Đang gặp khó giữa 'bão' lệnh trừng phạt, Nga 'mừng như bắt được vàng': Sắp mở dự án khí đốt công suất vận chuyển 50 tỷ m3/năm, tốn 30 tỷ USD vẫn sẵn sàng làm

Với công suất vận chuyển 50 tỷ mét khối khí mỗi năm, dự án này được xem là niềm hy vọng duy nhất của Nga nhằm bù đắp phần nhỏ lượng khí xuất khẩu đã mất sang châu Âu. Thỏa thuận sơ bộ giữa Nga và Trung Quốc về dự án được ký từ năm 2014, nhưng chỉ thực sự cấp bách sau khi mâu thuẫn Ukraine nổ ra vào năm 2022.

Đến tháng 9 vừa qua, trong khuôn khổ cuộc gặp thượng đỉnh, ông Putin và Chủ tịch Tập Cận Bình đã ký “biên bản ghi nhớ về xây dựng” PS2. Sau đó, đội ngũ kỹ sư của Gazprom bắt đầu công đoạn thiết kế kỹ thuật chi tiết. 3 nguồn thạo tin cho biết các kỹ sư đang ở giai đoạn thiết kế kỹ thuật tiền khả thi, bao gồm hàng trăm bộ tài liệu kỹ thuật phức tạp.

Theo Sergey Vakulenko, chuyên gia tại Viện Carnegie và từng là giám đốc chiến lược của Gazprom Neft, riêng công đoạn này có thể chiếm tới 5% tổng chi phí dự án, còn theo một lãnh đạo ngành năng lượng Nga, chi phí có thể lên đến 10% tổng ngân sách. 

Ông cho hay: “Một khoản đầu tư lớn như vậy chỉ có thể thực hiện khi ban lãnh đạo tin rằng dự án chắc chắn sẽ tiến triển.”

Mặc dù Gazprom không công bố chi phí chính thức, các chuyên gia ước tính tổng mức đầu tư của PS2 có thể vượt 30 tỷ USD. Tuy nhiên, phía Trung Quốc vẫn giữ thái độ thận trọng. Dù ông Tập đã ký biên bản ghi nhớ, Bắc Kinh hầu như không đưa ra bình luận công khai nào, khiến giới quan sát nghi ngờ liệu dự án có thực sự được xúc tiến hay không.

Theo giới phân tích, một phần động lực khiến Gazprom tiếp tục thúc đẩy là để duy trì các đơn vị dự án nội bộ, vốn đang thiếu việc làm giữa giai đoạn suy giảm hoạt động. 

“Gazprom tin rằng sớm muộn Trung Quốc cũng sẽ đồng ý, vì khí đốt Nga vẫn là nguồn rẻ nhất đối với họ,” một cố vấn năng lượng Nga nhận định.

Dự kiến, theo S&P Global Energy, PS2 có thể bắt đầu vận chuyển khí sang Trung Quốc vào đầu những năm 2030. Đường ống sẽ kéo dài 6.700 km, trong đó 2.700 km chạy qua Nga từ vùng khai thác khí Yamal ở cực Bắc, 1.000 km qua Mông Cổ rồi vào lãnh thổ Trung Quốc. Đây là dự án kỹ thuật phức tạp nhất mà Gazprom từng thực hiện sau khi mất gần như toàn bộ thị trường châu Âu.

Hiện Gazprom đã khởi công đoạn dài 410 km ở Siberia, được mô tả là một phần của mạng lưới nội địa, song có thể tích hợp vào PS2 nếu dự án được phê duyệt đầy đủ. 

Theo nhà phân tích Ronald Smith từ Emerging Markets Oil and Gas Consulting Partners, Gazprom đang xây dựng các đoạn đường ống có thể phục vụ nhu cầu nội địa, nhưng vẫn có khả năng trở thành một phần của PS2 trong tương lai.

Dù vậy, những điều khoản cốt lõi như giá bán và khối lượng cung ứng vẫn chưa đạt được thống nhất, vốn là trở ngại kéo dài suốt nhiều năm. Đối với Gazprom, PS2 mang ý nghĩa sống còn khi các mỏ khí Yamal, nơi khởi điểm của đường ống, trước đây cung cấp chủ yếu cho châu Âu và hiện gần như không còn đầu ra khả thi. Nếu PS2 thành công, tổng lượng khí Nga xuất sang Trung Quốc vẫn chỉ bằng một nửa lượng khí từng chảy sang châu Âu trước chiến tranh.

Theo thống kê, năm 2024 Gazprom chỉ bán được 51,7 tỷ mét khối khí sang châu Âu, tương đương 1/3 so với thời điểm trước chiến sự và dự báo sẽ tiếp tục giảm trong năm nay. 

Trong khi đó, Trung Quốc tỏ ra không vội vã. Nước này hiện nhập khẩu qua tuyến Power of Siberia 1, khánh thành năm 2019 và đã đồng ý tăng công suất từ 38 tỷ lên 44 tỷ mét khối mỗi năm - đủ đáp ứng nhu cầu trung hạn mà không cần PS2.

Vấn đề lớn nhất với Gazprom hiện nay là nguồn vốn. Sau khi ghi nhận khoản lỗ đầu tiên trong 25 năm vào năm 2023, lợi nhuận ròng của tập đoàn đã phục hồi lên 1,3 nghìn tỷ rúp, nhưng tổng nợ vẫn gấp hơn 4 lần con số đó, đạt 5,7 nghìn tỷ rúp (71 tỷ USD).

Bắc Kinh đã có động thái mở cửa thị trường trái phiếu cho doanh nghiệp năng lượng Nga. Tháng 9, công ty xếp hạng tín nhiệm CSCI Pengyuan của Trung Quốc đã trao cho Gazprom và một số tập đoàn Nga khác mức tín nhiệm AAA, tạo điều kiện để họ huy động vốn tại thị trường Trung Quốc. 

Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn giữ thái độ thận trọng. Khi truyền thông Nga rầm rộ đưa tin về một “thỏa thuận lịch sử” cho PS2 hồi tháng 9, các báo lớn ở Bắc Kinh hầu như không đề cập đến.

Tham khảo FT