Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa chỉ đạo Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức Diễn đàn “Gian lận thương mại trên không gian mạng: Thách thức và giải pháp ngăn chặn”.
Gian lận thương mại ngày càng tinh vi
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, theo báo cáo của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), năm 2024 thương mại điện tử vẫn tiếp tục giữ tốc độ tăng trưởng gần gấp 3 lần so với tốc độ tăng trưởng của thương mại truyền thống trên toàn cầu, đóng góp khoảng 20% vào tổng doanh thu hàng hóa, dịch vụ bán lẻ vào năm 2024. Đông Nam Á tiếp tục là khu vực có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử và kinh tế số cao nhất thế giới.
Trong nước, thương mại điện tử Việt Nam tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng, đạt mức 18 - 25% mỗi năm. Chỉ tính riêng 9 tháng đầu năm 2025, doanh số thương mại điện tử trong trong nước đã đạt 305,9 nghìn tỉ đồng, tăng 34,35% so với cùng kỳ năm 2024. Chính sự tăng trưởng bứt phá của thương mại điện tử đã góp phần đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường tiềm năng nhất khu vực ASEAN.
Tuy nhiên, theo lãnh đạo VCCI, cùng với sự phát triển nhanh chóng đó, tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng trên không gian mạng đang diễn biến ngày càng phức tạp, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe, thậm chí tính mạng của người tiêu dùng, ảnh hưởng đến doanh nghiệp làm ăn chân chính, khiến người tiêu dùng hoang mang lo lắng.
Còn theo ông Trần Đức Đông, Phó Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia cho biết, buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả không chỉ gây thiệt hại về kinh tế, mà còn ảnh hưởng trực tiếp, lâu dài đến sức khỏe người tiêu dùng, uy tín thương hiệu của doanh nghiệp chân chính, trật tự an toàn xã hội và môi trường đầu tư – kinh doanh.
Theo thống kê của các lực lượng chức năng, trong giai đoạn 2020 - 2025, mỗi năm cả nước phát hiện và xử lý từ gần 120.000 đến hơn 190.000 vụ buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả. Trong đó, các hành vi gian lận thương mại chiếm tỷ trọng rất lớn, từ khoảng 79% đến gần 88% tổng số vụ việc.
Chỉ riêng quý III/2025, các đơn vị, địa phương đã phát hiện, bắt giữ và xử lý hơn 31.000 vụ việc liên quan đến buôn lậu và gian lận thương mại. Số tiền thu nộp ngân sách nhà nước vượt 3.600 tỷ đồng. Lực lượng chức năng đã khởi tố 462 vụ án hình sự với 915 đối tượng, phản ánh mức độ gia tăng cả về quy mô lẫn tính chất tinh vi của các hành vi vi phạm.
Trong bối cảnh đó, việc Quốc hội thông qua Luật Thương mại điện tử ngày 10/12/2025 là một bước đi chiến lược, ghi nhận thực tiễn phát triển thương mại số, đồng thời tăng cường phòng, chống gian lận và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, thúc đẩy môi trường đầu tư, kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp.
Sự dịch chuyển mạnh mẽ của các hành vi vi phạm sang môi trường số
Đánh giá về khung khổ pháp lý, Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia cho rằng, hệ thống pháp luật hiện hành về phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả về cơ bản đã tương đối đầy đủ.
Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy vẫn tồn tại những bất cập, như một số quy định còn chồng chéo, chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe; việc định giá tang vật, xử lý, bảo quản hàng hóa vi phạm còn phức tạp, tốn kém; thiếu hướng dẫn thống nhất trong xử lý vi phạm trên không gian mạng. Bên cạnh đó, việc chia sẻ, kết nối dữ liệu giữa các bộ, ngành, địa phương trong nhiều trường hợp chưa thông suốt, ảnh hưởng đến hiệu quả phối hợp.
Một xu hướng đáng lo ngại được ông Trần Đức Đông chỉ ra là sự dịch chuyển mạnh mẽ của các hành vi vi phạm sang môi trường số. Từ sản xuất, kinh doanh, quảng cáo, giao dịch đến vận chuyển, tiêu thụ hàng hóa vi phạm đều được thực hiện thông qua các nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội và dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh.
Trong khi đó, công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động này vẫn gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực, công nghệ, cũng như hành lang pháp lý phù hợp với đặc thù của không gian mạng. Đây chính là thách thức lớn đặt ra cho các lực lượng chức năng trong thời gian tới.
Để nâng cao hiệu quả phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, đặc biệt trên không gian mạng, Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia nhấn mạnh sự cần thiết của các giải pháp đồng bộ, quyết liệt và lâu dài. Trong đó, trọng tâm là tiếp tục hoàn thiện thể chế, rà soát, sửa đổi các quy định pháp luật còn bất cập; tăng cường phối hợp liên ngành, liên địa phương; đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ, xây dựng và kết nối cơ sở dữ liệu dùng chung.
Song song với đó, cần chú trọng đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ thực thi, tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người tiêu dùng và cộng đồng doanh nghiệp, coi đây là “tuyến phòng thủ” quan trọng trong cuộc chiến chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.
.png "Khánh thành chỉnh trang đường Lê Lợi, Khang Điền mong muốn tiếp tục 'làm đẹp' chợ Bến Thành, đường Nguyễn Huệ và Đồng Khởi")
.png "Trung Quốc nâng bạc ngang hàng đất hiếm, chính thức thắt chặt kiểm soát từ ngày 1/1: Mỹ dè chừng")
