Trung Quốc tiêu thụ gần 1 triệu tấn/năm lại đặc biệt thích hàng Việt Nam - cơ hội vàng để Việt Nam thu tỷ USD từ xuất khẩu loại 'trái cây vua' này

Khi Bắc Kinh mở cửa cho sầu riêng tươi từ Việt Nam hồi tháng 9/2022, Bob Wang đã chớp lấy cơ hội.

Nhà nhập khẩu trái cây ở miền nam Trung Quốc nhanh chóng đạt được thỏa thuận với các trang trại sầu riêng ở Việt Nam có tổng diện trích trồng khoảng 3.000 ha. Ông đang tìm cách đặt hàng nhiều nhất có thể.

“Nếu mọi việc suôn sẻ, tôi sẽ nhập khẩu hơn 3.000 container, tương đương 60.000 tấn sầu riêng Việt Nam trong năm nay để đáp ứng nhu cầu của thị trường Trung Quốc – gấp 3 lần lượng nhập khẩu của tôi từ Thái Lan”, ông Wang – người sáng lập của TWT Supply China cho biết. Công ty có hơn 3.000 tài xế xe tải.

Sầu riêng đã nhanh chóng trở thành loại trái cây nhập khẩu phổ biến nhất ở Trung Quốc. Bất chấp các biện pháp kiểm soát nhập khẩu hết sức hạn chế trong thời kỳ đại dịch, Trung Quốc đã nhập khẩu lượng sầu riêng nhiều gấp 4 lần vào năm 2022 so với 2017, tổng giá trị là hơn 4 tỷ USD.

“Năm ngoái, Trung Quốc nhập khẩu hơn 820.000 tấn sầu riêng. Tôi khá tự tin tổng lượng nhập khẩu sẽ dễ dàng đạt hoặc vượt 900.000 tấn trong năm nay”, ông Wang, người đã nhập khẩu sầu riêng Thái Lan được hơn 8 năm, cho biết.

Sầu riêng Thái Lan đã thống trị thị trường Trung Quốc trong nhiều năm nhưng sự thống trị đó đang bị thách thức bởi sầu riêng từ Việt Nam và các nước Đông Nam Á khác như Malaysia, Philippines.

“Nhập khẩu sầu riêng từ Thái Lan dự kiến tăng trưởng ổn định trong năm nay, trong khi thị phần sầu riêng Việt Nam tại Trung Quốc cũng sẽ bùng nổ”, ông Wang nói. Năm 2022, 780.000 tấn sầu riêng nhập khẩu vào Trung Quốc là từ Thái Lan.

“Sầu riêng Thái Lan tuy đắt nhưng ngon và mọng hơn, trong khi sầu riêng Việt Nam nhanh chóng được đón nhận vì giá rẻ hơn”, một nhà bán lẻ trái cây Trung Quốc giải thích. Wang cũng nhận định sầu riêng Việt Nam rẻ hơn khoảng 15% so với sầu riêng Thái Lan.

Tiềm năng ngày càng tăng đối với sầu riêng ở Trung Quốc đã thúc đẩy các thành phố giáp Việt Nam tăng cường hậu cần để tạo thuận lợi cho nhập khẩu. Chongzuo, một thành phố biến giới ở Quảng Tây đang xây dựng một trung tâm hậu cần tiên tiến với kho lạnh và cơ sở chế biến để cải thiện quy trình nhập khẩu.

Liu Yeke, phó giám đốc văn phòng cải cách và phát triển của thành phó cho biết đầu tư giai đoạn đầu sẽ đạt 1,8 tỷ nhân dân tệ (254 triệu USD) và trung tâm hậu cần này sẽ được đưa vào sử dụng năm 2025.

Những cải tiến này sẽ cho phép sầu riêng Việt Nam đi đến tất cả khu vực của Trung Quốc trong 1-3 ngày, theo quan chức địa phương và các thương nhân. Họ đều kỳ vọng tiêu thụ sầu riêng sẽ tăng hơn nữa.

Trước đây, cảng của chúng tôi chủ yếu nhập hải sản nhưng năm nay nhập sầu riêng đang gia tăng

Chen Xiao, cảng Đông Hưng, Quảng Tây. 

Kể từ tháng 4, mỗi ngày có 2 chuyến tàu chở hàng xuyên biên giới vận chuyển trái cây Việt Nam qua thị trấn biên giới Pignxiang do Chongzuo quản lý. “Hầu hết các loại trái cây được vận chuyển là sầu riêng, măng cụt vì chúng mang lại lợi nhuận cao nhất trong số các loại trái cây nhiệt đới”, Huang Wenhan, giám sát viên hàng hóa của chi nhánh Pingxiang thuộc Đường sắt Nam Ninh Trung Quốc nói.

Ông cho biết thêm, thường chỉ mất 1-2h để hoàn thành các thủ tục nhập cảnh và đặt trái cây lên các xe tải trong dây chuyển lạnh, sau đó có thể đưa đến các siêu thị trên toàn quốc trong vòng chưa đầy 3 ngày.

Chen Xiao, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ Cảng Đông Hưng ở Quảng Tây cũng kỳ vọng sẽ chứng kiến tăng trưởng đáng kể trong nhập khẩu sầu riêng từ Việt Nam trong năm nay. “Trước đây, chúng tôi chủ yếu nhập hải sản nhưng năm nay nhập sầu riêng đang tăng nhanh. Bây giờ đang là mùa cao điểm của sầu riêng Việt Nam và hàng chục xe tải lớn chở đầy sầu riêng cập cảng Đông Hưng mỗi ngày”, Chen nói.

Cảng Đông Hưng được kết nối với Móng Cái của Việt Nam bằng 2 cây cầu bắc qua sông Beilun.

Chau, chủ một trang trại trái cây nhỏ gần TP.HCM cho biết người Trung Quốc đã bắt đầu đầu tư vào các trang trại trồng sầu riêng ở Việt Nam. “Nhiều nông dân trồng trái cây ở Việt Nam đang chuyển hướng sang trồng sầu riêng vì nó lang lại lợi nhuận cao, lại được thị trường Trung Quốc ưa chuộng”, ông nói.

Wang, nhà nhập khẩu trái cây, kỳ vọng Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho thương mại sầu riêng trong tương lai và các thỏa thuận được thực hiện thông qua hiệp định thương mại lớn nhất thế giới này cũng giúp nhiều quốc giá ASEAN như Indonesia trở thành nhà cung cấp sầu riêng lớn cho Trung Quốc.

Việt Nam chính thức xuất khẩu lo sầu riêng đầu tiên sang Trung Quốc vào tháng 9/2022. Đến nay, Việt Nam đã có 293 vùng trồng và 115 cơ sở đóng gói đã được phía Trung Quốc cấp mã số xuất khẩu chính thức sang thị trường này, theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Sau 5 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu sầu riêng tươi của Việt Nam đạt trên 65.000 tấn, tăng 41% so với cả năm 2022, trong đó Trung Quốc chiếm đến 97%. Sầu riêng được kỳ vọng sẽ là sản phẩm xuất khẩu tỷ USD tiếp theo của Việt Nam trong năm 2023.