Trong hai năm qua, khi thị trường đặt niềm tin rằng trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ mở ra một kỷ nguyên tăng trưởng năng suất mới, hàng nghìn tỷ USD lợi nhuận đã được tạo ra trên thị trường chứng khoán. Nvidia, nhà sản xuất chip đứng ở trung tâm cuộc cách mạng AI, đã dẫn đầu trong làn sóng tăng trưởng này.
Phố Wall coi Nvidia là một công ty gần như không thể bị đánh bại nhờ công nghệ chip tiên tiến của họ. Tăng trưởng nhanh chóng và lợi nhuận khổng lồ của công ty đã giúp các công ty công nghệ khác và chỉ số Nasdaq Composite liên tiếp lập kỷ lục trong bối cảnh các nhà đầu tư kỳ vọng nhiều điều tích cực hơn trong tương lai.
Tuy nhiên, vào thứ hai tuần này, tâm lý lạc quan đó đã đảo chiều mạnh mẽ. DeepSeek, một thế lực mới nổi trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo đến từ Trung Quốc, đã xuất hiện và làm rung chuyển các cổ phiếu công nghệ lớn. Nvidia, công ty chỉ mới tuần trước là công ty có giá trị nhất thế giới, đã chứng kiến giá trị thị trường của mình giảm gần 600 tỷ USD. Đây là mức giảm giá trị thị trường trong một ngày lớn nhất từng được ghi nhận đối với bất kỳ công ty đại chúng nào.
Nguyên nhân xuất phát từ việc DeepSeek ra mắt một mô hình AI được đánh giá có hiệu suất ngang tầm với mô hình tiên tiến của OpenAI, công ty Mỹ đang dẫn đầu trong làn sóng AI. Điều đặc biệt là DeepSeek sử dụng các kỹ thuật sáng tạo để giảm đáng kể lượng sức mạnh tính toán cần thiết. Điều này cho thấy rằng các mô hình AI trong tương lai có thể không cần nhiều chip cao cấp của Nvidia như những gì các nhà đầu tư trước đó đã kỳ vọng.
"Đây là điều khá điển hình trong ngành của chúng tôi", Giám đốc điều hành của Salesforce là Marc Benioff nhận xét. "Những người tiên phong không phải lúc nào cũng là những người chiến thắng cuối cùng".
.png)
Thông tin này đã khiến Phố Wall rơi vào cảnh hỗn loạn. Cổ phiếu của Nvidia giảm 17% xuống mức thấp nhất kể từ tháng 10, trong khi các nhà sản xuất chip khác như Broadcom và Micron Technology giảm hơn 10%. Lĩnh vực công nghệ của chỉ số S&P 500 giảm 5,6%, đánh dấu mức giảm trong một ngày tồi tệ nhất trong hơn bốn năm. Tổng cộng, theo dữ liệu của Dow Jones Market Data, đợt bán tháo hôm thứ hai đã làm bốc hơi khoảng 1 nghìn tỷ USD giá trị thị trường.
Leon Cooperman, nhà đầu tư tỷ phú và nhà sáng lập Omega Family Office lưu ý rằng sự phấn khích của thị trường về AI đã đạt đến mức không thể duy trì được.
DEEPSEEK LÀ AI?
DeepSeek là đứa con tinh thần của Liang Wenfeng, một nhà công nghệ người Trung Quốc, đồng thời là người điều hành quỹ đầu tư mạo hiểm trị giá 8 tỷ USD mang tên High-Flyer. Khoảng hai năm trước, Liang đã dấn thân vào lĩnh vực phát triển các hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) tiên tiến khi thành lập DeepSeek, với mục tiêu cạnh tranh với những startup AI lớn nhất và được đầu tư nhiều nhất trên thế giới.
Tuy nhiên, cho đến gần đây, DeepSeek hầu như vẫn hoạt động trong thầm lặng. Các giám đốc điều hành của công ty từng tham dự hội nghị thường niên của Nvidia tại San Jose, và công ty cũng là một trong những khách hàng lớn đầu tiên mua chip của Nvidia tại Trung Quốc. Ngay cả khi các hạn chế xuất khẩu của Mỹ khiến DeepSeek khó nhập khẩu các dòng chip tiên tiến nhất của Nvidia, họ vẫn mua các chip kém tiên tiến hơn mà Nvidia sản xuất riêng cho thị trường Trung Quốc.
Khoảnh khắc đột phá của DeepSeek đến khi công ty ra mắt mô hình “R1” gần đây. Mô hình này khiến nhiều người dùng ứng dụng của công ty kinh ngạc với khả năng suy luận các vấn đề phức tạp, được đánh giá là ngang ngửa - thậm chí theo một số ý kiến, vượt cả khả năng của OpenAI. Ứng dụng của DeepSeek nhanh chóng trở thành ứng dụng phổ biến nhất trên kho ứng dụng của Apple dành cho iPhone.
Dan Cleary, người sáng lập PromptHub tại New York, một startup hỗ trợ người dùng cải thiện truy vấn tới các hệ thống AI, đã kiểm tra khả năng của mô hình R1 của DeepSeek. Khi giải một bài toán nhiều bước, DeepSeek hoàn thành trong khoảng bốn phút - nhanh hơn ba phút so với o1 của OpenAI. Ngoài ra, DeepSeek còn hiển thị rõ ràng quá trình suy luận để đi đến kết quả.
“Đây là mô hình suy luận thực sự tốt đầu tiên ngoài OpenAI đã được phát hành rộng rãi”, Cleary nhận xét, đồng thời cho biết đây cũng là mô hình xuất sắc đầu tiên từ Trung Quốc. Ông tiết lộ rằng DeepSeek sẽ sớm được tích hợp vào nền tảng PromptHub, tăng thêm sự phấn khích xung quanh công nghệ này.
THAY ĐỔI CUỘC CHƠI
Mặc dù có nhiều kỳ vọng, một số chuyên gia trong ngành chip không tin rằng DeepSeek sẽ thay thế các gã khổng lồ AI hiện tại. Họ cũng không nghĩ rằng tuyên bố của DeepSeek về việc sử dụng ít sức mạnh tính toán hơn để tạo ra các mô hình mạnh mẽ đồng nghĩa với việc hoạt động kinh doanh của Nvidia sẽ gặp nguy hiểm.
Một số ước tính cho rằng DeepSeek chỉ cần khoảng 5 triệu USD giá trị chip để huấn luyện một trong các mô hình trước đó của mình. Tuy nhiên, phân tích của Stacy Rasgon, nhà phân tích của Bernstein Research cho rằng con số này không tính đến chi phí nghiên cứu và thử nghiệm trong quá trình phát triển. Hiện chưa rõ DeepSeek đã sử dụng bao nhiêu sức mạnh tính toán cho mô hình tiên tiến R1.
Do DeepSeek công khai kết quả nghiên cứu, các công ty AI khác cũng có thể áp dụng, mở ra cơ hội cải tiến cho các mô hình khác thay vì tạo ra mối đe dọa trực tiếp.
Dĩ nhiên, trong trường hợp DeepSeek thực sự phát triển mô hình với chi phí thấp, điều này có thể tạo ra sự xáo trộn lớn trong ngành AI. Tuy nhiên, điều đó có thể mang lại tin tốt cho nền kinh tế rộng lớn hơn. “Nếu bạn có thể đầu tư ít hơn vào một mô hình mạnh mẽ có khả năng áp dụng rộng rãi nhờ chi phí thấp hơn, đó chắc chắn là tin tốt cho nền kinh tế nói chung và tất cả các công ty đang sử dụng AI”, Joseph Amato, giám đốc đầu tư tại Neuberger Berman nhận xét.
Sự gia tăng giá trị của Nvidia và các cổ phiếu AI khác được đánh dấu bởi sự đầu cơ mạnh mẽ. Kể từ khi Nvidia công bố báo cáo kết quả kinh doanh vượt kỳ vọng vào đầu năm 2023, cả các nhà đầu tư cá nhân và tổ chức lớn đều đổ xô vào cổ phiếu AI để tìm kiếm lợi nhuận.
Theo dữ liệu từ Morningstar Direct, các quỹ tương hỗ và ETF công nghệ tại Mỹ thu hút 23 tỷ USD dòng vốn ròng vào năm 2024 - mức cao nhất kể từ năm 2000, khi bong bóng dot-com bùng nổ.
Gần đây, theo dữ liệu của Goldman Sachs, bảy công ty lớn nhất trong chỉ số S&P 500 chiếm 34% tổng vốn hóa thị trường của chỉ số này, mức cao nhất từng được ghi nhận. Riêng Nvidia chiếm 6,8% giá trị S&P 500 vào thứ sáu, tăng từ khoảng 1,1% vào cuối năm 2022, và đóng góp gần một phần tư tổng lợi nhuận của chỉ số trong năm 2024.
Một số nhà đầu tư cho rằng sự phấn khích xung quanh AI đã đi quá xa và việc điều chỉnh là không thể tránh khỏi, giống như cú sốc khiến thị trường chao đảo hôm thứ hai. Họ dự báo sự bất ổn sẽ tiếp diễn và cảnh báo rằng giao dịch quá tập trung có thể tiếp tục tan rã.
“Đây là sự phá vỡ của toàn bộ câu chuyện rằng một nhóm nhỏ các công ty sẽ kiểm soát tiến trình AI trong nhiều năm tới”, Rob Arnott, nhà sáng lập công ty quản lý tài sản Research Affiliates cho biết.
Ảnh hưởng quá lớn của một vài cổ phiếu lớn đã dẫn đến những lo ngại rằng nhóm này trở nên dễ tổn thương hơn bao giờ hết. “Khi bạn thấy mức độ tập trung này, các công ty lớn thường trở thành mục tiêu”, Michael Reynolds, phó chủ tịch chiến lược đầu tư tại Glenmede nhận xét. “Dù đó là mục tiêu về quy định hay sự phá hủy sáng tạo khi các công ty khác cố gắng thay thế vị thế của họ, điều đó đang xảy ra ngay trước mắt”.
Trong khi sự sụt giảm của Nvidia và các cổ phiếu công nghệ khác kéo chỉ số S&P 500 giảm mạnh, phần lớn các cổ phiếu trong chỉ số này thực tế lại tăng giá trong ngày. Chỉ số Dow Jones Industrial Average tăng 0,7%, tương đương khoảng 289 điểm, nhờ sự tăng giá của các cổ phiếu blue-chip như Johnson & Johnson, Apple, Coca-Cola và Nike.
BONG BÓNG THỊ TRƯỜNG?
Hai năm tăng trưởng gần như không ngừng của thị trường chứng khoán đã dẫn đến nhiều lời cảnh báo rằng thị trường đang trên bờ vực của một bong bóng.
Có một lý do cho việc này là sự phổ biến của các quỹ ETF đầu cơ sử dụng đòn bẩy, tức là vay tiền để khuếch đại lợi nhuận từ tài sản cơ bản, đã bùng nổ. Theo dữ liệu từ Morningstar, tài sản trong các quỹ này đã tăng lên 100 tỷ USD, từ khoảng 60 tỷ USD vào cuối năm 2022. Diễn biến thị trường hôm thứ hai càng làm nổi bật rủi ro khi nắm giữ các quỹ như vậy.
Nvidia cũng trở thành một trong những cổ phiếu nóng nhất trong thị trường quyền chọn, một góc của thị trường tài chính nổi tiếng với những vụ đặt cược "được ăn cả, ngã về không". Năm ngoái, hơn nửa nghìn tỷ USD giá trị quyền chọn Nvidia đã được giao dịch, vượt Tesla, một cổ phiếu được yêu thích khác của các nhà giao dịch.
Dữ liệu từ Cboe Global Markets cho thấy hoạt động giao dịch quyền chọn Nvidia còn sôi động hơn so với các quyền chọn gắn liền với Meta Platforms, Apple, Amazon.com và Microsoft cộng lại. Thứ hai vừa qua, các vụ đặt cược giảm giá liên quan đến Nvidia tăng vọt.
Rob Arnott, từ Research Affiliates cho rằng ông nhìn thấy sự tương đồng giữa cơn sốt hiện tại và sự phấn khích khi Internet ra đời. “Chúng ta bị ảnh hưởng bởi các câu chuyện xung quanh mình. Đây chính là cách bong bóng hình thành”.
Theo: WSJ
