Thị trường ôtô Thái Lan trở thành cuộc đua của Nhật Bản và Trung Quốc

Nội dung chính:

• Trong khi Nhật Bản đang là quốc gia đầu tư nhiều nhất vào Thái Lan, Trung Quốc có nhiều động thái cho thấy tiềm năng soán ngôi Nhật Bản thời gian tới tại quốc gia tự xem mình là “Detroit của Đông Nam Á”.
•  Xe điện chiếm chưa đến 1% doanh số bán xe mới của Thái Lan, nhưng trong phân khúc nhỏ đó, các thương hiệu Trung Quốc đã chiếm ưu thế.
• Có quan điểm cho rằng thị trường ô tô điện chỉ vừa mới khởi động ở Thái Lan, nhưng cũng có người nhận định không có nhiều cơ hội và thời gian cho các hãng xe nếu muốn gia nhập vào thị trường ôtô tại quốc gia này.

Toyota Motor vừa kỷ niệm 60 năm hoạt động tại Thái Lan vào tháng trước với một buổi lễ lớn được tổ chức tại trung tâm hội nghị quốc gia. Chiếc xe tải Hilux đầu tiên, một chiếc Corolla 1970 và các mẫu xe Toyota khác được sản xuất trong nước đã được trưng bày cho khoảng 1.500 khách đến xem.

Trong lúc giới thiệu chiếc xe bán tải chạy điện đầu tiên của Toyota dành cho các thị trường mới nổi được sản xuất tại Thái Lan, Chủ tịch công ty Akio Toyoda tuyên bố: “Tương lai của Toyota và Thái Lan rất tươi sáng và sẽ ngày càng tươi sáng hơn. Cá nhân tôi luôn coi Thái Lan là ngôi nhà thứ hai của mình. Nếu tôi không phải sống ở Nhật Bản vì công việc, tôi sẽ chọn sống ở đây".

Phát ngôn của của Chủ tịch Akio Toyoda nhấn mạnh mối quan hệ sâu sắc giữa Japan Inc. và Thái Lan, một thị trường mà Toyota cũng như một số tập đoàn lớn khác của Nhật Bản đã coi như một phần sân sau của họ. Thực tế, chưa có quốc gia nào đầu tư nhiều vào Thái Lan như Nhật Bản. Các công ty Nhật Bản đã đổ nhiều tiền vào đất nước này đủ để tạo ra một trung tâm sản xuất động cơ hàng đầu khu vực.

Toyota và các công ty thuộc tập đoàn tạo việc làm cho 275.000 lao động ở Thái Lan và chiếm 4% GDP của đất nước. Tính đến tháng 3/2022, Nhật Bản chiếm 32% - tỷ lệ cao nhất, trong cơ cấu FDI vào Thái Lan - theo dữ liệu từ Tổ chức Ngoại thương Nhật Bản (JETRO).

Dù vậy,  những thay đổi về cấu trúc trong ngành công nghiệp xe hơi và trong nền kinh tế toàn cầu nói chung đang đặt ra những câu hỏi hóc búa về mối quan hệ của Nhật Bản với Thái Lan. Đặc biệt, sự trỗi dậy của Trung Quốc và tham vọng của quốc gia này về xe điện khiến Nhật Bản có thêm đối thủ nặng ký tại quốc gia tự ví mình là “Detroit của Đông Nam Á”.

Tháng 9/2022, nhà sản xuất xe điện BYD của Trung Quốc đã ký thỏa thuận mua gần 100 ha đất ở Rayong, trên bờ biển phía Đông của Vịnh Thái Lan. BYD dự kiến sản xuất xe điện tại đây vào năm 2024. Đơn vị bán đất, nhà phát triển bất động sản công nghiệp Thái Lan WHA, cho biết đây là giao dịch lớn nhất của công ty trong 25 năm qua.

Giao dịch này có khả năng đưa Trung Quốc trở thành nhà đầu tư lớn nhất ở Thái Lan vào năm 2022, lần đầu tiên soán ngôi Nhật Bản kể từ năm 1994, theo dữ liệu JETRO tổng hợp.

David Nardone, Giám đốc điều hành Bộ phận phát triển công nghiệp của WHA cho biết: “Kế hoạch đầu tư lần này cho thấy tham vọng của nhà sản xuất xe Trung Quốc. Họ là nhà đầu tư năng nổ nhất và đến từ một thị trường nơi số lượng xe điện nhiều nhất thế giới."

Thực tế, xe điện chiếm chưa đến 1% doanh số bán xe mới của Thái Lan, nhưng trong phân khúc nhỏ đó, các thương hiệu Trung Quốc đã chiếm ưu thế. Great Wall Motor, công ty đã mua lại một nhà máy GM ở Rayong vào năm 2020, đã chiếm được 45% tổng doanh số xe điện bán ra trong chín tháng đầu năm 2022 với mẫu xe điện nhỏ gọn, giá rẻ Good Cat. SAIC Motor của Trung Quốc theo sau với 24% nhờ thương hiệu MG nổi tiếng của Anh.

Nhiều cuộc cạnh tranh khác cũng đang diễn ra. Vào tháng 9/2022, Foxconn của Đài Loan đã công bố việc sản xuất xe điện ở Thái Lan vào khoảng năm 2024.

Các nhà sản xuất ôtô Trung Quốc được thúc đẩy một phần bởi nhu cầu vượt qua các hạn chế thương mại của Hoa Kỳ trong bối cảnh căng thẳng kinh tế Hoa Kỳ-Trung Quốc ngày càng leo thang. "Các công ty Trung Quốc đang cố gắng kinh doanh chênh lệch giá*”, Nardone giải thích.

*Kinh doanh chênh lệch giá (còn gọi là arbitrage) là hoạt động mua/bán giữa hai thị trường để tìm kiếm lợi nhuận dựa vào chênh lệch giá, thay vì đầu tư sản xuất và tạo ra giá trị gia tăng. 

Ông cho biết có tới 40% khách hàng của WHA trong ba năm qua đến từ Trung Quốc và Đài Loan.

Thái Lan cũng cung cấp một chuỗi cung ứng tân tiến giúp  những người mới đến dễ dàng tham gia vào. "Mọi người đến đây đều muốn sử dụng các nhà cung cấp của Thái Lan cho các bộ phận kim loại, ghế ngồi, hệ thống nội thất, nhựa”, Nardone nói. Ông cho biết thêm các hãng xe Trung Quốc đang sử dụng các nhà cung cấp tương tự Nhật Bản,  có thể là nhà cung cấp Nhật Bản hoặc châu Âu hoặc Mỹ.

“Detroit của Đông Nam Á” đang trải tấm thảm chào đón đầu tư của Trung Quốc. Thủ tướng Prayuth Chan-ocha, tướng quân đội lãnh đạo cuộc đảo chính năm 2014, rất muốn chứng minh rằng nền kinh tế Thái Lan đang hiện đại hóa trước cuộc tổng tuyển cử dự kiến ​​vào tháng Năm tới. Vào năm 2020, quốc gia này đã công bố kế hoạch để xe điện chiếm 30% sản lượng ôtô vào năm 2030.

Thái Lan cũng nhận thức được các mối đe dọa từ các đối thủ trong khu vực. Nước này có lượng vốn FDI lớn hơn Indonesia hay Việt Nam, nhưng xét về khoản đầu tư mới, Thái Lan đã bị các nước láng giềng vượt xa kể từ năm 2014.

Ngoài ra, Thái Lan phải đối mặt với bất lợi về nhân khẩu học. Nước này  có 71 triệu dân, ít hơn so với con số 97 triệu người của Việt Nam và 273 triệu người của Indonesia. Dân số Thái Lan thuộc nhóm già nhất ở Đông Nam Á, sau Singapore, và dự kiến khó cải thiện. Một số chuyên gia cảnh báo nếu không có nguồn cung lao động mới và quy mô thị trường lớn hơn, vị thế của Thái Lan trong khu vực có thể đối diện với nhiều thách thức.

Tuy nhiên điều này dường như không thể ngăn cản hai nền kinh tế lớn nhất châu Á đổ tiền vào nước này, đặc biệt là trong lĩnh vực ôtô.

"Sự cạnh tranh giữa Nhật Bản và Trung Quốc có thể sẽ trở nên khốc liệt hơn khi các nhà sản xuất ôtô Trung Quốc chuyển sản xuất sang Thái Lan để tránh ảnh hưởng của cuộc chiến thương mại Hoa Kỳ và Trung Quốc",  Hajime Yamamoto, nhà phân tích ô tô tại Viện nghiên cứu Nomura có trụ sở tại Bangkok, dự đoán.

Đối với các công ty là một phần của chuỗi cung ứng ô tô Nhật Bản, tình hình này vừa là rủi ro, vừa là cơ hội.

Tại nhà sản xuất phụ tùng ô tô Denso, Naoto Inuzuka, Giám đốc điều hành của Denso Asia International, đang theo dõi sát sao cuộc cạnh tranh đang diễn ra tại Thái Lan. Vị Giám đốc cho biết: “Tôi thực sự lo ngại rằng các công ty Nhật Bản sẽ mất cơ sở kinh doanh mà họ đã xây dựng ở Thái Lan trong thời gian dài”.

Ở góc độ lạc quan hơn, Naoto Inuzuka nhìn thấy một cơ hội mới, là cung cấp phụ tùng cho các nhà sản xuất ô tô mới  gia nhập thị trường như BYD, Great Wall, SAIC và Foxconn. Inuzuka gần đây đã đưa các quan chức của Foxconn đi thăm quan nhà máy của Denso. Denso cũng đang giới thiệu những lao động có năng lực để đưa vào các vị trí quản lý nhằm xây dựng mối quan hệ tốt hơn với chính phủ Thái Lan cũng như với các nhà đầu tư mới.

Inuzuka cho hay Denso đang chuẩn bị đáp ứng nhu cầu từ các nhà sản xuất xe điện ở Thái Lan, dự kiến ​​sẽ bắt đầu sản xuất vào năm 2024-2025 với quy mô nhỏ.

Các bộ phận mà Denso sản xuất ở Thái Lan chủ yếu được sử dụng cho xe chạy bằng xăng hoặc dầu diesel, trong khi ở Nhật Bản, Denso chủ yếu sản xuất phụ tùng cho xe điện và xe hybrid. Inuzuka cho biết, để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng ở thị trường Thái Lan, Denso có kế hoạch chuyển đổi các dây chuyền sản xuất hiện có ở nước này.

Hiện tại, các nhà đầu tư Nhật Bản khác vẫn đang đặt cược lớn vào Thái Lan. Vào tháng 11 vừa qua, Sony đã tiết lộ kế hoạch mở rộng sản xuất tại một nhà máy chip ở phía bắc Bangkok thêm 70% và tăng số lượng nhân viên từ 1.000 lên 3.000 vào năm tài chính 2024. Nhà máy này sản xuất các cảm biến hình ảnh được sử dụng trong các hệ thống lái xe tự động.

Cũng trong tháng 11, Honda Motor cho biết đã có kế hoạch bắt đầu sản xuất hàng loạt xe SUV chạy hoàn toàn bằng điện ở Thái Lan vào năm 2023. Hãng sản xuất ô tô, xe máy ở Thái Lan, Indonesia và Ấn Độ nhưng chỉ có các cơ sở nghiên cứu và phát triển ở Thái Lan.

Honda dự kiến sẽ tăng dần sản lượng xe điện của mình. Một lãnh đạo của Honda cho biết công ty sẽ không thể đầu tư lớn nếu không chắc chắn thu đủ lợi nhuận.. Nhà sản xuất ô tô cam kết với các nhà đầu tư rằng họ sẽ tăng tỷ suất lợi nhuận hoạt động lên 7% trong năm tài chính 2025 từ mức 5% dự kiến ​​cho năm tài chính 2022.

“Làm ra thứ gì đó mà không phù hợp với nhu cầu thì chẳng ích gì” - lãnh đạo Honda nói và đánh giá thị trường xe điện mới chỉ bắt đầu tại Thái Lan.

Xe điện của Toyota, BMW, Volvo và Tesla hiện có giá hơn 1 triệu baht (29.000 USD) ở Thái Lan - ngang với một căn hộ ở một số vùng của đất nước. Bộ sạc xe điện rất ít và xa Bangkok, nhiều người hiện vẫn lái xe bán tải chạy bằng động cơ diesel để chở cả người và gia súc.

Yamamoto, nhà phân tích ôtô, cho biết các nhà sản xuất ôtô Nhật Bản không muốn dịch chuyển quá nhanh. Ông nói: “Thời đại của xe điện sẽ đến. Hy vọng của các nhà sản xuất ôtô Nhật Bản là sẽ có một giai đoạn chuyển tiếp đủ rộng và suôn sẻ để tích lũy tiền mặt cho các khoản đầu tư mới."

Tuy nhiên, cũng có quan điểm cho rằng cơ hội là hữu hạn, không còn nhiều thời gian cho các hãng xe nếu muốn chuyển đổi. Stanley Kang, cựu Chủ tịch Phòng Thương mại Nước ngoài  ở Thái Lan, người điều hành một doanh nghiệp sạc pin xe điện, nhìn nhận: “Điều quan trọng là phải có những bước đi đầu tiên”. 

Ông lấy dẫn chứng từ ngành công nghiệp điện thoại thông minh:“Ngày nay, ngoài Apple, Huawei và Samsung, không thương hiệu nào khác có thể bán được. Đó là lý do tại sao tôi nói rằng bất cứ ai tham gia thị trường sớm hơn  thì cơ hội nắm bắt được hình ảnh thương hiệu và thị phần sẽ nhiều hơn”