Trung Quốc quay lưng với loại 'hạt vàng', nông dân Mỹ điêu đứng vì đơn hàng đóng băng, chạy đua với thời gian tìm bạn hàng thay thế, canh cánh như 'đi trên dây'

Mike McCranie là một nông dân trồng đậu tương và ngô tại bang South Dakota. Đây mà một trong những vùng nông nghiệp trọng điểm của nước Mỹ.

McCranie cho biết ông ủng hộ chính sách thuế quan của Washington “nếu điều đó dẫn đến một thỏa thuận dài hạn”. Song ông thừa nhận biện pháp này đang gây tổn thất cho nông dân Mỹ.

Mùa vụ năm nay không có đơn hàng nào từ Trung Quốc, do mức thuế đối ứng đã đẩy giá đậu tương Mỹ tăng cao. Hiệp hội Đậu tương Mỹ cho hay, tính đến tháng 8, tổng mức thuế mà Trung Quốc áp lên đậu tương Mỹ đã tăng lên 34%.

Không riêng McCranie, ngày càng nhiều nông dân Mỹ kêu gọi Washington và Bắc Kinh sớm đạt thỏa thuận để bảo đảm đầu ra cho nông sản. Lãnh đạo hai nước dự kiến điện đàm vào thứ Sáu, sau vòng đàm phán thứ tư tại Tây Ban Nha mới đây. 

Hai bên cũng đang hoàn tất chi tiết cho chuyến thăm cấp nhà nước của ông Trump tới Bắc Kinh. Trong chuyến thăm, các hợp đồng mua nông sản Mỹ quy mô lớn – đặc biệt là đậu tương – được xem là phần quan trọng của thỏa thuận.

“Tôi rất hy vọng họ có thể tìm ra một thỏa thuận thương mại nào đó… vì lúc này thị trường đang chịu nhiều tổn thương", ông McCranie nói. Ông ví tình cảnh hiện tại “giống như đi trên dây, bởi nông dân Mỹ vốn đã ủng hộ chính quyền ông Trump”.

Mọi năm, Trung Quốc thường đặt mua khoảng 14% đậu tương nhập khẩu từ Mỹ trước mùa thu hoạch tại vùng Trung Tây. Việc các đơn hàng đóng băng trong năm nay được coi là một cú sốc lớn. Theo Hiệp hội Đậu tương Mỹ, kể từ niên vụ 2021-2022, Trung Quốc tiêu thụ khoảng 1/4 tổng sản lượng đậu tương Mỹ. Con số này từng đạt đỉnh 31% trong năm trước đó nhờ thỏa thuận thương mại giai đoạn một sau cuộc chiến thuế quan đầu tiên dưới thời ông Trump.

“Thời gian không còn nhiều và nông dân có thể sẽ phải trả giá. Một thỏa thuận thương mại với Trung Quốc để đảm bảo khả năng tiếp cận đậu tương Mỹ với giá hợp lý là cấp thiết hơn bao giờ hết cho tương lai của người nông dân”, hiệp hội cảnh báo. 

Với riêng McCranie, thị trường Trung Quốc từng chiếm tới một nửa sản lượng xuất khẩu và hiện không có thị trường nào thay thế trong ngắn hạn.

Dù chính phủ Mỹ dự kiến tung gói hỗ trợ tài chính và nông dân được bảo hiểm mùa vụ, McCranie khẳng định điều họ cần là thị trường mở và khả năng cạnh tranh toàn cầu. “Khi mọi thứ công bằng, chúng tôi tin mình có thể cạnh tranh với bất kỳ nông dân nào trên thế giới”, ông nói, đồng thời nhấn mạnh chất lượng đậu tương Mỹ vượt trội so với đậu tương Brazil – nguồn cung mà Trung Quốc chọn giữa lúc quan hệ với Washington căng thẳng.

Số liệu hải quan Trung Quốc cho thấy năm 2024, đậu tương Mỹ chỉ chiếm 21% tổng nhập khẩu của nước này, giảm mạnh so với mức 34% năm 2017. Ngược lại, Brazil đã nâng thị phần từ 53% năm 2017 lên 71% trong năm ngoái.

Trong bối cảnh đó, nông dân Mỹ đã tìm cách đa dạng hóa thị trường. Song, nhu cầu từ Liên minh châu Âu – khách hàng lớn thứ hai – vẫn chỉ bằng chưa tới 1/5 quy mô nhập khẩu của Trung Quốc.

Theo SCMP