Tài xế taxi "vanh vách" nói chuyện đầu tư, 10 người thì 7 người rót tiền vào chứng khoán: Đây là lý do thị trường này khiến cả châu lục già “ghen tị”

Trong khi các trung tâm tài chính lớn của châu Âu như London, Frankfurt và Paris đang vật lộn với tình trạng “hạn hán” IPO kéo dài, sàn chứng khoán Stockholm (Thụy Điển) nổi lên là điểm sáng của “lục địa già”.

Tính đến nay, các doanh nghiệp niêm yết tại Stockholm đã huy động được gần 2 tỷ USD trong năm 2025, gấp hơn 8 lần so với London và vượt xa các trung tâm tài chính như Madrid (Tây Ban Nha), Zurich (Thụy Sĩ) hay Frankfurt (Đức), theo dữ liệu của FactSet.

Theo giới chuyên gia, thành công của Thụy Điển là kết quả của quá trình kéo dài hàng thập kỷ, kết hợp giữa văn hóa đầu tư chứng khoán lâu đời, nguồn vốn nội địa đa dạng và khung pháp lý thuận lợi.

Eurostat cho biết khoảng 70% tài sản hộ gia đình ở Thụy Điển được nắm giữ dưới dạng cổ phiếu – so với mức trung bình 59% của EU. Bộ Tài chính nước này cho biết 7/10 người dân có quỹ đầu tư riêng, và chỉ khoảng 10% tài sản tài chính được giữ dưới dạng tiền mặt hoặc gửi ngân hàng – mức thấp nhất châu Âu. Đó là lý do khiến các thương vụ IPO ở Thụy Điển sôi nổi ngay cả khi phần còn lại của châu Âu rơi vào trầm lặng.

“Thụy Điển có thứ mà không nơi nào khác ở châu Âu có được”, ông Jens Plenov, Giám đốc thị trường vốn cổ phần tại DNB Carnegie nói. Ngân hàng của ông đã dẫn dắt các thương vụ IPO hàng tỷ USD cho Asker Healthcare và hãng game Hacksaw trong năm nay.

Theo Plenov, động lực lớn nhất của cơn sốt IPO này là thị trường vốn nội địa am hiểu IPO, sẵn sàng đầu tư vào doanh nghiệp trong nước.

“Nếu bạn tới Stockholm, ngay cả tài xế taxi cũng có thể kể về khoản đầu tư mới nhất của họ”, Plenov chia sẻ. “Đó là một phần văn hóa”.

Kasper Dichow, Giám đốc bộ phận ECM và cổ phiếu tại Nordea, cho biết người dân Thụy Điển có tỷ lệ tài sản đầu tư vào chứng khoán cao vượt trội so với các quốc gia châu Âu khác. “Nếu nhìn vào nhà đầu tư cá nhân trung bình, phần lớn tài sản của họ nằm trên thị trường chứng khoán. Thụy Điển là trường hợp đặc biệt ở châu Âu”, ông nói.

Văn hóa chấp nhận rủi ro này được hình thành qua nhiều thập kỷ khi chính phủ thúc đẩy chính sách khuyến khích đầu tư cổ phiếu. “Mọi thứ bắt đầu từ khung pháp lý. Chính điều đó đó tạo nên văn hóa”, Dichow nói.

Các quỹ tương hỗ đầu tiên của Thụy Điển ra đời từ năm 1958, nhưng phải đến cuối thập niên 1970, chính sách tiết kiệm có ưu đãi thuế mới thực sự tạo bước ngoặt. Đến năm 1990, đất nước 8,5 triệu dân này đã có 1,7 triệu tài khoản tiết kiệm đầu tư quỹ.

Một yếu tố quan trọng khác giúp Stockholm duy trì vị thế là quy trình IPO hiệu quả và ổn định. Thụy Điển thường sử dụng cơ chế “cornerstone investor”: các nhà đầu tư tổ chức lớn cam kết vốn ngay từ đầu quá trình IPO, giúp tăng độ tin cậy và giảm rủi ro cho thương vụ.

“Nó giúp doanh nghiệp có sự chắc chắn ngay từ đầu và tạo niềm tin cho thị trường”, Plenov nói.

Sàn Nasdaq Stockholm cũng cho phép doanh nghiệp dễ dàng niêm yết thứ cấp tại các sàn trong khu vực Bắc Âu như Copenhagen, Helsinki, Iceland, Tallinn, Riga và Vilnius, từ đó mở rộng cơ hội tiếp cận nhà đầu tư.

Thị trường IPO Thụy Điển còn được tiếp sức bởi các quỹ đầu tư tư nhân (PE) và quỹ đầu tư mạo hiểm (VC).

“Rất nhiều thương vụ IPO chất lượng xuất phát từ nền tảng quỹ đầu tư tư nhân”, ông Goran Svensson, Giám đốc ECM tại Nordea nói. “Các quỹ PE đã học được rằng IPO cần để lại một phần giá trị cho nhà đầu tư mới”.

Ông Per Franzen, CEO quỹ EQT, cũng coi IPO là “lối thoát hấp dẫn”. EQT luôn chuẩn bị để các công ty trong danh mục “sẵn sàng IPO”, giúp tối đa hóa lựa chọn thoái vốn.

Dù đang dẫn đầu châu Âu, quy mô IPO năm nay của Thụy Điển vẫn khiêm tốn so với mức đỉnh năm 2021 khi thị trường huy động hơn 11,5 tỷ USD. Các nhà đầu tư, từng chịu thiệt sau giai đoạn bùng nổ 2021, giờ đây tỏ ra thận trọng hơn.

“Ở giai đoạn đầu của chu kỳ IPO này, nhà đầu tư đang tập trung vào những doanh nghiệp có hồ sơ tăng trưởng lợi nhuận rõ ràng”, chuyên gia Fharm của SEB nhận định.

Tuy vậy, triển vọng vẫn lạc quan. “Chúng tôi tin rằng 2026 sẽ là năm sôi động cho IPO, không chỉ ở Thụy Điển mà trên toàn Bắc Âu”, Dichow nói.

Từ “văn hóa đầu tư cổ phiếu” vững bền, nguồn vốn nội địa dồi dào và khung pháp lý hỗ trợ, Stockholm đang chứng minh rằng châu Âu vẫn có thể có một thị trường IPO năng động nhờ niềm tin mạnh mẽ và khung chính sách rộng mở.

Tổng hợp