Xây dựng quy định về tài chính đất đai rõ ràng, minh bạch

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà vừa chủ trì cuộc họp với các bộ, ngành, kết nối trực tuyến tới đầu cầu tại 17 tỉnh, thành phố về sửa đổi các quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất (Nghị định 103/2024/NĐ-CP), quỹ phát triển đất (Nghị định 104/2024/NĐ-CP).

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Bùi Văn Khắng cho biết, Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 103/2024/NĐ-CP và Nghị định 104/2024/NĐ-CP gồm 4 điều với mục tiêu xử lý những vướng mắc trong thực tế để đảm bảo đồng bộ, thống nhất trong tổ chức thực hiện, trong đó tập trung chủ yếu vào các quy định liên quan đến xử lý chuyển tiếp giữa Luật Đất đai năm 2024 và pháp luật đất đai năm 2013 để đơn giản, thuận lợi và thống nhất khi thực hiện.

Bên cạnh đó là thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy; đồng bộ với mô hình chính quyền hai cấp và bộ máy nhà nước sau khi sắp xếp; đồng thời thúc đẩy thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế xã hội trong giai đoạn mới.

Theo Bộ Tài chính, nội dung sửa đổi bổ sung của Nghị định 103/2024/NĐ-CP gồm 6 nhóm lớn: Phạm vi điều chỉnh (1 điều/khoản); Tính tiền sử dụng đất (6 điều/khoản); Tính tiền thuê đất (7 điều/khoản); Theo dõi tình hình sử dụng đất (1 điều/khoản); Quy định chuyển tiếp và xử lý tồn tại (4 điều/khoản); Điều chỉnh kỹ thuật văn bản. Trong đó, nhiều nội dung nhận được sự đồng thuận cao, đặc biệt là phương án xác định khoản tiền người sử dụng đất phải nộp bổ sung đối với thời gian chưa tính tiền sử dụng đất

Bộ Tài chính cũng đề xuất các phương án đối với quy định: Tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất khi xử lý chuyển tiếp trong trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền tính lại mà phát sinh khoản tiền sử dụng đất, tiền thuê đất tăng thêm so với số tiền đã được thông báo; Xử lý kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (dự án đầu tư có nhiều hình thức sử dụng đất, trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định giao đất theo tiến độ dự án đầu tư, tiến độ thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư); Tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trong trường hợp dự án có nhiều lần điều chỉnh quy hoạch chi tiết.

Đối với Nghị định 104/2024/NĐ-CP quy định về Quỹ phát triển đất, các nội dung được đề xuất sửa đổi gồm: Quản lý nguồn vốn hoạt động; Mức chi phí quản lý vốn ứng; Các khoản thu-chi; bổ sung quy định chuyển tiếp đối với trường hợp đã ứng vốn; xác định nguồn vốn hiện có của Quỹ phát triển đất.

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, được xây dựng với tinh thần lắng nghe, hướng về cơ sở và đã được sửa đổi rất cơ bản, song quá trình thực thi tại nhiều địa phương vẫn gặp khó khăn, nhất là ở khâu tài chính đất đai. Một trong những nguyên nhân là các văn bản dưới luật còn thiếu cụ thể, chưa rõ ràng, dẫn đến tổ chức thực hiện thiếu thống nhất, khó áp dụng tại địa phương, đặc biệt khi điều kiện kinh tế - xã hội và đặc thù đối tượng không đồng nhất. Khâu tổ chức thực hiện còn cứng nhắc, thiếu linh hoạt, chưa phù hợp.

Nghị định 103/2024/NĐ-CP và Nghị định 104/2024/ NĐ-CP ban hành đồng thời với thời điểm Luật Đất đai 2024 có hiệu lực, với quan điểm chỉ đạo là chính sách tài chính đất đai phải ngày càng minh bạch, rõ ràng, bảo đảm lợi ích của Nhà nước và quyền lợi chính đáng của người dân, doanh nghiệp. Chính sách tài chính đất đai cần có lộ trình và cách thức linh hoạt để đất đai phát huy hiệu quả theo từng mục đích sử dụng.

Trên cơ sở đó, yêu cầu đặt ra là phải xác định rõ trách nhiệm giữa Trung ương và địa phương trong tổ chức thực hiện chính sách tài chính đất đai, bảo đảm đúng quy định pháp luật, nhưng vẫn phù hợp điều kiện thực tiễn từng nơi, từng nhóm đối tượng, qua đó tạo ra giá trị kinh tế - xã hội - chính trị từ đất đai. Các địa phương, đại diện hiệp hội, doanh nghiệp tập trung phản ánh rõ những vướng mắc còn tồn tại, góp ý ngắn gọn, đi thẳng vào những nội dung cần làm rõ để sửa đổi, bổ sung.

Về khoản tiền phải nộp bổ sung, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà lưu ý, nguyên tắc tính mức thu, thời gian thu khoản thu bổ sung phải có căn cứ rõ ràng, phân định trách nhiệm cụ thể giữa Nhà nước và doanh nghiệp, bảo đảm công bằng, khoan sức cho doanh nghiệp phát triển, chống lãng phí.

Về tính tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp sang đất ở, phản ánh từ địa phương cho thấy giá đất tăng đột biến khiến người dân phải nộp khoản tiền lớn hơn nhiều so với trước. Phó Thủ tướng nêu rõ, cần phân biệt giữa những người sử dụng đất cho sản xuất, kinh doanh hợp pháp và những trường hợp đầu cơ, để đất hoang hóa, chậm triển khai dự án. Với người dân tiếp cận đất đai lần đầu để làm nhà ở cần tính toán mức thu phù hợp với khả năng chi trả, bảo đảm