Áp lực nhân khẩu học không chỉ tác động lên một số nền kinh tế lớn ở châu Á như Trung Quốc và Nhật Bản, mà nó cũng đang “rình rập” Ấn Độ, theo một nghiên cứu gần đây cho biết. Điều này khiến quốc gia đông dân nhất thế giới buộc phải “chạy đua” với thời gian để giảm thiểu tác động trên diện rộng.
Cụ thể, theo một nghiên cứu toàn cầu của tạp chí The Lancet, tổng tỷ suất sinh của Ấn Độ đã giảm mạnh từ gần 6,2 vào năm 1950 xuống chỉ còn 1,91 vào năm 2021, đồng thời được cho là sẽ giảm xuống còn 1,29 vào năm 2050 và 1,04 vào năm 2100.
Để có dân số ổn định, các quốc gia cần có tổng tỷ suất sinh là 2,1 trẻ em/một phụ nữ (mức thay thế). Khi tỷ lệ này giảm xuống dưới mức thay thế, nó có thể gây ra hậu quả lớn vì nhóm dân số trong độ tuổi lao động giảm còn nhóm người lớn tuổi lại tăng thêm.
Thực tế, Ấn Độ không phải ngoại lệ mà là một phần trong xu hướng giảm tỷ lệ sinh toàn cầu hiện tại - mức trung bình 2,23 vào năm 2021, giảm từ mức 4,5 vào năm 1950. Tỷ lệ sinh toàn cầu được dự đoán sẽ tiếp tục trượt xuống còn 1,8 vào năm 2050 và 1,6 vào năm 2100.
Đối với các nhà hoạch định chính sách New Delhi, họ cho rằng mức sinh giảm nhanh chóng cùng với sự gia tăng tuổi thọ sẽ đặt ra nhiều thách thức như cung cấp dịch vụ an sinh xã hội, chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi và cơ hội việc làm cho họ. Bên cạnh đó, sự mất cân bằng xã hội như khoảng cách giàu nghèo,...cũng có thể khiến vấn đề này trở nên phức tạp hơn.
Trong một tuyên bố, bà Poonam Muttreja, người đứng đầu Tổ chức Dân số của Ấn Độ, cho biết: “Mặc dù Ấn Độ vẫn còn vài thập kỷ nữa để vượt qua những thách thức này, nhưng chúng ta cần phải hành động ngay bây giờ với cách tiếp cận toàn diện cho tương lai. Các chính sách kinh tế kích thích tăng trưởng và tạo việc làm, cùng với cải cách an sinh xã hội và lương hưu, cũng sẽ rất cần thiết trong việc thích ứng và giảm thiểu tác động của tỷ lệ sinh giảm”.
Mặt khác, bất chấp tỷ lệ sinh đang trên đà suy giảm, Liên Hợp Quốc vẫn dự báo dân số Ấn Độ sẽ tăng lên hơn 1,6 tỷ người vào năm 2050. Mặc dù dân số đông sẽ đi kèm với nhiều vấn đề riêng, nhưng các nhà hoạch định chính sách tại quốc gia này cũng nhấn mạnh về những lợi ích kinh tế to lớn mà họ có thể thu được từ lực lượng thanh niên đông đảo, hay còn gọi là lợi tức nhân khẩu học.
Có thể thấy, dân số Ấn Độ vẫn còn tương đối trẻ, với độ tuổi trung bình dưới 30, nhưng chính quyền nước này cũng áp lực về việc phải tối đa hóa lợi thế đó trước khi rơi vào bẫy thu nhập trung bình.
Một số chuyên gia lo ngại cái bẫy đã được giăng sẵn, vì thực tế, xu hướng sinh sản sẽ làm trầm trọng thêm sự phân hóa giàu nghèo, đặc biệt là đối với những hộ gia đình có xu hướng sinh nhiều con hơn.
Giáo sư Arun Kumar cảnh báo: “Tỷ lệ thất nghiệp cao kết hợp với việc thiếu giáo dục chất lượng ở những người bị thiệt thòi và có nhiều con hơn người giàu sẽ tạo ra một cuộc khủng hoảng nhân khẩu học. Điều đó sẽ khiến Ấn Độ không thể thu được lợi tức từ dân số trẻ”.
Ông cũng nhấn mạnh thêm rằng tỷ lệ sinh giảm sẽ phổ biến hơn ở các bang giàu ở Ấn Độ, trong khi các bang kém hơn sẽ tiếp tục sinh nhiều con hơn.
Chuyên gia chia sẻ rằng người nghèo có tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh cao hơn do thiếu hụt dinh dưỡng, cha mẹ có trình độ học vấn thấp và khó được tiếp cận với các cơ sở y tế tốt.
Ông Kumar cũng cảnh báo, nếu không được giải quyết kịp thời, sự thay đổi nhân khẩu học này sẽ ngày càng gây căng thẳng cho các chương trình an sinh xã hội và cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khỏe của Ấn Độ.
Bên cạnh đó, các chuyên gia cho biết có một loạt yếu tố đằng sau sự sụt giảm mức sinh tại Ấn Độ. Trong đó, béo phì, căng thẳng, hút thuốc và ô nhiễm là một số yếu tố góp phần làm suy giảm sức khỏe sinh sản.
Nghiên cứu từ công ty chăm sóc sức khỏe Nova cho thấy tỷ lệ sinh chung ở Ấn Độ đã giảm 20% trong 10 năm.
Thêm vào đó, nhìn về tương lai, nhiều chuyên gia cũng chỉ ra sự gia tăng mạnh mẽ về dân số người cao tuổi có thể sẽ khiến New Delhi phải đau đầu.
Giáo sư Ritu Priya, thuộc Trung tâm Y học Xã hội và Sức khỏe Cộng đồng tại Đại học Jawaharlal Nehru, cho biết: “Một mặt, số lượng trẻ em được sinh ra ít hơn, đặc biệt là ở quốc gia đông dân nhất thế giới với 1,41 tỷ dân, có thể là lý do để ăn mừng. Nhưng điều này cũng có thể gây ra những thách thức khác. Dân số già ngày càng tăng là điều cản trở về mặt kinh tế và xã hội. Chúng ta đã thấy điều đó ở các quốc gia như Trung Quốc và Nhật Bản, những quốc gia đang tuyển dụng lao động trẻ từ các quốc gia khác để tăng cường lực lượng lao động của họ”.
Chuyên gia này cũng nói thêm rằng, một xã hội già cỗi sẽ gây căng thẳng cho các gia đình và đặc biệt là phụ nữ - những người bị mắc kẹt giữa việc quản lý con cái và chăm sóc cha mẹ lớn tuổi.
Tham khảo Nikkei Asia
