GM cắt giảm hơn 3.400 lao động mảng xe điện, thu hẹp dây chuyền sản xuất và tạm đóng cửa nhà máy, thực hiện cải tổ nhân lực lớn nhất kể từ sau đại dịch

Tờ New York Times (NYT) cho hay động thái sa thải hơn 3.400 nhân viên mà General Motors (GM) vừa công bố không chỉ là một đợt cắt giảm quy mô lớn mà là tín hiệu rõ ràng cho thấy làn sóng xe điện (EV) tại Mỹ đang chững lại sau nhiều năm bùng nổ.

Khi khoản tín thuế liên bang trị giá 7.500 USD cho xe điện hết hiệu lực từ cuối tháng 9, thị trường vốn được nuôi dưỡng bằng chính sách ưu đãi lập tức trượt dốc.

GM với vị thế là nhà sản xuất ô tô biểu tượng của nước Mỹ buộc phải phản ứng bằng biện pháp mà không ai mong muốn: thu hẹp dây chuyền, đóng cửa nhà máy và cắt giảm hàng nghìn lao động. Trong số 3.400 nhân viên nghỉ việc, có 1.750 người bị cắt giảm vô thời hạn và 1.670 người bị cho nghỉ tạm thời.

Mất niềm tin

Trong nhiều năm, các ưu đãi chính phủ đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nhu cầu, tạo ra một "sự hối hả" giả tạo trên thị trường. Việc chấm dứt ưu đãi đã ngay lập tức tạo ra một khoảng trống 7.500 USD trong túi người tiêu dùng, khiến các mẫu xe điện của GM như Chevrolet Silverado EV và Hummer EV trở nên kém cạnh tranh hơn so với đối thủ chạy xăng.

Theo NYT, việc chấm dứt trợ giá không chỉ làm giá xe điện tăng lên tương ứng, mà còn khiến tâm lý người tiêu dùng lung lay. Nhiều khách hàng trì hoãn kế hoạch mua xe, trong khi các đại lý ghi nhận lượng tồn kho tăng nhanh. GM với chiến lược “toàn điện hóa” mà Giám đốc điều hành Mary Barra từng coi là “không thể đảo ngược” thì nay phải thừa nhận tốc độ chuyển đổi chậm hơn dự tính. Công ty chính thức nói rằng họ “điều chỉnh công suất sản xuất EV” do “nhu cầu ngắn hạn chững lại và môi trường quy định đang thay đổi.”

Các nhà máy chịu ảnh hưởng tập trung ở Michigan, Ohio và Tennessee, ba tiểu bang vốn được GM coi là trụ cột của nền sản xuất nội địa. Nhà máy Factory Zero tại Detroit, từng được ca ngợi là biểu tượng cho “kỷ nguyên xe điện Mỹ” và là trung tâm sản xuất xe điện quan trọng của GM, nay phải tạm đóng cửa đến đầu tháng 1 năm sau và chỉ hoạt động một ca khi tái khởi động, dẫn đến 1.200 lao động mất việc vô thời hạn.

Thậm chí quy mô của đợt sa thải cho thấy sự ảnh hưởng lan rộng từ khâu lắp ráp cuối cùng đến chuỗi cung ứng pin.

Hai nhà máy pin Ultium Cells, liên doanh giữa GM và LG Energy Solution, cũng tạm dừng sản xuất cho đến giữa năm 2026. Các nhà máy pin quan trọng ở Warren, Ohio và Spring Hill, Tennessee sẽ tạm thời đóng cửa (idled) cho đến giữa năm sau. Lịch trình đóng cửa này kéo theo việc 550 công nhân ở Ohio bị sa thải vô thời hạn và hơn 1.500 công nhân khác đối mặt với việc cho nghỉ tạm thời, cho thấy toàn bộ chuỗi cung ứng EV đang bị đình trệ.

Với hơn 3.400 người bị mất việc, trong đó gần một nửa là nghỉ vô thời hạn, đây là đợt điều chỉnh lao động lớn nhất của GM kể từ sau đại dịch. Dù GM cho biết sẽ tận dụng thời gian này để thực hiện nâng cấp, nhưng thông điệp gửi đến thị trường là rõ ràng: sản xuất vượt quá nhu cầu.

GM không đơn độc trong cú phanh gấp này. Rivian, hãng sản xuất xe bán tải điện trẻ tuổi, đã sa thải 600 nhân viên chỉ một tuần trước đó. Volkswagen cũng vừa thông báo tạm ngừng sản xuất mẫu SUV điện ID.4 tại nhà máy Tennessee. Tất cả đều phản ánh một thực tế: doanh số xe điện đang sụt giảm trên diện rộng, không chỉ do mất ưu đãi mà còn vì người tiêu dùng vẫn còn dè dặt với hạ tầng sạc, giá thành và độ bền pin.

Hãng tin Reuters nhận định doanh số xe điện ở Mỹ có thể giảm hơn 40% trong ngắn hạn, khiến những khoản đầu tư hàng chục tỷ USD vào sản xuất pin, nhà máy lắp ráp và chuỗi cung ứng trở nên quá sức.

Khoản phí đặc biệt 1,6 tỷ USD mà GM đã ghi nhận để phản ánh sự sụt giảm giá trị của các nhà máy EV và trang trải chi phí sa thải/hủy hợp đồng cung ứng là bằng chứng tài chính rõ ràng nhất cho thấy sự thất vọng về tốc độ tăng trưởng.

Bước lùi chiến thuật?

Dù cắt giảm mạnh tay, GM khẳng định vẫn “cam kết với sản xuất tại Mỹ” và coi đây là động thái tạm thời nhằm cân bằng lại giữa nhu cầu thị trường và năng lực sản xuất. Một số chuyên gia cho rằng đây không phải là bước thụt lùi hoàn toàn, mà là “bước lùi chiến thuật” để GM tránh đốt thêm vốn trong một giai đoạn chưa chắc chắn.

Với việc các quy định khí thải có khả năng được nới lỏng và xu hướng người tiêu dùng quay lại với xe lai (hybrid), GM có thể phải tạm gác lại tham vọng “chỉ sản xuất xe điện vào năm 2035” mà hãng từng công bố. Thay vào đó, họ sẽ phải tìm cách duy trì lợi nhuận trong mảng xe động cơ đốt trong, song song với việc cải thiện công nghệ pin và hạ giá thành xe điện, cuộc đua mà Tesla, Toyota và BYD đang dẫn trước.

Tóm lại, việc GM cắt giảm nhân sự là một lời cảnh tỉnh. Nó cho thấy con đường điện khí hóa không hề bằng phẳng và sự hỗ trợ của chính phủ có ý nghĩa sống còn đối với giai đoạn sơ khai của thị trường. Hiện tại, áp lực đang dồn lên các nhà sản xuất ô tô: hoặc phải tìm cách giảm giá sản phẩm để lấp đầy khoảng trống trợ giá 7.500 USD, hoặc phải chấp nhận giảm sản lượng cho đến khi nhu cầu tự nhiên của thị trường bắt kịp năng lực sản xuất khổng lồ đã được lên kế hoạch.

*Nguồn: NYT, Reuters, Fortune, BI