Trung Quốc bất ngờ ngừng ưu tiên xe điện, tập trung năng lượng hydro: Tin dữ cho VinFast?

Nội dung chính:

- Trung Quốc lần đầu không nhắc đến xe năng lượng mới trong kế hoạch phát triển 5 năm;

- Xe điện Trung Quốc đã và đang phát triển rất mạnh, không cần thêm hỗ trợ;

- Xe chạy hydro là phương án bổ sung rất tốt với xe thuần điện.

Trung Quốc không còn ưu tiên xe điện

Các nguồn tin quốc tế mới đây đưa tin rằng Trung Quốc đã không đề cập tới xe điện trong danh sách các ngành công nghiệp chiến lược trong kế hoạch phát triển 5 năm giai đoạn năm 2026 - 2030 sắp tới. Đây là lần đầu tiên xe điện không nằm trong danh sách này trong suốt hơn một thập kỷ liên tục được hỗ trợ.

Kế hoạch 5 năm của Trung Quốc đưa ra những chính sách hỗ trợ đặc biệt nhằm giúp các ngành công nghiệp có được sức cạnh tranh cần thiết để có vị thế cao trên thế giới. Từ trước đến nay, loại xe năng lượng mới (New Energy Vehicles - NEVs) gồm xe thuần điện, xe PHEV, xe chạy pin năng lượng luôn nằm trong danh sách này.

Trong chính sách 5 năm mới, Trung Quốc tập trung đến công nghệ lượng tử, sản xuất sinh học (Bio-manufacturing), năng lượng hydro, và tổng hợp hạt nhân. Đây sẽ là các trụ cột mới phát triển kinh tế quốc gia tỷ dân này.

Nhiều thống kê cho thấy ngành xe năng lượng mới của Trung Quốc đã nhận được hàng tỷ USD ưu đãi từ chính phủ. Cộng với thị trường đông, nhu cầu lớn, ngành xe Trung Quốc đã có những bước phát triển vượt bậc, liên tục giữ vị trí thị trường ô tô lớn nhất thế giới.

Thị trường ô tô tại Trung Quốc từng chứng kiến thời điểm xe mang hiệu nước ngoài lấn lướt các hãng nội địa; thậm chí, Volkswagen nhiều năm giữ vững vị trí thương hiệu bán chạy nhất. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của nhà nước, các hãng xe nội địa Trung Quốc đã vươn lên, từ đủ sức cạnh tranh đến lấn lướt các hãng ngoại. 

Tin tức về việc các hãng xe ngoại gặp khó tại Trung Quốc liên tục xuất hiện trên mặt báo trong thời gian qua là minh chứng rõ nét cho điều này.

Ngành xe Trung Quốc đang ở giai đoạn cạnh tranh gay gắt về giá, bên cạnh cuộc đua về trang bị. Các nhà sản xuất xe đua nhau gia tăng công suất để giảm giá thành sản phẩm, gây ra hiện tượng mà giới quan sát gọi là Overcapacity - Dư thừa công suất, tức là khi cung vượt quá cao so với cầu.

Một mặt, việc này khiến thị trường có tính cạnh tranh cao hơn, giúp người dùng có được sản phẩm tốt với giá ngày một thấp hơn, nhưng mặt khác, các hãng xe nhỏ dần bị "bức tử" khi không thể đua xa trong cuộc chiến hạ giá. 

Một số thống kê đã chỉ ra Trung Quốc từng có tới gần 500 thương hiệu ô tô vào năm 2019, nhưng con số này đã giảm rất mạnh qua thời gian - hiện chỉ còn khoảng 150 hãng tồn tại với khoảng 50 hãng chuyên về xe điện.

Tin xấu cho VinFast?

Ngay sau khi thông tin về việc Trung Quốc dừng ưu tiên xe điện, tập trung vào các nhóm ngành khác - trong đó có năng lượng hydro, nhiều người dùng mạng cho rằng đây là tín hiệu xấu với các hãng xe điện nói chung và với VinFast nói riêng.

Nhưng từ thông tin sâu hơn về bối cảnh, có thể thấy rõ ràng rằng việc Trung Quốc không dành sự ưu tiên cho xe điện xuất phát từ việc ngành này đủ sức tự phát triển, không phải vì xe điện không có tương lai.

Tiếp tục nhìn vào bối cảnh biến đổi khí hậu ngày một trầm trọng hơn, VinFast sẽ không cần phải lo lắng về việc liệu xe điện có tương lai phát triển tiếp hay không, nhất là khi các quốc gia và khu vực trên thế giới vẫn đưa ra các mốc cấm bán, cấm sử dụng xe sử dụng động cơ đốt trong.

Giám đốc khu vực Trung Quốc của công ty tư vấn Eurasia Group, bà Dan Wang, nhận định về kế hoạch 5 năm mới mà không gọi tên xe điện: "Đây là sự công nhận một cách chính thức rằng xe điện không còn cần chính sách ưu tiên. Ưu đãi dành cho xe điện sẽ dần kết thúc."

Bà cũng cho rằng: "Trung Quốc vốn đã thống trị các công nghệ liên quan đến xe điện và pin xe điện, nên chẳng có lý gì cần phải dành sự ưu tiên cho nó. Điều này không có nghĩa chính phủ sẽ yêu cầu [các hãng xe] cắt giảm công suất, mà cơ chế thị trường sẽ quyết định xem ai ở lại".

Điều này có nghĩa là các hãng xe Trung Quốc chuẩn bị đối mặt với thời kỳ không còn được "chống lưng", mà phải tự đấu tranh trên thương trường: Kẻ mạnh sẽ ở lại, kẻ yếu phải rời cuộc chơi. Nói cách khác, số lượng nhà sản xuất xe Trung Quốc sẽ giảm dần trong thời gian tới, từ đó tạo không gian phát triển cho các "tay chơi" khác. 

Nếu như ở thời điểm hiện tại, các hãng xe Trung Quốc tìm đến các thị trường nước ngoài vừa để đẩy bớt lượng xe dư thừa ở nội địa, vừa tìm kiếm không gian phát triển thì nay, khi thị trường nội địa khó "chống lưng" tốt như trước, các hãng có thể có 2 hướng đi: Hoặc vươn ra mạnh hơn để tìm đường sống, hoặc thu lại để cạnh tranh trong nước.

Dù ở bất kỳ hướng nào, có thể thấy rằng bước tiến ra nước ngoài của các hãng Trung Quốc sẽ bớt mạnh mẽ và táo bạo hơn, thay vào đó là sự cẩn trọng.

Một điều đáng chú ý khác là năng lượng hydro và tính tương thích với ngành xe.

Trên mạng xã hội tại Việt Nam thời gian qua bất ngờ xuất hiện nhiều bài viết giới thiệu về dòng xe chạy hydro. Dòng xe này có thể nạp hydro lỏng với thời gian nhanh như đổ xăng, với thứ duy nhất phát thải ra môi trường là nước tinh khiết, biến đây trở thành phương án "có thể thay thế xe điện".

Tuy nhiên, xe năng lượng hydro cũng có một số điểm yếu khiến công nghệ này không thân thiện với các dòng xe phổ thông. Một trong những điều quan trọng cần nhắc tới là chi phí đầu tư trạm nạp hydro có thể lên tới hàng triệu USD, chủ yếu ở việc đáp ứng mức độ tinh khiết của hydro và mức độ an toàn lưu trữ hydro ở dạng lỏng.

Toyota đã triển khai dòng xe chạy hydro lỏng từ lâu với mẫu xe rất tiêu biểu là Mirai, từng dành kỷ lục Guinness về quãng đường đi được chỉ với một lần nạp năng lượng - 1.360 km. Hiện tại, Toyota Mirai được bán rất hạn chế trên thế giới do khó khăn trong đầu tư và xây dựng trạm nạp hydro.

Một số chuyên gia trong ngành nêu quan điểm rằng dòng xe hydro có thể phù hợp hơn với dòng xe hạng nặng, cần di chuyển quãng đường dài và nạp năng lượng nhanh. Vả lại, kích thước lớn cũng phù hợp với việc lưu trữ nhiều hydro. 

Hiện nay, Hyundai đã liên tục vận hành thử nghiệm phiên bản chạy hydro của mẫu xe đầu kéo Xcient ở châu Âu, phần nào cho thấy rằng năng lượng hydro là phương án bổ trợ rất tốt với xe điện, không phải là phương án thay thế.