Vượt qua điện khí, điện gió và điện mặt trời đạt kỷ lục chiếm 1/5 sản lượng điện của EU

Tỷ trọng điện than chỉ tăng 1,5 điểm phần trăm với sản lượng điện chiếm 16% sản lượng điện của EU vào năm 2022, trong đó sản lượng trong 4 tháng cuối năm 2022 giảm so với cùng kỳ năm ngoái do châu Âu ngăn chặn nguy cơ quay trở lại điện than sau cuộc khủng hoảng năng lượng năm 2022.

“Châu Âu đã tránh được điều tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng năng lượng. Cú sốc năm 2022 chỉ gây ra một gợn sóng nhỏ đối với điện than nhưng lại tạo ra một làn sóng ủng hộ lớn đối với năng lượng tái tạo. Mọi lo ngại về sự phục hồi của điện than giờ đã tan biến”, Dave Jones, người đứng đầu bộ phận chuyên sâu về dữ liệu của Ember nói.

Phân tích của Ember cho thấy châu Âu phải đối mặt với cuộc khủng hoảng kép trong lĩnh vực điện vào năm 2022. Ngay khi châu Âu cố gắng cắt đứt quan hệ với Nga, nhà cung cấp khí đốt lớn nhất của họ, thì châu Âu phải đối mặt với sản lượng thủy điện và điện hạt nhân thấp nhất trong ít nhất hai thập kỷ, gây ra thiếu hụt khoảng 7% tổng nhu cầu điện của châu Âu vào năm 2022.

Mức tăng trưởng kỷ lục về điện gió và điện mặt trời đã giúp bù đắp mức thiếu hụt từ thủy điện và điện hạt nhân. Sản xuất năng lượng mặt trời tăng nhanh nhất, với mức tăng kỷ lục 39 TWh (+24%) vào năm 2022, gần gấp đôi kỷ lục trước đó, giúp tránh được 10 tỷ Euro chi phí khí đốt.

Tuy nhiên, nhu cầu điện của EU đã giảm 7,9% trong quý cuối cùng của năm 2022 so với cùng kỳ năm trước (-56 TWh). Chỉ 1/6 sản lượng thiếu hụt từ năng lượng hạt nhân và thủy điện được đáp ứng bằng nhiệt điện than. Sản lượng điện than tăng 7% (+28 TWh). Mức tăng này là không đáng kể, chỉ bổ sung 0,3% vào sản lượng điện than toàn cầu. Do đó, lượng phát thải của ngành điện của EU đã tăng 3,9% (+26 MtCO2) vào năm 2022 so với năm 2021.

Điện than ở EU đã giảm trong cả bốn tháng cuối năm 2022, giảm 6% so với cùng kỳ năm 2021. 26 tổ máy điện than được đặt ở chế độ chờ khẩn cấp sẵn sàng cho mùa đông chỉ hoạt động ở mức trung bình 18% công suất. Mặc dù đã nhập khẩu thêm 22 triệu tấn than trong suốt năm 2022, nhưng EU chỉ sử dụng một phần ba trong số đó. Các quốc gia cam kết loại bỏ dần than như trước cuộc khủng hoảng.

Đáng chú ý, việc sản xuất điện từ khí đốt hầu như không thay đổi (+0,8%) vào năm 2022 so với năm 2021, bất chấp giá cao kỷ lục. Điện khí tạo ra 20% điện năng của EU vào năm 2022, tăng so với mức 19% của năm trước. Tuy nhiên, xu hướng này dự kiến sẽ thay đổi mạnh mẽ trong năm tới.

Dave Jones, người đứng đầu bộ phận chuyên sâu về dữ liệu của Ember, cho biết: “Quá trình chuyển đổi năng lượng sạch của châu Âu nổi lên từ cuộc khủng hoảng này mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Các nước châu Âu không chỉ cam kết loại bỏ dần than đá, mà giờ đây họ cũng đang cố gắng loại bỏ khí đốt. Cuộc khủng hoảng năng lượng chắc chắn đã đẩy nhanh quá trình chuyển đổi điện của châu Âu.

Walburga Hemetsberger, Giám đốc điều hành của SolarPower Europe, cho biết: "Vào năm 2023, với sự hỗ trợ phù hợp, năng lượng mặt trời sẽ phá vỡ nhiều kỷ lục hơn, giúp giảm nhu cầu năng lượng hóa thạch hơn nữa và đưa chúng ta tiến thêm một năm để hướng tới một châu Âu sử dụng 100% năng lượng tái tạo”.

Theo Alexandru Mustață, nhà vận động về than đá tại tổ chức Europe Beyond Coal, châu Âu đang trải qua điều mà giám đốc điều hành Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) Fatih Birol mô tả là cuộc khủng hoảng năng lượng lớn nhất trong lịch sử. Tuy nhiên, sản lượng điện than của EU chỉ tăng ít ỏi 7%, do sản lượng năng lượng mặt trời và năng lượng gió đạt kỷ lục giúp châu Âu vượt qua cuộc khủng hoảng. Mặc dù vậy, các quốc gia như Bulgaria và Romania đang cố gắng tận dụng thời điểm này để xây dựng một câu chuyện kể rằng than có tương lai.