Vừa qua, 36 nhà đầu tư các dự án điện gió, mặt trời đã cùng ký văn bản kiến nghị Thủ tướng về những bất cập trong cơ chế giá phát điện.
Trong văn bản “kêu cứu”, các nhà đầu tư cho biết, trong những năm qua do ảnh hưởng của dịch Covid-19, có 84 dự án điện tái tạo với công suất khoảng 4.676,62 MW đã bị chậm tiến độ vận hành thương mại so với kế hoạch (các dự án chuyển tiếp).
Trong đó, hiện có 34 dự án (bao gồm 28 dự án điện gió và 6 dự án điện mặt trời), với tổng công suất phát điện 2.090,97 MW, đã hoàn thành đầu tư xây dựng nhà máy, vượt qua giai đoạn thử nghiệm, đủ điều kiện phát điện lên lưới, nhưng các nhà đầu tư phải nằm chờ cơ chế giá phát điện - cơ sở để nhà đầu tư các nhà máy và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thỏa thuận giá mua bán điện.
Ước tính, tổng vốn đầu tư 34 dự án điện gió, mặt trời đã hoàn thành nhưng không bán được điện lên hệ thống điện quốc gia lên tới khoảng 85.000 tỷ đồng, trong đó có 58.000 tỷ đồng là vốn vay ngân hàng.
Tính đến thời điểm hiện tại, các nhà máy điện mặt trời đã nằm chờ cơ chế hơn 26 tháng, và các nhà máy điện gió phải nằm chờ cơ chế khoảng 16 tháng.
Vì vậy, các nhà đầu tư dự án cho biết đang phải đối mặt với nguy cơ vỡ phương án tài chính dự án, nợ xấu doanh nghiệp gia tăng, ngân hàng khó thu hồi vốn.
Xem xét về lâu dài, nếu cơ chế giá bán điện gió, mặt trời không đạt hiệu quả sẽ dẫn đến việc dừng hoặc chậm đầu tư các dự án điện, dẫn tới không bảo đảm an ninh năng lượng, khó thực hiện được các cam kết về chuyển đổi năng lượng, giảm phát thải carbon và lộ trình cắt giảm khí thải của Chính phủ.
Trước thực tế đó, 36 nhà đầu tư kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành sớm hoàn thiện và ban hành cơ chế mua bán điện trực tiếp để chủ đầu tư các nhà máy điện tái tạo có thể bán điện trực tiếp cho các bên có nhu cầu sử dụng điện lớn đã sẵn sàng mua điện từ các nhà máy.
Bên cạnh đó, cộng đồng doanh nghiệp cũng kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công thương nghiên cứu và ban hành mức khung giá phát điện mới tuân thủ đúng khung giá phát điện cho các dự án chuyển tiếp.
Bộ này cũng cần thực hiện thuê đơn vị tư vấn độc lập tính khung giá phát điện và tuân thủ các yêu cầu tham vấn từ hội đồng tư vấn, Bộ Tài chính nhằm bảo đảm tính khách quan, minh bạch; tính toán khung giá điện dựa theo mức IRR (tỉ suất lợi nhuận sau thuế cho nhà đầu tư) là 12% theo Khoản 4 Điều 5 Thông tư 15 được Bộ Công thương ban hành ngày 3/10/2022.
Đối với hợp đồng mua bán điện, các nhà đầu tư kiến nghị, cần giữ lại chính sách khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo đã được Chính phủ ban hành.
Cụ thể, thời hạn áp dụng giá mua điện cho dự án chuyển tiếp là 20 năm; cho phép chuyển đổi giá sang tiền USD và được điều chỉnh theo biến động tỉ giá VND/USD, hoặc có quy định về tỉ lệ trượt giá trong phát điện; và quy định trách nhiệm mua toàn bộ sản lượng điện tái tạo…
