nên việc giảm tỷ lệ tăng điểm mã hóa (risk score) theo chuẩn V28 đã khiến khoản thu từ Medicare Advantage của hãng bị sụt mạnh, trong khi những đối thủ như Humana, Aetna ít phụ thuộc vào mã hóa mức cao vẫn giữ được cân bằng.
Mất niềm tin
Chẳng bao lâu sau khi Andrew Witty từ chức, tờ Wall Street Journal đăng tin Bộ Tư pháp đang điều tra UHG về khả năng gian lận liên quan đến mã hóa bệnh lý.
Mặc dù UHG phủ nhận đã nhận bất cứ thông báo chính thức nào, nhưng động thái này khiến nhà đầu tư nháo nhác bởi nếu UHG "nhúng chàm" thì liệu những hãng khác trong ngành có thực sự "trong sạch"?
Thực tế, UHG từng nghi vấn vì có mức tăng điểm mã hóa cao nhất trên thị trường bảo hiểm MA. Năm 2023, CMS tiết lộ chi phí thanh toán do việc mã hóa của tất cả các hãng bảo hiểm tăng vượt dự kiến gần 15 tỷ USD.
Trong khi Humana và Aetna báo cáo mức tăng tương đối rõ ràng thì UHG lại giữ ngôi đầu bảng về mức độ mã hóa (coding) khiến CMS nghi ngờ về việc khai báo "thổi phồng" phác đồ chẩn đoán. Mặc dù chưa có thông tin công khai UHG bị kiện cáo hình sự, nhưng nguy cơ án phạt, phạt tiền cùng thiệt hại uy tín là điều không thể xem nhẹ.
Bên cạnh đó, dư luận cũng chưa quên vụ việc hồi cuối năm 2024, khi Giám đốc điều hành Brian Thompson mảng bảo hiểm UnitedHealthcare (UHC) của UHG bị một kẻ lạ mặt sát hại.
Hung thủ tự xưng là "người bảo vệ bệnh nhân trước sự tàn nhẫn của các tổ chức bảo hiểm chạy theo lợi nhuận". Điều trớ trêu là sau khi nghi phạm bị bắt, rất nhiều người lại quay sang bảo vệ kẻ nổ súng.
Tờ Fortune cho hay cội nguồn của câu chuyện bắt đầu từ sự bất mãn của người dân Mỹ về ngành bảo hiểm trị giá 4,5 nghìn tỷ USD, khi các CEO được trả lương cao vì mặc kệ bệnh nhân đến chết, trì hoãn, từ chối các khoản chi trả để giữ lợi nhuận cho cổ đông.
Nhiều báo cáo nghiên cứu và nhà hoạt động đã thẳng thắn thừa nhận ngành bảo hiểm Mỹ là một hệ thống "thất bại" trong nhiều năm với chi phí khám chữa bệnh cao "cắt cổ", sự phức tạp đến mức "vô nhân đạo" của quy trình xét duyệt bảo hiểm khi để mặc bệnh nhân đến chết.
Thế nhưng trớ trêu thay, chính sự vô nhân đạo này mới làm nên lợi nhuận cho cổ đông và tiền thưởng cho các CEO, khiến ngày càng nhiều người gọi họ là những kẻ sát nhân vô hình, qua đó tạo thành thảm kịch của ngày 4/12.
Các công ty bảo hiểm sẽ kiếm được lợi nhuận nếu thành viên không bị bệnh hoặc từ chối trả tiền bảo hiểm và CEO Thompson đã chọn cách thứ 2.
Trước khi ông Thompson lên làm CEO, tỷ lệ từ chối của UHC là 8% nhưng vị lãnh đạo mới đã nâng con số này lên thành 33% năm 2024, gấp đôi so với mức trung bình 16% toàn ngành và trở thành công ty bảo hiểm có tỷ lệ từ chối cao nhất.
Nói cách khác, cứ 3 bệnh nhân thì 1 người không được UHC trả tiền bảo hiểm.
Theo Fortune, hệ thống bảo hiểm Mỹ hầu như không được nhắc đến trong các cuộc thảo luận công khai do những tổ chức vận động hành lang quá mạnh của ngành này. Ngay cả trong giới chính trị, việc cải tổ ngành bảo hiểm Mỹ cũng hiếm khi được nhắc đến.
Chỉ đến khi vụ việc CEO UnitedHealthcare bị bắn chết ngay trên phố thì mọi người mới chú ý đến câu chuyện.
Những lá thư và lời bộc bạch ghê rợn của hàng loạt bệnh nhân bị từ chối phẫu thuật ung thư, không mua được thuốc tiểu đường vì bảo hiểm không trả cùng hàng loạt câu chuyện đau lòng khác đã khiến nhiều người lên án lòng tham của UnitedHealthcare cùng ngành bảo hiểm Mỹ thay vì kẻ nổ súng.
Tờ Fortune cho hay các hãng bảo hiểm y tế Mỹ thường xuyên trì hoãn và từ chối chăm sóc, thông qua các quy trình như "Ủy quyền trước" (Prior Authorization), nghĩa là bệnh viện cần sự chấp thuận của hãng bảo hiểm trước khi cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế cho bệnh nhân.
Phía hãng bảo hiểm lập luận rằng ngành y tế Mỹ có quá nhiều các dịch vụ chăm sóc không cần thiết và quá đắt. Họ cho rằng các bệnh viện, bác sĩ hay nhà sản xuất thuốc đều có động cơ tối đa hóa lợi nhuận bằng cách lừa dối bệnh nhân.
Bởi vậy các tập đoàn bảo hiểm cho rằng những quy trình xét duyệt khắt khe của họ là công cụ cần thiết để bảo vệ bệnh nhân. Dẫu vậy, những con số khảo sát lại cho thấy điều ngược lại.
Mất tiền không được chữa bệnh
Theo một cuộc khảo sát năm 2023 của KFF, một tổ chức nghiên cứu chính sách y tế, cứ 10 người Mỹ thì có khoảng 6 người gặp vấn đề với bảo hiểm y tế.
Trong khi đó, ngành bảo hiểm hiện chiếm gần 17% GDP và trở thành một thế lực hùng mạnh tại Mỹ.
Nói một cách đơn giản hơn, trong khi tuổi thọ trung bình của người Mỹ không tăng thì các tập đoàn bảo hiểm lại phát triển không ngừng, tạo nên một sự phẫn nộ trong cộng đồng người dân.
Ngoài hoạt động kinh doanh bảo hiểm lớn, UnitedHealth Group còn sở hữu một công ty quản lý phúc lợi dược phẩm (PBM), các phòng khám phẫu thuật, hãng cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại nhà và một nhóm 1,3 triệu nhân viên y tế lớn nhất cả nước.
Với doanh thu 372 tỷ USD, UnitedHealth Group đã trở thành tập đoàn lớn thứ 4 của Mỹ và là hãng lớn thứ 8 trên toàn cầu.
Đặc biệt bộ phận UHC do CEO Thompson lãnh đạo chuyên kinh doanh bảo hiểm là nguồn thu lớn nhất của UnitedHealth Group. Với doanh thu 281 tỷ USD, UHC sẽ là công ty lớn thứ chín của Hoa Kỳ nếu là một công ty độc lập.
Ngay khi lên nhậm chức, CEO Thompson đã giúp lợi nhuận của UHC tăng từ 12 tỷ USD năm 2021 lên 16 tỷ USD năm 2023. Bản thân thu nhập của CEO này cũng lên đến 10,2 triệu USD/năm.
Với tập đoàn mẹ, khoảng 40% doanh thu của UnitedHealth Group đến từ Trung tâm Dịch vụ Medicare và Medicaid vào năm 2023, tăng từ 27% so với 15 năm trước.
Trong năm 2023, tập đoàn UnitedHealth Group đã kiếm về 22 tỷ USD lợi nhuận, đứng thứ 12 tại Mỹ. Biên lợi nhuận của cả tập đoàn này lẫn công ty con UHC đều là 6%, cao hơn rất nhiều so với những đối thủ cùng ngành.
Dù con số này chẳng là gì so với biên lợi nhuận 30-40% của các hãng công nghệ như Meta, Microsoft và Alphabet nhưng bù lại với hàng chục triệu thành viên, UnitedHealth Group vẫn lãi đến hàng tỷ USD.
Một cuộc khảo sát của Hiệp hội Y khoa Mỹ (AMA) cho thấy 24% bác sĩ báo cáo rằng quy trình phê duyệt bảo hiểm trước rồi mới chữa trị đã dẫn đến nhiều "biến cố bất lợi" cho bệnh nhân trong quá trình chăm sóc.
Cuộc khảo sát năm 2023 của KFF cho thấy 16% số bệnh nhân gặp vấn đề với đơn xin phê duyệt bảo hiểm trước khi khám bệnh.
Trong số đó có đến 34% không nhận được dịch vụ chăm sóc được khuyến nghị, 32% gặp phải sự chậm trễ đáng kể và 26% cho biết sức khỏe của họ suy giảm do hậu quả của sự chậm trễ.
Tương tự, một cuộc khảo sát của Quỹ Thịnh vượng chung năm 2023 cho thấy 17% bệnh nhân bị công ty bảo hiểm từ chối điều trị y tế theo khuyến nghị của bác sĩ. Khoảng 60% bị chậm quá trình chăm sóc vì bảo hiểm và khoảng 50% cho biết sức khỏe của họ bị ảnh hưởng do sự chậm trễ này.
Một báo cáo gần đây của Thượng viện thậm chí cáo buộc các công ty "sử dụng phê duyệt trước để bảo vệ hàng tỷ USD lợi nhuận trong khi buộc những bệnh nhân dễ bị tổn thương phải đưa ra những lựa chọn bất khả thi".
Xin được nhắc rằng Mỹ chi trả nhiều gấp đôi cho dịch vụ chăm sóc sức khỏe so với các quốc gia giàu có tương đương nhưng tuổi thọ trung bình lại thấp hơn gần 5 năm.
Nói một cách đơn giản, người dân không nhận được những gì xứng đáng với thứ họ đóng tiền.
*Nguồn: Fortune
