Thị trường thương mại điện tử Trung Quốc sắp có thay đổi lớn

Bản dự thảo "Hướng dẫn tuân thủ chống độc quyền cho các nền tảng Internet" do Cục Quản lý thị trường Nhà nước (SAMR) công bố vào cuối tuần qua tập trung nhiều vào những cách thức tinh vi, thường không minh bạch mà các nền tảng trực tuyến có sức mạnh thị trường đáng kể có thể khai thác lợi thế công nghệ để loại trừ đối thủ và gây tổn hại đến lợi ích của người tiêu dùng.

Tài liệu này xác định tám "rủi ro mới", trong đó có việc thông đồng giữa các nền tảng thông qua các thuật toán phối hợp để ấn định giá và phí hoa hồng, các bên tham gia thống trị buộc các thương gia phải ký hợp đồng độc quyền và các hành vi như trợ cấp quá mức hoặc từ chối vô lý việc cho phép các thương gia vận hành cửa hàng.

Luật này rõ ràng cấm các nền tảng thống lĩnh thị trường "áp dụng các biện pháp phong tỏa hoặc loại trừ ở tầng ứng dụng hoặc tầng mạng đối với các bên giao dịch".

Các tập đoàn công nghệ lớn của Trung Quốc như Alibaba Group Holding, Tencent Holdings và ByteDance, trước đây đã xây dựng "hàng rào" - chẳng hạn như Taobao của Alibaba không cung cấp WeChat Pay của Tencent, hay WeChat không chuyển hướng liên kết đến ứng dụng video ngắn Douyin của ByteDance - nhưng các hạn chế này đã bắt đầu được nới lỏng vào năm ngoái. 

SAMR yêu cầu các nhà điều hành nền tảng "tiến hành sàng lọc có mục tiêu và giám sát động các mô hình thuật toán cốt lõi, bao gồm thuật toán định giá, hệ thống đề xuất, xếp hạng và chiến lược đặt quảng cáo".

SAMR cũng nói thêm rằng "cần đặc biệt chú ý đến việc xác định thiết kế phân biệt đối xử, hành vi giao dịch không công bằng, điều chỉnh giá quá mức và các chương trình khuyến mãi giá đồng nhất".

SAMR đang lấy ý kiến ​​của công chúng về dự thảo quy định này cho đến ngày 29/11.

“Các nền tảng Internet thường sử dụng thuật toán để điều chỉnh hai yếu tố chính trong hoạt động thương mại và cạnh tranh thị trường: lưu lượng truy cập và giá cả”, Li Qiangzhi, chuyên gia của Viện Công nghệ Thông tin và Truyền thông Trung Quốc do chính phủ hậu thuẫn, cho biết trong bài diễn giải trang web của SAMR hôm Chủ nhật. Tuy nhiên, các công nghệ dữ liệu lớn và AI mới “cũng tiềm ẩn nguy cơ bị lạm dụng trong các tình huống liên quan đến giao tiếp thông đồng, trao đổi thông tin và hạn chế giá tối thiểu”.

Ông Li cho biết chống độc quyền “không phản đối cạnh tranh về giá, mà là chống lại cạnh tranh về giá quá mức”.

Đầu năm nay, nền tảng giao đồ ăn hàng đầu Trung Quốc Meituan đã phải đối mặt với những thách thức từ các đối thủ nhỏ hơn là JD.com và Alibaba, vốn đang sa lầy trong cuộc chiến giá cả kéo dài nhiều tháng trời liên quan đến các suất ăn và đồ uống miễn phí. Sau sự can thiệp của SAMR, cả ba đã cam kết vào tháng 8 rằng sẽ chấm dứt tình trạng cạnh tranh phi lý.

Việc thao túng giá theo thuật toán cũng đã bị cơ quan giám sát internet của Trung Quốc là Cục Quản lý không gian mạng Trung Quốc giám sát chặt chẽ. Vào tháng 11/2024, cơ quan này đã thúc giục các nền tảng giải quyết "các vấn đề điển hình liên quan đến thuật toán" - bao gồm cả những vấn đề tạo ra "buồng phản hồi" và gây nghiện - cũng như trấn áp tình trạng định giá và giảm giá không công bằng nhắm vào các nhóm nhân khẩu học khác nhau.

Kể từ năm 2020, cơ quan quản lý thị trường Trung Quốc đã khởi động một cuộc chiến pháp lý nhắm vào các hoạt động độc quyền của Big Tech. Ví dụ, Alibaba đã bị phạt 2,8 tỷ USD vì lạm dụng vị thế thống lĩnh thị trường bằng cách ép buộc các nhà bán lẻ trực tuyến mở cửa hàng hoặc tham gia các chương trình khuyến mãi trên nền tảng của mình. Meituan cũng bị phạt 3,4 tỷ NDT (478 triệu USD) vì chiến lược tương tự .