Xây dựng hệ sinh thái dữ liệu phong phú phục vụ phát triển kinh tế

Đây là một trong những nội dung quan trọng được các diễn giả bàn luận tại “Toạ đàm “Khai mở tiềm năng dữ liệu số - Từ tầm nhìn đến thực thi” vừa được tổ chức sáng 7/10.

Dữ liệu có vai trò to lớn phát triển kinh tế - xã hội

Phát biểu tại Toạ đàm, ông Nguyễn Trọng Khánh - Trưởng Phòng hạ tầng và dữ liệu số, Cục chuyển đổi số quốc gia (Bộ Thông tin và Truyền thông) cho biết, xây dựng dữ liệu là xây dựng nền tảng để phát triển xã hội.

Theo ông Khánh, trải qua 23 năm phát triển với nhiều thay đổi, dữ liệu số luôn là một thành phần quan trọng và cốt yếu được chú trọng xây dựng và phát triển. Vai trò của dữ liệu số ngày càng trở nên rõ nét hơn, quan trọng hơn, thể hiện ở việc Ủy ban Quốc gia về Chuyển đổi số chọn năm 2023 là “Năm dữ liệu số quốc gia”.

Vị chuyên gia này cho hay, dữ liệu quốc gia đã trải qua 4 giai đoạn, cùng với sự phát triển của chính phủ điện tử. Đó là giai đoạn cơ sở dữ liệu xây dựng một lần; Giai đoạn cơ sở dữ liệu trong các hệ thống thông tin; Giai đoạn cơ sở dữ liệu làm nền tảng phát triển Chính phủ điện tử; Giai đoạn dữ liệu làm nền tảng chuyển đổi số quản trị công và phát triển kinh tế số, xã hội số.

“Dữ liệu được thu thập nguyên trạng từ thực tế đời sống xã hội, được khai thác để giải quyết các vấn đề của xã hội, thúc đẩy sự sáng tạo trong xã hội. Trí tuệ nhân tạo sẽ thông minh hơn nhờ có nhiều dữ liệu; quản trị công sẽ tốt hơn nhờ dữ liệu; định hướng kinh doanh sẽ tối ưu hơn nhờ dữ liệu; ngành nghề mới ra đời nhờ dữ liệu; đời sống con người sẽ tốt hơn nhờ dữ liệu”, ông Khánh nói.

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển truyền thông (IPS) cho biết, ‘từ khóa’ công nghệ năm 2023 là ‘trí tuệ nhân tạo – AI’, với sự ra mắt của ứng dụng ChatGPT.

“Có hai yếu tố tạo ra sự thúc đẩy cho AI là dữ liệu và năng lực tính toán của hệ thống máy tính”, ông Đồng cho hay.

Viện trưởng IPS dẫn chứng, trong chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Joe Biden tới Việt Nam, ngành công nghiệp bán dẫn là một trong những chủ điểm trọng tâm. Đây cũng là một trong những lĩnh vực quan trọng đóng góp vào tiến trình chuyển đổi số tại Việt Nam.

“Chính phủ đặc biệt quan tâm tới dữ liệu”, ông Đồng nhấn mạnh. Theo đó, dữ liệu ngày càng xác lập được vị trí trong một thập kỷ qua. Tuy nhiên, theo vị chuyên gia này, dữ liệu công ở Việt Nam vẫn còn riêng lẻ, thiếu sự điều phối.

“Vì vậy, việc thu thập dữ liệu sẽ chưa dừng lại, kỷ nguyên chuyển đổi số chỉ vừa mới bắt đầu, dữ liệu sẽ ngày càng được thu thập và lớn hơn”, ông Đồng nói và cho biết, để có kho dữ liệu tập trung, về mặt chính sách, bài toán lớn nhất là làm thế nào để quy tụ, tập trung được dữ liệu.

Mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái dữ liệu phong phú

Từ góc nhìn của doanh nghiệp, ông Hoàng Trọng Tôn, Giám đốc Giải pháp & Sản phẩm (SVTech) cho biết, tất cả các doanh nghiệp đều nhận thấy vai trò quan trọng của dữ liệu nhưng vấn đề đặt ra là làm thế nào để khai thác dữ liệu một cách hiệu quả nhất.

Các doanh nghiệp đứng đầu trên thế giới hiện nay đều là các doanh nghiệp công nghệ. Họ thu thập và khai thác dữ liệu rất tốt. Ở Việt Nam, các ngân hàng đều xây dựng các chiến lược khai thác dữ liệu, phát triển thêm các hệ thống data, AI để ra quyết định.

Tuy nhiên, theo ông Tôn, với doanh nghiệp vừa và nhỏ nên có cách tiếp cận khác, có thể tận dụng những thành tựu có sẵn, sử dụng những usekey nhỏ như eKYC, giúp giải quyết tất cả các quy trình định dạng. Từ đó, doanh nghiệp có thể triển khai những dư liệu lớn hơn. Thực tế, bản thân các doanh nghiệp nhỏ với lượng dữ liệu nhỏ có thể chưa đủ để xây dựng nền tảng AI.

Còn ông Lê Nguyễn Trường Giang, Viện trưởng Viện Chiến lược Chuyển đổi số (DTSI) cho rằng, chúng ta phải nhìn dữ liệu vượt khỏi biên giới về mặt kỹ thuật. Dù rằng, khi đầu tư, doanh nghiệp còn phải cân nhắc đến tính hiệu quả. Tuy nhiên, doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ vượt qua nhiều trở ngại khi vượt khỏi biên giới dữ liệu về mặt kỹ thuât.

“Dữ liệu giúp doanh nghiệp tăng khả năng tiếp cận tín dụng. Chuyển đổi số không phải là câu chuyện riêng, đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ không thể đi được một mình thì có thể đi thành nhóm, tham gia các Hội cùng tiếp cận dữ liệu, tiêu thụ dữ liệu chứ không cần thiết phải đầu tư riêng” ông Giang cho hay.

Để đảm bảo giữa kinh tế và an toàn dữ liệu, theo ông Nguyễn Trọng Khánh, cần phải đặt mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái dữ liệu phong phú, đầy đủ sao cho cả doanh nghiệp và cơ quan nhà nước đều có thể tiếp cận, từ đó hướng đến chính phủ số.

Nhưng trong quá trình thực hiện, sẽ nảy sinh nhiều thách thức, khó khăn. Đơn cử như liệu các bên có sẵn sàng chia sẻ dữ liệu hay không, vấn đề bảo mật cá nhân như thế nào, hay nguồn lực, chi phí…đó là còn chưa tính đến lợi ích của các bên, chỉ phí để xây dựng dữ liệu.

Về vấn đề pháp lý liên quan tới hệ sinh thái dữ liệu, ông Khánh cho rằng bộ quy định là điều cần thiết, nhưng không hẳn là bắt buộc phải có. Điều này là bởi, các quy định thường xuất hiện sau, đóng vai trò điều chỉnh lại hướng đi.

“Chúng ta cần phải thực thi kế hoạch trước để tạo ra giá trị, chứng minh được vai trò của hệ sinh thái dữ liệu trước. Trong quá trình đó, nếu có vấn đề nảy sinh, chúng ta mới cần điều chỉnh nhờ vào các quy định pháp luật. Việc thúc đẩy xây dựng một hệ sinh thái dữ liệu mà cả doanh nghiệp và khu vực nhà nước đều có thể tiếp cận là một định hướng rất tốt”, ông Khánh nhấn mạnh.