Việt Nam, Thái Lan chú ý: Philippines có động thái mới với nhập khẩu gạo từ 1/1/2026

Bộ Nông nghiệp Philippines (DA) vừa thông báo sẽ tăng thuế nhập khẩu gạo từ 15% lên 20% kể từ ngày 1/1/2026, trong bối cảnh chính phủ chuẩn bị nối lại việc nhập khẩu sau khi tạm dừng nhằm bảo vệ thu nhập của nông dân trong mùa mưa, theo hãng thông tấn PNA.

Bộ trưởng Nông nghiệp Francisco Tiu Laurel Jr. cho biết, việc tăng thuế phản ánh hai thực tế chính: đồng peso mất giá gần đây và khả năng giá gạo toàn cầu tăng khi Philippines tái gia nhập thị trường quốc tế. “Động thái này nhằm cân bằng lợi ích của người tiêu dùng với sự bền vững của nông dân trong nước,” ông Laurel nhấn mạnh.

Để giảm áp lực về dòng tiền cho các nhà nhập khẩu, Bộ Nông nghiệp sẽ miễn yêu cầu đặt cọc 10% đối với Giấy phép Nhập khẩu Vệ sinh và Kiểm dịch Thực vật (SPIC). Cục Công nghiệp Thực vật (BPI) sẽ bắt đầu xử lý các đơn đăng ký SPSIC cho khoảng 500.000 tấn gạo, trong đó 50.000 tấn dành riêng cho các cơ quan chính phủ. Các lô hàng này phải đến trước giữa tháng 2, nhằm tránh trùng với mùa thu hoạch trong nước và giữ giá gạo tại ruộng ổn định.

Hoạt động nhập khẩu trong giai đoạn đầu năm sẽ được vận chuyển qua 17 cảng được chỉ định, bao gồm Manila, Batangas, Tacloban, Bacolod, Iligan, Cagayan de Oro, Davao, Zamboanga, Cebu, Iloilo, Capiz, Tagbilaran, Dumaguete, Subic, Calbayog, General Santos và Tabaco. Đây là biện pháp nhằm tăng cường giám sát và hạn chế tình trạng tắc nghẽn thị trường.

Bộ trưởng Laurel cũng kêu gọi các nhà nhập khẩu đa dạng hóa nguồn cung, thay vì phụ thuộc gần như hoàn toàn vào Việt Nam, và xem xét các nguồn cung từ Campuchia, Myanmar và các nước phi truyền thống khác. Điều này nhằm giảm rủi ro tập trung nguồn cung và đảm bảo an ninh lương thực.

Chính phủ dự kiến nhập khẩu gạo giảm xuống dưới 4 triệu tấn vào 2026, trong đó ước tính khoảng 3,6–3,8 triệu tấn, khi sản lượng lúa nội địa phục hồi sau các tác động tiêu cực của thời tiết. Sản lượng lúa năm tới được dự báo đạt 20,3 triệu tấn, gần với mục tiêu ban đầu của năm 2025, sau khi năm 2024 và 2025 bị gián đoạn bởi lũ lụt và biến động khí hậu. Năm 2023, Philippines đạt kỷ lục 20,06 triệu tấn, tạo tiền đề cho các mục tiêu trung hạn.

Động thái này đánh dấu sự chuyển dịch khỏi chính sách nhập khẩu tự do, sau khi nhập khẩu gạo đạt mức kỷ lục 4,8 triệu tấn năm 2024, tăng 33% so với năm trước, góp phần hạ giá lúa nội địa và gây áp lực lên thu nhập nông dân. Năm 2025, nhập khẩu giảm còn 3,5 triệu tấn do lệnh tạm ngừng kéo dài bốn tháng từ tháng 9.

Giới chức Philippines cho biết, khối lượng nhập khẩu sẽ được điều chỉnh sát với chu kỳ thu hoạch trong nước, nhằm tránh làm giảm giá gạo nội địa trong thời kỳ cao điểm tiêu thụ. Việc tăng thuế và siết chặt quản lý nhập khẩu phản ánh một chiến lược thận trọng hơn, cân bằng giữa nhu cầu tiêu dùng, giá cả hợp lý và bảo vệ thu nhập cho nông dân trong bối cảnh biến động thị trường toàn cầu.