Thảm họa môi trường ở Nigeria tiêu tốn 12 tỷ USD để khắc phục

Theo báo cáo, các chất ô nhiễm độc hại từ sự cố tràn dầu và khí đốt được phát hiện vượt quá nhiều lần giới hạn an toàn trong các mẫu đất, nước, không khí và trong máu của cư dân địa phương. Trong một mẫu nước ngầm, các hóa chất độc hại hiện diện được phát hiện vượt quá một triệu lần so với giới hạn an toàn.

Bayelsa, khu vực nơi dầu được phát hiện đầu tiên ở Châu Phi là một trong những bang sản xuất dầu lớn nhất của Nigeria. Tập đoàn Shell của Anh, thông qua công ty con là Công ty Phát triển Dầu khí Shell của Nigeria (SPDC) và Tập đoàn Eni của Ý, thông qua công ty con là Công ty Dầu khí Agip của Nigeria (NAOC/Agip) đã hoạt động trong nhiều thập kỷ tại bang này. Dữ liệu từ cơ quan quản lý Nigeria NOSDRA phát hiện ra rằng các công ty con của hai tập đoàn dầu mỏ chịu trách nhiệm cho hầu hết các vụ tràn dầu lịch sử. Báo cáo cũng khuyến nghị các đại gia dầu mỏ Shell và Eni đóng góp vào một quỹ phục hồi mới.

Báo cáo này cũng đưa ra cảnh báo về các chất gây ô nhiễm có độc tính cao gây bỏng, các vấn đề về phổi và nguy cơ ung thư đang lan rộng. Một mẫu nước ngầm cho thấy các hóa chất độc hại hiện diện hơn một triệu lần so với giới hạn an toàn.

Các cơ quan quản lý thiếu vốn hoạt động không có quyền hạn thích hợp để phạt tiền và buộc các công ty dầu mỏ phải hành động dẫn đến việc dầu tràn ra từ các đường ống rò rỉ trong hàng trăm ngày trước khi động thái khắc phục được thực hiện.

Bất chấp các tuyên bố của các công ty để bảo vệ họ rằng hành vi trộm cắp và phá hoại là nguyên nhân chính gây ra sự cố tràn dầu, các công ty dầu mỏ đã không cải thiện đầy đủ an ninh đường ống. Các đường ống được bảo vệ kém thường chạy trên mặt đất. Nhiều đường ống đã được đưa vào vận hành từ 20-30 năm và không được chú trọng công tác bảo trì.

Các nỗ lực làm sạch khu vực ô nhiễm của các công ty dầu mỏ thường được thực hiện kém hiệu quả và có thể làm ô nhiễm thêm đất và nước ngầm.

Báo cáo đưa ra một loạt các giải pháp nhằm khắc phục thiệt hại ở Bayelsa và đảm bảo các công ty dầu mỏ đang thăm dò ở các vùng khác của Nigeria cũng như các khu vực khác ở châu Phi bởi các hành vi tương tự.

Chia sẻ về vấn đề trên, thành viên danh dự của Uỷ ban Dầu mỏ và Môi trường Bang Bayelsa, The Rt Hon the Baroness Valerie Amos LG cho biết: “Trong nhiều thập kỷ, các chính phủ phương Tây bao gồm Chính phủ Vương quốc Anh và các chính phủ ở Liên minh Châu Âu đã làm ngơ trong khi các công ty dầu mỏ trong nước đã gây ra sự tàn phá đối với sức khỏe con người và môi trường. Sự phá huỷ môi trường tự nhiên trên diện rộng, lâu dài và nghiêm trọng (Ecocide) vừa được ghi nhận trong Luật của EU. Cần có những đạo luật mới và hành động thực thi để hạn chế các hoạt động gây hại nghiêm trọng của các công ty dầu khí đa quốc gia hoạt động ở nước ngoài. Những vấn đề này không tồn tại trước khi các công ty dầu mỏ đến. Nguyên nhân sâu xa của hành vi trộm cắp dầu và tình trạng mất an ninh là do người dân địa phương bị mất đất và sinh kế, buộc phải sống giữa những đường ống cổ lỗ sĩ cách nhiệt kém và thường xuyên bị rò rỉ. Tình trạng này sẽ không thể chấp nhận được ở bất cứ nơi nào khác trên thế giới.”

Việc tạo ra Kế hoạch Phục hồi Bayelsa và thành lập một cơ quan để làm sạch đất và nước uống, giảm nguy cơ sức khỏe cho người dân và khôi phục rừng ngập mặn là điều cần thiết.

Báo cáo cũng đề xuất thành lập một quỹ trị giá 12 tỷ USD dành cho kế hoạch phục hồi và cơ quan phụ trách, được điều hành bởi các tổ chức quốc tế, Liên bang Nigeria và bang Bayelsa với cơ chế giám sát và trách nhiệm giải trình để tránh lãng phí và tham nhũng. Thực hiện những thay đổi đối với luật pháp và ngành công nghiệp dầu mỏ của Nigeria để khắc phục những thất bại của cơ quan quản lý ngành.

Ngoài ra, cần ban hành các luật mới buộc các công ty dầu khí đa quốc gia phải chịu trách nhiệm về hành vi môi trường và nhân quyền của các công ty con của họ ở nước ngoài.

Đức vua Dakolo, Chủ tịch Hội đồng các thủ lĩnh bang Bayelsa cho biết: “Tôi sống cách một cơ sở dầu trị giá hàng tỷ USD 500 mét, cơ sở đó thải khí độc vào không khí hàng ngày. Tôi là một người lãnh đạo truyền thống ở Bang Bayelsa. Nỗi đau khổ to lớn do ô nhiễm dầu gây ra ở vương quốc của tôi như đâm vào tôi, bóp cổ tôi và nhìn chằm chằm vào mặt tôi mỗi ngày. Đã có những cuộc đàm phán về việc trả tiền cho tổn thất và thiệt hại khí hậu giữa các nhà lãnh đạo trên thế giới. Các công ty dầu mỏ có thể bắt đầu bằng cách tính toán thiệt hại đã gây ra ở bang của tôi trong bảy thập kỷ qua. Đó là lý do tại sao tôi đến London để yêu cầu hành động từ các nhà đầu tư, chính trị gia và CEO. Tất cả bọn họ đều kiếm được lợi nhuận từ một sản phẩm đang đầu độc người dân của tôi."

Giám mục Rt Revd và Rt Hon the Lord Sentamu PhD (Cantab), PC, cựu Tổng Giám mục York, cho biết: “Mỗi giọt nhiên liệu chạy ô tô và sưởi ấm nhà của chúng ta đều có giá của nó. Nó đang được trả giá bằng sự đau đớn và khổ sở của những người đàn ông, phụ nữ và trẻ em ở Bayelsa, Nigeria. Những dòng sông của họ đen kịt vì dầu, rừng của họ biến mất, thức ăn của họ bị ô nhiễm và hàng nghìn trẻ em đã chết. Khi bạn khảo sát những thiệt hại thảm khốc đã gây ra, thật khó để không kết luận rằng các công ty dầu mỏ đã đặt lợi nhuận lên trước các nghĩa vụ đạo đức và pháp lý của họ. Chúng tôi đang yêu cầu Giám đốc điều hành mới của Shell, Wael Sawan, trước khi bán tài sản dầu khí trên đất liền còn lại của Shell, cam kết ngay lập tức thanh toán phần của họ trong hóa đơn trị giá 12 tỷ USD.”