Trong nhiều năm qua, Trung Quốc được xem là đầu tàu của cuộc cách mạng xe điện toàn cầu, với tham vọng đưa xe thuần điện (BEV) ra khắp thế giới.
Tuy nhiên trong nửa đầu năm 2025, những con số mới đã cho thấy một bước ngoặt rõ rệt: thay vì tiếp tục "dồn lực" cho BEV, các nhà sản xuất Trung Quốc đang đẩy mạnh xuất khẩu xe hybrid sạc điện (PHEV) – loại xe kết hợp động cơ điện và xăng.
Thay đổi
Theo Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc (CAAM), xuất khẩu PHEV trong 6 tháng đầu năm đã tăng hơn 210% so với cùng kỳ 2024, đạt gần 390.000 xe, trong khi BEV chỉ tăng khoảng 40%.
Đặc biệt, châu Âu – vốn là "thị trường mơ ước" của BEV – lại chứng kiến nhập khẩu PHEV từ Trung Quốc tăng hơn 6 lần, trong khi BEV giảm nhẹ 2%.
Nguyên nhân của sự dịch chuyển này đến từ hai yếu tố chính: hạ tầng sạc chưa đồng bộ và lợi thế về chính sách thương mại.
Ở nhiều thị trường như Đông Nam Á, Mỹ Latin hay một phần châu Âu, mạng lưới trạm sạc công cộng vẫn chưa đủ để phục vụ nhu cầu đại trà, khiến người tiêu dùng lo ngại về quãng đường di chuyển (range anxiety).
Trong khi đó dòng xe hybrid PHEV, với khả năng chạy điện trong quãng ngắn và chuyển sang xăng khi hết pin, trở thành giải pháp thực dụng, vừa giảm phát thải khoảng 30% so với xe xăng thuần, vừa loại bỏ nỗi lo "chết pin giữa đường".
Xin được nhắc rằng xe điện BEV phụ thuộc hoàn toàn vào mạng lưới sạc. Mặc dù hạ tầng sạc công cộng toàn cầu đã tăng 33% trong năm 2024, nhưng tốc độ này vẫn chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng của số lượng xe điện, đặc biệt ở các khu vực như châu Âu và Bắc Mỹ. Tình trạng này khiến người dùng BEV lo lắng về việc tìm trạm sạc, trong khi xe PHEV có thể dễ dàng chuyển sang dùng xăng.
Hơn nữa, các nhà sản xuất Trung Quốc đã phát triển công nghệ PHEV tiên tiến, với pin dung lượng lớn hơn so với các thế hệ hybrid truyền thống, cho phép xe chạy một quãng đường dài hơn đáng kể chỉ bằng điện. Điều này làm cho xe PHEV trở thành một lựa chọn hấp dẫn, kết hợp ưu điểm của cả xe điện và xe xăng.
Về chính sách, EU đang áp thuế bổ sung đối với BEV Trung Quốc để bảo vệ ngành nội địa, nhưng PHEV lại nằm ngoài diện áp thuế này – một "lỗ hổng" mà các hãng Trung Quốc như BYD hay SAIC khai thác triệt để.
Rõ ràng các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc như BYD đã chứng minh khả năng thích ứng cực kỳ nhanh chóng. Thay vì cứng nhắc với một công nghệ duy nhất, họ sẵn sàng điều chỉnh sản phẩm để phù hợp với điều kiện và nhu cầu của từng thị trường cụ thể. Điều này mang lại lợi thế cạnh tranh rõ rệt so với các đối thủ chỉ tập trung vào một công nghệ.
Hãng BYD là ví dụ điển hình. Tại Brazil, thị trường xuất khẩu lớn nhất của hãng, số lượng PHEV bán ra gần gấp đôi BEV. Chiến lược "đa dạng hóa động cơ" giúp hãng này dễ dàng xoay trục theo từng thị trường, tránh được sự ràng buộc của các nhà sản xuất chỉ tập trung vào một công nghệ duy nhất.
Vincent Wong, Phó chủ tịch SAIC-GM-Wuling, thẳng thắn: "Nếu chỉ làm BEV, chúng tôi sẽ bỏ lỡ 50% thị trường xe năng lượng mới. PHEV có chỗ đứng, và lộ trình chuyển sang BEV sẽ phụ thuộc vào chính sách và hạ tầng của từng quốc gia."
Xe hybrid PHEV hiện chiếm gần một phần ba tổng kim ngạch xuất khẩu xe điện của Trung Quốc. Chúng đã biến đổi chiến lược xuất khẩu vốn chỉ thuần điện thành một chiến lược đa hướng, giúp quản lý những hạn chế về cơ sở hạ tầng và nỗi lo lắng của người tiêu dùng về việc hết pin.
Áp lực
Các chuyên gia nhận định làn sóng PHEV sẽ không phải một sự đảo chiều vĩnh viễn, mà là giai đoạn chuyển tiếp kéo dài khoảng 3–5 năm. Khi công nghệ pin và hạ tầng sạc phát triển đủ nhanh, BEV sẽ trở lại vị trí thống trị.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy tham vọng "điện hóa 100%" vào các mốc 2030–2035 của nhiều quốc gia đang vấp phải giới hạn kỹ thuật và kinh tế. Việc EU gia hạn thời gian tuân thủ tiêu chuẩn phát thải cho các hãng xe là một minh chứng rõ ràng.
Bên cạnh yếu tố quốc tế, thị trường nội địa Trung Quốc cũng tạo áp lực buộc các hãng phải tìm kiếm đầu ra mới. Nhu cầu PHEV trong nước tháng 7/2025 giảm hơn 3% so với cùng kỳ – mức giảm đầu tiên trong nhiều năm – khiến xuất khẩu trở thành "van xả" quan trọng.
Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và xu hướng hợp nhất ngành đang diễn ra, chiến lược "bán cái thị trường cần" thay vì "bán cái mình có" đang giúp các hãng Trung Quốc duy trì tốc độ tăng trưởng và củng cố vị thế toàn cầu.
Tóm lại, sự trỗi dậy của PHEV trong xuất khẩu xe năng lượng mới của Trung Quốc là minh chứng cho khả năng thích ứng và thực dụng của các nhà sản xuất nước này. Đó không phải là bước lùi về công nghệ, mà là chiến thuật phù hợp với thực trạng hạ tầng và chính sách toàn cầu.
Nếu coi BEV là đích đến, thì PHEV chính là cây cầu tạm và Trung Quốc đang là người thu phí qua cầu một cách khéo léo.
*Nguồn: ROT, Fortune, BI
